110109

podmiejskich, natomiast tam, gdzie w krajobrazie dominują zbiorowiska naturalne i polnaturalne (przy niskim poziomie antrpopresji) oraz tam, gdzie prowadzi się intensywną gospodarkę wodną (wysoki stopień antropopresji).

Funkcjonowanie geokonipleksu (krajobrazu) jest to zespól procesów, w których następuje wymiana i przepływ materii i energii - dostawa i przekształcenie energii słonecznej, obieg wody, cykle biologiczne, potoki grawitacyjne, przemieszczanie się mas powietrza, migracje organizmów.

Zmiany: cykliczne - pojawiają się co jakiś czas: fluktuacyjne - zróżnicowane pod wpływem czasu: kierunkowe - powodują zmiany krajobrazów (ekosystemów).

Od czego zależy tempo zmian:

1.    klimat - komponenty nadrzędne nakładają ograniczenia na komponenty podrzędne:

•    opady (40mm/rok Mongolia północna, 120 - 200mm/rok okolice Irkucka)

2.    od wysokości nad poziomem morza: komponenty nadrzędne nakładają ograniczenia na komponenty podrzędne, np. na określonych skałach mogą wykształcić się tylko niektóre typy gleb - tylko niektóre zbiorowiska.

Obieg materii i przepływ energii:

•    rytm dobowy (zmiany oświetlenia, temperatury, ciśnienia, wilgotności)

•    cykle dobowe odchylenia, asymilacji, pylenia

•    rytm roczny - zmiany pogody, warunków hydrologicznych, glebowych, stopnia rozwoju roślinności, trybu życia zwierząt

•    rytmy kilkuletnie - np rytmy jedenastoletnie (cykl aktywności Słońca, prąd El Nino), rytmy ponadstuletnie.

Związki między składowymi KRAJOBRAZU REALIZUJĄ SIĘ POPRZEZ POTOKI MATERII I ENERGII.

Warunek istnienia potoków: możliwość przemieszczania się cząstek materii (siły przyciągania, największe w górach)

•    mchy powietrza: trąby powietrzne, tornada, orkany

•    obieg wilgoci w atmosferze: zależy od w^ranuików klimatycznych, skala parowania na kuli ziemskiej jest bardzo duża

•    potoki zoogeniczne: przelot szarańczy, migracje ptaków, ławice ryb, przemieszczania karibu

•    grawitacyjne przenoszenie materiału po stoku: lawiny śniegu, błota, kamieniste -obniżenie poziomu w^rzniesienia, erozja na zboczu wydmy, zachodzi w miejscach użytkow^rania rolniczego, wybuchy w'ulkanów (law^a i popiół wulkaniczny)

•    spływ wód powi erze liniowych

•    wody podziemne

•    potoki antropogeniczne (kulturowe) - sztuczne rowy, akwedukty, rurociągi, migracje ludzi, pielgrzymki.

Kierunek i intensywność potoków zależy od struktury krajobrazu.

Rola granic w krajobrazie we w zbudzaniu potoków:

•    im więcej styków tym więcej przemieszczeń Jak potok zmienia ekosystem:

•    niszczy ekosystem

•    zmieiua warunki życia roślin

•    zmienia chemizm wód, gleby.