39548

z dyskursami wszystkich czasów"¹. Sposób, w jaki językowo przedstawiamy sobie prawdę, wartości, własne potrzeby i cele decyduje o tym, czym jest prawda, dobro czy piękno. Metafizyka pozostaje już tylko pokusą, która napotyka na opór skończoności. Konsekwentnie, człowiek może pojąć siebie, swoją egzystencję jedynie przez stworzone przez siebie słowa i przedmioty, w nich też tkwi prawda. Ustalenia te są fundamentalne nie tylko dla filozofii Foucault'a, ale także dla proponowanej przez niego koncepcji etyki. Została ona usytuowania w obszarze skończonej, przygodnej i śmiertelnej egzystencji. Człowiek może posiąść wiedzę

0    sobie tylko w horyzoncie tego, co jest dla niego współczesne, a więc co go tu i teraz otacza, porusza i mobilizuje. Ponieważ zawsze jesteśmy „wrzuceni w kulturę" to etyka ma, przynajmniej jako projekt, wymiar aktualny, indywidualny i estetyczny. Dla prezentacji etyki postmodernistycznej, stanowisko Foucault'a w tej kwestii ma szczególne znaczenie ze względu na swoją krańcowość i determinację.

Zauważmy, że przynajmniej trzy wątki związane z etyką występują u Rorty’ego i autora Archeologii wiedzy. Można je potraktować jako zbiór podstawowych przeświadczeń, charakterystycznych dla filozofii postmodernistycznej. Pierwszy z nich dotyczy estetyki i uznania estetycznego stylu życia za doświadczalną przestrzeń etyki. Drugi, nawiązuje do autokreacji jako egzystencjalnego źródła samo-spełnienia się jednostki. Trzeci, łączy ze sobą dwa poprzednie, ponieważ odwołuje się do wyobraźni I Jej twórczej roli w życiu jednostki. Dla Rorty'ego język stanowi o estetycznej kondycji człowieka, a więc o tym, jak się porozumiewa sam ze sobą i z innymi. Foucault zakłada natomiast, że Istnienie estetycznie jest wyrazem wolności I poczucia niezależności ze strony jednostki; jest więc wyborem własnego projektu życia. Przy tym własny, czyli autonomiczny, oznacza dla niego taki styl życia, który nie podlega zasadom transcendentnym. Niezależność wyboru dotyczy także potrzeb naturalnych; jednostki odrzucając je, swobodnie kreują siebie. Zawdzięczając autokreacji swój styl życia, samoświadomość i poczucie pełnej wolności. Wokół autokreacji koncentrują się etyczne rozważania Foucaulfa , w intencjach ich autora nawiązujące do filozofii greckiej. A konkretnie; do sokratejskiej idei troski o siebie, która dla Foucaulfa ma przede wszystkim znaczenie estetycznie, a dopiero wtórnie etyczne. Ponieważ budowanie siebie oparte na poczuciu wolności

1    wyobraźni zawiera w sobie potrzebę etycznego samospełnienie. Życie jako dzieło sztuki musi wyrastać z naszego stosunku do aktualnej rzeczywistości, postawy, jaka chcemy zająć (i powinniśmy) wobec tego, co współczesne i jedynie bezpośrednio dostępne. Przy tym, jak na nowoczesność zawiera dla Foucaulfa dwojakiego rodzaju wyzwania. „Być nowoczesnym, to nie akceptować samego siebie, każdy z nas bowiem Jest strumieniem upływających chwil; to traktować siebie jako przedmiot trudnego złożonego procesu kształtowania!.,.).to człowiek, który próbuje się wykreować. Owa nowoczesność nie wyzwala człowieka od właściwego mu istnienia, lecz zmusza, by podjął wyzwania kształtowania samego siebie"².

1

B. Skarga. Kwintet metafizyczny, Kraków 2005, s.181.

2

^J M. Foucault, An Aesthics of Existence, w: tegoż, Politics, Philosophy, Cidmre. Intervews and Other Writings 1977-1984. New York aud London 1988. s. 49.