29064

ostatecznie oddzielono państwo od kościoła. Ponownie doszło do prywatyzacji religii a w życie weszło prawo o stowarzyszeniach religijnych, które odmawiało związkom wyznaniowym własnego wewnętrznego prawa uznawanego przez państwowe. Stan taki trwa do dziś. We współczesnej Francji państwo decyduje o wszystkim w kwestii religii.

System radziecki - inaczej separacja Wroga. Ojcami są Marks, Engels i Lenin. Marks wychodząc od założeń liberalizmu przedstawiał religię jako „opium dla ludu" czyli instrument służący do rządzenia zabobonną ludnością. Wg jego założeń religia miała minąć wraz z laicyzacją państwa. Lenin natomiast przeszedł do działania. Z jednej strony deklarował poszanowanie wolnego wyboru religii jako kanonu i fundamentu postawy państwa wobec każdego obywatela, z drugiej zaś ograniczał maksymalnie zadania i obowiązki członków partii dotyczące sfery religijnej, silnie propagując ateizm. Charakterystyczna dla radzieckiego modelu rozdziału jest ubogość dokumentów dot. prawa wyznaniowego. W1918 r. wprowadzono w życie Dekret o oddzieleniu szkoły Kościoła i państwa. Ze względu na to, że w państwie rządziła jedna partia o charakterze leninowskim brak demokracji odczuwalny był również w sferze wyznaniowej. Charakterystyczne było wprowadzenie religii idealistycznej, tzw. materialistycznej. Materializm miał własnych świętych, własne dogmaty i sankcje za ich nieprzestrzeganie (np. zjazdy partii mające formę nabożeństw). Rozdział radziecki nie był rozdziałem wg dzisiejszego sposobu postrzegania tego terminu, było to państwo wyznaniowe wspierające religię materialistyczną. ZSRR było silnie zaangażowane w wybór światopoglądu przez swoich obywateli poprzez indoktrynację i ateizację społeczeństwa oraz zaburzenie bezstronności organów administracji.

Niemiecki model rozdziału - separacja skoordynowana/życzliwa wywodzi się z postanowień Konstytucji Republiki Weimarskiej z 1919 r. Państwo wspierało pewnie wartości religijne jako uniwersalne wartości moralne, np. przez dopuszczanie nauki religii w szkołach. Szanuje autorytet religii w życiu publicznym ale nie preferuje konkretnego wyznania. Ponadto świadczy ono pewne usługi na rzecz kośdoła jako brachium saeculare (do 10% podatku płaconego przez osoby fizyczne przeznaczone było na rzecz instytucji kościelnych). Nastąpiło zniesienie cenników za posługi religijne. Uznano część praw związków wyznaniowych w prawie cywilnym, np. małżeństwo konkordatowe. Istniały różne formy wspierania działalności zw. wyz. jak np. dofinansowanie państwa do prowadzenia szkół wyznaniowych. Model niemiecki stanowił wzór dla demokratyzujących się państw bloku radzieckiego po 1989 r.