6799

Nowe doświadczenia zostają scalone w postaci prymitywnych struktur poznawczych i emocjonalnych, regulujących jej zachowanie w kontakcie z otoczeniem zewnętrznym Jednostka zatrzymująca się na pierwszym poziomie rozwoju nie jest w stanie dokonywać wspomnianych rozróżnień oraz integrować nowych doświadczeń.

Następstwem fiksacji na pierwszym etapie rozwoju psychospołecznego jest:

-    nieumiejętność zaspokajania własnych potrzeb ze względu na błędy, w wykorzystaniu informacji o świecie, samej sobie i innych ludziach;

-    frustracja większości potrzeb prowadząca do zgeneralizowanych reakcji lękowych (nie uświadomionych); kumulacja lęków prowadzi do typowego dla reakcji nerwicowych „ogłupienia neurotycznego" oraz zablokowania dróg wyjścia z impasu, w jakim się znajduje; jednostka zafiksowana na pierwszym poziomie czuje się, więc zagu-biona, zagrożona, gdyż nie rozumie zbyt skomplikowanego dla niej świata zewnętrznego i wewnętrznego;

-    ograniczenie możliwości rozumienia znaczenia czasu i przestrzeni w zaspokajaniu potrzeb; jednostka wykazuje w związku z tym niski próg tolerancji na chwilową nawet frustrację potrzeb, nie potrafił odroczyć (odłożyć) zaspokojenia potrzeby, wymagając natychmiastowego jej zaspokojenia.

Jednostka zafiksowana na pierwszym etapie rozwoju dojrzałości nie jest w stanie skutecznie odróżniać fikcji od rzeczywistości. Żyje w świecie mitów, fantazji i złudzeń.

Nie potrafi produktywnie uczyć się nowych form zachowania ani też zrozumieć poglądów i uczuć innych ludzi. Nie może wyobrazić sobie, że inni ludzie mogą mieć odmienne poglądy niż ona sama.

Jednostka nieprzekraczająca pierwszego poziomu integracji z reguły staje się nieprzystosowana, gdyż nieadekwatnie reaguje na bodźce pochodzące ze świata fizycznego i społecznego. Jej zachowania są trudne do przewidzenia. Jej wejście w konflikt z moralnością, obyczajem lub prawem jest wręcz automatyczne.

Skrajną formą zaburzonego przystosowania na pierwszym poziomie dojrzałości interpersonalnej są reakcje psychotyczne, z reguły wykluczające sensowne interakcje społeczne.

POZIOM DRUGI

Jednostka na drugim poziomie rozwoju dojrzałości jest w pełni świadoma różnic, jakie zachodzą między nią i jej otoczeniem. Dokonuje wiec kolejnych rozróżnień między elementami otoczenia (ożywione, nieożywione, ruchome, nieruchome) oraz osobami.

Zauważa ona, że osoby, w odróżnieniu od przedmiotów, są w stanie zaspokajać jej najważniejsze potrzeby. Nie potrafi jeszcze jednak przewidywać zachowań osób, choć wie, że jest od nich uzależniona.

W sytuacjach frustracyjnych (niezaspokojenia potrzeb) obarcza wir osoby ją frustrujące. Niepowodzenia i porażki składa na karb czynników leżących poza nią.

Innych ludzi traktuje jako teren nieograniczonej eksploatacji, ujmując ich w kategoriach „środków" zaspokajających jej potrzeby. Właśnie drugim poziomie dojrzałości pojawia się (wykształca się) potrzeba wejścia w silne związki emocjonalne, zależnościowe od innych osób. Wielokrotna frustracja tej potrzeby prowadzi do zaburzeń emocjonalnych, a w następstwie — do biernego oporu lub agresji antyspołecznej i jawnych konfliktów z otoczeniem społecznym.

W oczekiwaniu na pełne zaspokojenie swych potrzeb przez ludzi z najbliższego otoczenia społecznego próbuje ich opanowywać i wywierać na nich nacisk prymitywnymi sposobami, co przeważnie się nie udaje. W związku z doznawanymi niepowodzeniami w kontaktach z osobami, od których jest uzależniona, przeżywa silny lęk. Czując się zawiedziona i odrzucona, skierowuje swą agresję na otoczenie zewnętrzne. Nie do zniesienia jest myśl, iż inni mogą funkcjonować niezależnie od niej, autonomicznie, nie licząc się z jej potrzebami.