Bez trudu odnajdziemy bohatera romantycznego = Wacław (skrojony na wzór bohatera Bayrona).
„Maria" to skupisko cech poetyckich - gatunku wczesnego romantyzmu w Polsce - powieści poetyckiej. Do powstania Styczniowego „Maria' miała 26 wydań. WXIX w. inaczej wyglądała świadomość ważności poszczególnych utworów. Także w okresie międzywojennym „Maria* należała do kanonu lektur. W XIX w. „Maria* była synonimem do słowa - romantyczna, jest to pierwsza romantyczna powieść poetycka, narodowa (całkowite unieważnienie tego, co było przed „Panem Tadeuszem*).
W czasach Mickiewicza stereotyp szlachty budowała Maria i Miecznik.
Wiele kontekstów „Marii”:
- Wacław u Słowackiego oraz „Kulig" - powstały pod wpływem „Marii".
- „Beniowski* Słowackiego nie powstałby, gdyby nie obraz Ukrainy w „Marii".
- o „Marii" mówi Mickiewicz, Mochnacki,
- utwór ma też wpływ na Norwida, „Assumta* Norwida - poemat o miłości nawiązuje do „Marii".
Nawiązanie mniej ważne: poemat „Córka Miecznika" Majranowskiego, powstała w 1849 r., wystawienie -1850 r. Jest to szlagier teatralny tamtych czasów. „Maria" uratowana - dobre zakończenie.
Wszystkie nawiązania do „Marii., zaprzeczają pesymistycznej wymowie poematu. Ukraina zatem nie jest pozbawiona historii. Życie szlacheckie nie jest nicością. Nawiązania okrawają wątki metafizyczne, „Maria" ukazuje się jako utwór chrześcijański.
Druga odmiana wczesnego romantyzmu w Polsce - tu identyfikowanie z „Marią" jest niezwykle pesymistyczne i metafizyczne. Kategoria nicości, rozpaczy w .Marii" zaktualizowana jest dopiero w XX w. to konkurencyjny model wobec Mickiewicza.