112859

o Kierunek prawnonaturalny - prawo pozytywne nie jest wyłącznym ani najwyższym wzorem zachowań

❖    Tradycyjne (tomistyczne) ujęcie prawa naturalnego

>    Prawo naturalne wywodzi się z woli Boga odbijającej się w naszych sumieniach - prawodawcą jest Bóg (prawo wieczne - lex aeterna), nasze sumienie zaś - organem promulgacyjnym (taki Monitor Polski ©); istnieją obok siebie i konkurują ze sobą dwa porządki prawne: pozytywny i naturalny

>    Prawo naturalne stanowi wzór, który prawo pozytywne powinno naśladować

>    W razie sprzeczności prawo naturalne ma pierwszeństwo nad pozytywnym

❖    Ujęcie współczesne:

>    Źródłem prawa naturalnego nie jest boskie objawienie, lecz godność człowieka, ideału kultury, wzorce, rozum itp.

>    Znaczna część postulatów prawa naturalnego została skodyfikowana -dot. gł. praw człowieka

>    Szkoła prawa natury o zmiennej treści (związana I. Kantem) - prawo naturalne zmienia się historycznie, odzwierciedla moralność epoki itp.; znaczenie słowa „sprawiedliwość" zmienia się w różnych epokach

>    Nie przyznaje się prawu naturalnemu mocy uchylania obowiązywania prawa pozytywnego; nadal jednak kwestionuje się jego wyłączność jako podstawowego regulatora zachowań ludzi

o Kierunek realistyczny - krytyka obu powyższych kierunków

❖    Podejście psychologiczne (L. Pietrażycki) - istotą praw są ludzkie przeżycia i emocje, które są rzeczywistymi pobudkami naszego postępowania

♦> Podejście socjologiczne (K. Llewellyn) - istotą prawa są zachowania ludzi; wzory postępowania ujawniają się w powtarzalnych zachowaniach ludzi lub decyzjach określonych osób, które uznaje się za mające znaczenie prawne o Kierunek heurystyczny - normy prawa kształtują się w procesie dialogu, w którym uczestniczą: autorzy prawa, jego fachowi wykonawcy, adresaci prawa, przedstawiciele nauki prawa itd.; dialog ów toczy się na bazie tekstu aktu prawnego i jest ciągły

•    Wszystkie kierunki mają wspólną cechę - prawo ma charakter normatywny (mówi co powinno być, a nie co jest)

B.    Prawo w znaczeniu prawniczym - prawo to zespół reguł ustanowionych bądź uznanych przez odpowiednie organy państwa, wobec których posłuch zapewniony bywa w ostateczności dzięki przymusowi, jaki stosować może państwo (ta definicja wynika z faktu, że we współczesnym świecie myśl i praktyka prawna są zdominowane przez kierunek pozytywistyczny)

C.    Prawo jako zjawisko społeczne. Normatywność prawa

•    Prawo jako zjawisko społeczne - prawo powstaje, istnieje, obowiązuje, jest bronione tylko w ramach istniejących grup społecznych

•    Normatywny charakter prawa - prawo nie opisuje stanu faktycznego, lecz wskazuje powinność

•    Prawo ma charakter perswazyjny - zakłada, że posłuch jest wynikiem wyboru dokonanego względnie swobodnie przez obywatela; konsekwencją tego jest to, że możliwe jest niepodporządkowanie się normom; posłuch dla prawa może wynikać z:

c Postawy legalistycznej - szacunek dla prawa jako takiego; najkorzystniejsze