5390

2

Prawa ustanawiały także wiece lokalne, później sejmiki (XIV w.) - landy (nie potrzebowały zatwierdzenia królewskiego).

Prawo dzielnicowego Mazowsza - statuty książąt mazowieckich, dość liczne, były uchwalane nieraz na wiecach międzydzielnicowych (odnosiły się do całego Mazowsza).

Prawo niemieckie

Nowe źródła prawa: omie Magdeburga dla miast polskich oraz wilkierze. tj. stamty uchwalane przez rady miejskie - polska odmiana prawa miejskiego.

WŁADZA KRÓLEWSKA I REPREZENTACJA STANOWA Koronacja:

Przekazaniu władzy na okres bezkrólewia w ręce prymasa jako interrexa.

-    Osobę kandydata ustala najpierw rada królewska, a potem obioru dokonuje zjazd elekcyjny (rada królewska, szlachta, przedstawiciele miast).

Po elekcji odbywa się koronacja (pomazanie króla i akt koronacji) - dokonuje tego arcybiskup gnieźnieński.

Akt koronacji polegał na wręczeniu królowi insygniów władzy królewskiej (korony, berła, jabłka, miecza i pierścienia).

Królowie składali przysięgę liturgiczną i państwową (obowiązek przestrzegania dotychczasowych praw i przywilejów, odzyskanie utraconych ziem i obrona granic).

Przeprowadzenie elekcji wymagało przeprowadzenia trzech sejmów :

Sejm konwokacyjnego - zwoływał konfederację generalną (tzw. kaptur), zatwierdzał skład sądów kapturowych , ustalał czas i regulamin elekcji oraz terminy zebrali sejmików przedsejmowyclina sejm elekcyjny. Spisywanie egzorbitancji (błędów i wypaczeń)

Sejm elekcyjny - odbywał się zwykle na woli pod Warszawą, wysłuchiwał legatów przedstawiających osoby kandydatów i układał pacta conventa. Osobno obradowały senat i izba poselska.

Seim koronacyjny - odbywał się w Krakowie. Koronacji dokonywał prymas lub inny biskup. Ponadto na sejmie odbierano od króla przysięgę i uzyskiwano potwierdzenie praw.

Pacta conventa - bryły to umowy publicznoprawne zawierane pomiędzy obranym królem a szlachtą Układano je na sejmie elekcyjnym. Zawierały indywidualne zobowiązania króla.

Artykuły henrykowsJde - powstałe równocześnie z pacta cotwenta zawierały fimdamentalne prawa i zasady ustroju Rzeczypospolitej. Należały do nich uznanie przez króla wolnej elekcji i zrzeczenie się dziedziczności tronu, zwoływanie sejmu wabiego co 2 lata. zaciąganie opinii senam w sprawach wojny i pokoju. Utrzymanie wojska kwarcianego, utworzenie rady przybocznej, zapewnienie tolerancji religijnej, zwoływanie pospolitego ruszenia tylko za zgodą sejmu. Niedotrzymanie przez króla postanowień uprawniało do wypowiedzenia mu posłuszeństwa w praktyce realizowano przez zawiązanie rokoszu

Zakres władzy królewskiej:

władzę królewską ograniczały przywileje szlacheckie i statuty (prawo sądowe - sejmy wabię i sejmiki ziemskie)

król był zwierzchnikiem całej administracji (swoboda nominacji urzędników dworskich)

nominacja królewska na urzędy ziemskie była uzależniona od rady szlachty tej ziemi, w której urząd

zawakował. a kandydat mógł pochodzić tylko spośród posesjonatów tej ziemi

król był źródłem sprawiedliwości i najwyższym sędzią (faktycznie decydującą rolę w sądzie królewskim odgrywali zasiadający w nim dostojnicy)

król utracił swobodę nominacji sędziów ziemskich, cłioć zachował wpływ na obsadę personabią sądów król był naczelnym dowódcą wojska kierował poUtyką zagraniczną

Rada królewska

-    charakter ogólnopolski

w jej skład wchodzili najwyżsi dostojnicy państwowi (kanclerz, podkanclerzy, marszałek dworu, podskarbi), dygnitarze ziemscy (wojewodowie, kasztelanowie więksi), arcybiskup gnieźnieński i lwowski oraz biskupi katoliccy

królowi przysługiwało prawo powoływania ituiych osób do rady

funkcje rady nie były unormowane, ale w praktyce miała ona wpływ na najważniejsze sprawy państwa (pobtyka zagraniczna, wojna, pokój, obsadzanie urzędów, bicie monety)