49874

gdzie: n — liczba pomiarów, .r, — i-ty wynik pomiaru (i = 1, 2, 3,..., n).

Surowy wynik pomiaru nie jest wynikiem pełnowartościowym. Wymaga dokonania pewnych zabiegów, których rezultatem jest wynik pomiani poprawiony z wyeliminowanymi błędami systematycznymi Należy wyraźnie wskazać czy wynik pomiani odnosi się do wyniku surowego, wyniku poprawionego, czy jest to średnia z wielu pomiarów. Całkowicie określony wynik pomiaru obejmuje również informację o niepewności wyniku pomiani oraz o wartościach odnoszących się do wielkości wpływających.

Wynik pomiani jest dwuelementowy: jest przedziałem, w którym — zwykle z określonym prawdopodobieństwem — zawarta jest rzeczywista wartość mierzonej wielkości. Wynik pomiaru podaje się w postaci x± e_p , gdzie x jest wynikiem pomiaru z usuniętymi błędami systematycznymi, a e_p — niepewnością pomiani. Zatem rzeczywista w^rar tość Xrz mierzonej wielkości jest zaw^rai1a w przedziale

x- e„ < v_ < .r+ e„

p n    p

z prawdopodobieństwem P (poziom ufności), równym zwykle dla pomiarów tecluiicznych 0,95. Oznacza to, że e_p oblicza się dla P = 0,95, w przypadku rozkładu nonnalnego e= ± 2s, gdzie s — odchylenie średnie kwadratowa. Główne źródła błędów pomiaru:

-    postępowanie pomiarowe (metoda i sposób pomiani, wpływy temperaturowe itp.),

-    przedmiot mierzony i sposób odbierania o nim infonnacji,

-    narzędzie pomiarowe,

-    nastawienie i odczytanie.

Błędy systematyczne

Błąd systematyczny przy wielokrotnym powtarzaniu pomiarów tej samej wielkości określonej, w warunkach praktycznie niezmiennych, jest stały lub zmienia się w^redlug określonego praw^fa wiąz ze zmianą warunków. Błąd systematyczny jest to składowa błędu pomiani pozostająca stała co do wartości bezwzględnej i znaku lub zmieniająca się w sposób dający się przewidzieć podczas wielu pomiarów' tej samej wartości wielkości mierzonej.

Warunki praktycznie niezmienne zachodzą, gdy [PN/N-02050 (projekt)]

•    pomiary przeprowadza się tą samą metodą pomiarowy,

•    pomiary przeprowadza się tym samym narzędziem pomiarowym,

•    pomiary wykonuje ten sam obseiwator (pomiarowiec),

•    pomiary przeprowadza się w tym samym miejscu,

•    podczas pomiarów panują stale w^ranmki użytkowania (temperatura oświetlenie itp ),

•    pomiary są powtarzane w krótkim przedziale czasu.

Źródła blędów^r systematycznych mogą być znane lub nieznane. W celu wyznaczenia błędu systematycznego należy przeprowadzić szczegółową analizę oddziaływania wielkości wpływających na wynik pomiaru oraz zbadać okoliczności pomiani. Skuteczne jest także dokonanie pomiaru inną metodą. Biedy systematyczne, których nie można obliczyć aiu wyznaczyć doświadczalnie, należy traktować jako błędy przypadkowe.

Wielkość wpływająca jest to wielkość, która nie będąc celem pomiani wywiera wpływ na wartość wielkości mierzonej lub na wskazania narzędzia pomiarowego. Przykładem wielkości wpływającej w pomiarach długości jest temperatura.

Poprawka p jest to wartość wielkości, którą należy algebraicznie dodać do surowego wyniku pomiani x