26421

3. Brytyjska kolonia z czasem stała się dla ChRL największym źródłem dewiz. Po zwycięstwie komunistów w 1949 armia chińska nie zajęła Hongkongu, choć z wojskowego punktu widzenia było to możliwe. Dopiero w 1982 ChRL wykazała gotowość do podjęcia rokowali. W oczekiwaniu na zmiany nowej konstytucji Chin wpisano tymczasem artykuł mówiący o "specjalnych strefach z v\4asnym systemem administracyjnym".

4.    Należy pamiętać, że dobiegała wówczas kresu epoka kolonialna i zmieniał się duch czasu.

Również z militarnego punktu widzenia Wielka Brytania nie byłaby w stanie obronić kolonii.

5.    We wrześniu 1982 roku podczas oficjalnej wizyty Margaret Thatcher w Chinach przeprowadzających wówczas poważne zmiany we wszystkich sferach życia, uzgodniono podjęcie rokowań w kwestii .Hongkongu. Postanowiono podpisanie wspólnej deklaracji, która od strony formalnoprawnej miała znaczenie traktatu.

Przy P9dpisywaniu deklaracji rząd chiński zobowiązał się, zgodnie z obowiązującą linią polityczną zawartą w formule ..Jeden kraj, dwa systemy", źe na terenie Hongkongu utworzy na 50 lat Specjalny Region Administracyjny. Wraz z wejściem tej deklaracji w życie 27 maja 1985 roku powołano Chińsko-Brytyjską Grupę Łącznikową oraz komisję do uregulowania umów dotyczących dzierżawy gruntów w Hongkongu. Ich zadaniem było przygotowanie sprawnego przejęcia Hongkongu przez Chiny.

Struktura porozumienia

Chińsko-brytyjskie porozumienie o Hongkongu składa się ze Wspólnej Deklaracji rządu ChRL i Rządu Wielkiej Brytanii w sprawie Hongkongu zawierającej preambułę i 8 punktów oraz z trzech załączników.

W preambule podkreślono z satysfakcją 'przyjazne stosunki łączące w ostatnich latadi oba rządy i narody" i wyrażano pragnienie ‘rozwiązania kwestii Hongkongu będącej spuścizną przeszłości w duchu stabilizacji i dobrobytu Hongkongu oraz rozwoju stosunków między oboma krajami".

W punkcie 1 rząd chiński wyraził pragnienie "ponownego przejęcia suwerenności nad Hongkongiem (ij. wyspą Hongkong, półwyspem Kowloon i tzw. Nowymi Terytoriami) z dniem 1 lipca 1997, a w punkcie 2 rząd brytyjski zadeklarował, że "z dniem 1 lipca 1997 zwróci Hongkong Chińskiej Republice ludowej".

Sprecyzowano ponadto polityczne zasady powoływania i funkcjonowania Specjalnego Regionu Administracyjnego (SRA) Hongkongu, które zostaną zapisane w ustawie zasadniczej Hongkongu. SRA miał posiadać znaczną autonomię, z wyłączeniem polityki zagraniczne i spraw bezpieczeństwa. Obowiązujące obecnie w Hongkongu prawa nie ulegną zmianie, będzie posiadał własną władzę wykonawczą, ustawodawczą i niezawisłe sądownictwo.

Deklaracja wyraźnie gv\rarantuje takie prawa i swobody jak wolność osobista, słowa, prasy, zgromadzeń, zrzeszeń, podróży, zmiany miejsca zamieszkania, korespondencji, strajku, wyboru zawodu, badań naukowych i wiary. Hongkong zachowa status wolnego portu, obszaru wolnocłowego i międzynarodowego ośrodka finansowego. Zapewniany ma być swobodny przepływ kapitału, a miejscowy dolar pozostanie walutą w pełni wymienialną. Specjalny Region Administracyjny uzyska prawa pozwalająe nie tylko na utrzymywanie samodzielnych stosunków gospodarczych i kulturalnych z innymi państwami, ale także na samodzielne wystawianie dokumentów podróży uprawiających do wjazdu i wyjazdu z Hongkongu.

Załącznik I precyzuje zasady polityki ChRL wobec Hongkongu. Strona chińska podkreśla w nim znaczenie ustawy zasadniczą, z którą powinny być zgodne wszystkie pozostałe prawa SRA. Szczególne znaczenie ma jasno sfonnułowany zapis, że po ustanowieniu SRA "przez 50 lat nie będzie tam praktykowany system socjalistyczny i nie będą obowiązywać socjalistyczne zasady, a zarazem nie ulegnie zmianie dotychczasowy ustrój kapitalistyczny i związany z nim sposób życia". Artukuł 12 stanowi, że wojska chińskie nie mogą pełnić funkcji porządkowych w Hongkongu. Pekin może je wysyłać do Hongkongu tylko "w celach obrony". Podkreśla się, że obowązujący w Hongkongu system oświaty, wychowania i badań naukowych będzie utrzymany. Nowym elementem są postanowienia o prawie do organizowania demonstracji, tworzenia związków zawodowych i swobodnego zakładania rodżiny. Bardzo ważne jest uzupełnienie, że "postanowienia umów