39550

Spotkanie z etyką Rorty'ego i Foucaulfa pozwala dostrzec zasadnicze różnice I podobieństwa, jakie zachodzą między tymi dwoma filozofami. Wyznaczają one szlaki, po których porusza się filozofia postmodernistyczna, jednocześnie prowadzą one ze sobą dialog o to, gdzie należy szukać więzi ludzkiej solidarności? Czy świat etyki zamyka się w kręgu indywidualnej autokreacji, czy też ma swoje podstawy w wyobraźni , która „ ja" sytuuje wraz z innymi? Wspomniani filozofowie zrezygnowali z pytania; kim jesteśmy? na rzecz badań nad tym, co nas tworzy, tj, co sprawia dzisiaj, że myślimy tak, a nie inaczej? Jak zmiana ta wpłynęła na losy etyki postmodernistycznej? Co łączy rozważania Rorty'ego z autorem ‘ Słów i rzeczy' w sprawach fundamentalnych dla etyki, a co ich różni od siebie ?

1. Elementy wspólne - przekonanie o tym, że każda filozofia jest tylko epizodem historycznym i kulturowym, a każdy filozof dysponuje jedynie własnym, przygodnym słownikiem. Etyka może zatem jedynie dotyczyć jednostek jako próba samookreślenia siebie w sposób wolny i twórczy. Jedynie dzięki wyobraźni możemy posiąść władzę nad sobą.

2.    To, co różni te dwa stanowiska - etyka smaku dla Rorty'ego domaga się uwzględnienia etyki sprawiedliwości. Cierpienie jest granicznym punktem, dzielącym językowe gry od solidarności społecznej. Foucault w sposób o wiele bardziej radykalny podchodzi do kwestii etyki indywidualnej, a każda forma troski o siebie pojawia się wraz z określoną kulturą. Upraszczając, można powiedzieć, że zwierciadłem dla autokreacji jednostki jest kultura.

3.    Na podstawie powyższych analiz i ustaleń, należy zapytać się o to, co decyduje o estetycznym charakterze etyki Rorty'ego I Foucaulfa? Reprezentują oni pewną estetyczną orientację w etyce, która pojawiła się wraz z modernizmem. Kreowanie siebie, własnej jaźni, a w konsekwencji wybór stylu życia, same w sobie są traktowane Jako wydarzenia etyczne. Ponieważ więzi, jakie łączą ze sobą wolnych ludzi, oparte są na akceptacji własnej przygodności, śmiertelności i odrębności. Dlaczego jest to takie ważne? Bo zmieniły się w filozofii i kulturze XX wieku reguły epistemiczne i Językowe wraz z deklarowanym kresem historii, metafizyki oraz człowieka. Zostaliśmy „wrzuceni" w chaos pojęć, teorii I koncepcji, znaczeń, w plątaninę języków, w społeczeństwo sieci, gdzie wszystko staje się płynne, nieokreślone i symboliczne. Wobec tego musimy w tym świecie nauczyć się żyć, po to, by podsumować tj. zrozumieć swoje bycie tu i teraz we własnych kategoriach. Postmoderniści usiłują pokazać, jakie twórcze, indywidualne możliwości pociąga za sobą obecny chaos. W kulturze, w której ma miejsce nieustanne przewartościowanie wszystkich wartości, poszukiwanie własnej tożsamości wyznacza wszystkie cele etyki. Formę nadaje im estetyka, która to, co indywidualne, kształtuje na miarę dzieła sztuki.

Na zakończenie, wróćmy na chwilę do heglowskiej sowy Minerwy i przekonania, że filozofia zawsze kroczy spóźniona po śladach historii. Kłopot z filozofią postmodernistyczną polega na tym, że zmiany, jakie dokonują się aktualnie w świecie, podważają wiarę w estetyzujące formy etyki. A dzieje się tak w skutek coraz bardziej cywilizacyjnie zagrożonej i niepewnej sfery autoafirmacji człowieka.