Jest faktem niekwestionowanym, że na szybkość powstawania uzależnienia istotny wpływ wywiera stopień dojrzałości organizmu, a szczególnie ośrodkowego układu nerwowego ( głównie mózgu). Z badań wynika, że zaczną rolę odgrywa tu wiek, w którym rozpoczęło się intensywne picie alkoholu. Pijąc intensywnie przed 20 rokiem życia można uzależnić się już po kilku miesiącach, między 20-25 rokiem życia potrzeba na to średnio około 3-4 lata.
Trudno jest odpowiedzieć na pytanie dotyczące przyczyn uzależnienia od alkoholu, bowiem mechanizmy nie zostały jeszcze wystarczająco poznane. Na dzień dzisiejszy przyjmuje się, że mamy tu do czynienia z czynnikami społecznymi, psychologicznymi i duchowymi nakładającymi się na podłoże biologiczne.
Badania rodzinne dzieci pozwalają przypuszczać, że biologiczne czynniki genetyczne odgrywają pewną rolę w powstawaniu uzależnienia. Dziedziczeniu ulega biochemiczne podłoże, na którym może rozwinąć się alkoholizm.
Na uzależnienie mają również wpływ czynniki kulturowe, środowisko rodzinne i dostępność alkoholu. Ważnym elementem są także cechy osobowości. Proces dojrzewania osobowości jest wypadkową wpływu zarówno czynników wewnętrznych jak i zewnętrznych. Osoby niedojrzałe (dzieci, młodzież) mają znaczenie więcej niż inni problemów z pokonywaniem różnorodnych trudności życiowych.
Często potrzebują „podpórek”. Dla jednych będą to leki, narkotyki lub łatwiejszy w dostępie alkohol. Początkowo ułatwia funkcjonowanie, ale jednocześnie zaburza lub uniemożliwia dojrzewanie, czyli proces prawidłowego kształtowania się osobowości jednostki.
W toku prowadzonych badań przez J.D.Hawnins'a czynnikami ryzyka zwiększającymi zagrożenie młodzieży uzależnieniem od alkoholu są:
zbyt niskie ceny alkoholu (1% wzrost cen obniża spożycie alkoholu o 0,5%) łatwy dostęp do alkoholu (w tym naruszanie prawa o zakazie sprzedaży alkoholu nieletnim)
proalkoholowe normy kulturowe (pobłażanie otoczenia, społeczna akceptacja picia)
dostępność alkoholu na rynku
trudne warunki ekonomiczne społeczeństwa (rodzinyO, skrajne ubóstwo pijące kryminogenne środowisko
cechy biologiczne 9genetyczne, fizjologiczne, wrodzone, nabyte uszkodzenia organizmu)
zachowanie rodziny modelujące picie alkoholu
reguły, styl i praktyka wychowania w rodzinie (zbyt małe lub zbyt duże wymagania, niejasna rola w rodzinie, brak konsekwencji w wychowaniu) konflikty w rodzinie (rozpad rodziny, obcość, wrogość)
słaba więź dziecka z rodzicami i rodziną (poczucie odrzucenia, niedowartościowania, chłód emocjonalny, brak uwagi i czasu ze strony rodziców) wczesne przejawy agresywnego zachowania
niepowodzenia w szkole lub przejawy wysokiej inteligencji i dobre wyniki w nauce
zawężenie oczekiwań edukacyjnych (niski poziom aspiracji i niechęć do kształcenia się)
2