39146

Po klęsce powstania styczniowego rozgłos w Europie zdobyli generałowie-emigranci ze skrajnej lewicy powstańczej: J. Hauke-Bosak, J. Dąbrowski, W. Wróblewski.

1866-67 J. Tokarzewicz wydaje na emigracji pismo propagujące socjalizm gminowładczy A. Hercena Gmin.

W kraju do około 1870 roku socjalizm był nieznany; wcześniej kiełkował nurt umiarkowany -> jego inicjatorem od 1871 roku w Galicji był B. Limanowski

W 1881 socjaliści emigracyjni skupieni wokół Limanowskiego założyli Stowarzyszenie Socjalistyczne Lud Polski, której głównym celem było odzyskanie niepodległości

Od 1888 roku kontynuacją SSLP była Gmina Narodowo-Socjalistyczna

Około 1878 uaktywnił się drugi nurt - radykalny społecznie i „internacjonalistyczny", nazywany też socjalizmem warszawskim - kiedy agitację w Galicji rozpoczął L. Waryński. Należeli też do niego: S. Mendelson i K. Dłuski.

W 1880 roku po procesie krakowskim cała trójka została wydalona z Austro-Węgier. Udali się do Genewy, gdzie w pierwszym numerze pisma Równość opublikowano program warszawskich socjalistów

W 1881 Waryński wraca do Warszawy, nawiązuje kontakt z socjalistycznymi kółkami młodzieżowymi, na bazie których ze S. Kunickim założyli konspiracyjna Międzynarodową Socjalno-Rewolucyjną Partię „Proletariat" (I Proletariat) współpracującą ściśle z rosyjską Narodajną Wolą

Z „Proletariatu" wystąpiła socjaldemokratyczna grupa K. Puchewicza pod nazwą Partii Robotniczą 'Solidarność"

W tym samym czasie na rosyjskim Uniwersytecie Warszawskim uformowała się grupa nazywana „krusińczykami" od przewodniczącego: S. Krusińskiego

Między 1883 a 1885 „Proletariat” zostaje rozbity, a ok, 200 jego członków aresztowanych i skazanych, w tym Waryński dostał 16 lat więzienia

W 1888 roku z inicjatywy M. Kasprzaka zorganizowano Polską Partię Socjalstyczno-Rewolucyjną (II Proletariat):

•    Nie rezygnowali z taktyki indywidualnego terroru

•    Cel polityczny: walka o ogólno rosyjską konstytucję

•    Główny ideolog to L. Kulczycki

1889 powstaje Związek Robotników Polskich aktywny w organizowaniu akcji strajkowych