• Społeczny podział pracy -> wymiana wśród plemienna, międzyplemienna Itd.
• Tradycyjny podział pracy
• Międzynarodowy (współczesny) podział pracy
• Przyszły międzynarodowy podział pracy Etapy międzynarodowego podziału pracy
I etap - tradycyjny do XIX wieku - praktycznie Już od antyku, kwestie kolonizacji I stopniowe zastępowanie wysiłku człowieka narzędziami - rewolucja przemysłowa -> te 2 elementy wykształciły tradycyjny mpp, w wyniku tego świat „poszedł w dwóch kierunkach” - pojawiły się centra gospodarcze i przemysłowe (Francja, Niemcy, Anglia, Belgia), drugi biegun - rolniczy (kolonie, kraje pod obcym panowaniem)^ dysproporcje; dominujący towarowy charakter wymiany, odkrycia naukowe miały charakter przypadkowy i były dokonywane samodzielnie przez naukowców, rola państwa w finansowaniu nauki była niewielka, produkcja przemysłowa miała charakter praco i materiałochłonny, była jednostkowa, dominowała specjalizacja międzygałęziowa,
II etap - przemysłowy dominował w II połowie XX wieku - szybki postęp naukowo -techniczny i produkcyjny, wyroby przemysłowe coraz bardziej zaawansowane technicznie -> nowe technologie, badania techniczne; badania naukowe wymagają wysoko wykwalifikowanej kadry oraz nowoczesnej infrastruktury oraz odpowiednich nakładów kapitałowych (także z funduszy publicznych); pojawia się masowość i wielkoseryjnośc produkcji -» wyższa rentowność; wyraźna dominacja państw uprzemysłowionych w sferze handlu (złota triada), mobilność czynników produkcji, pogłębia się stabilizacja produkcji przemysłowej, kooperacja produkcyjna, wymiana wewnątrzgałęziowa
III etap - informacyjno - technologiczny przełom XX XXI wieku - lata 90-te to narodziny nowej gospodarki, New economy, nadrzędna rola informacji w gospodarce; rosnące znaczenie globalnej sieci w wymianie informacji o charakterze ogólnym oraz tzw. elektronicznego rynku; informacja staje się dobrem wartościowym, które pociąga za sobą wydatki na ochronę danych podczas transferów, infrastruktura telekomunikacyjna ulegają ciągłemu unowocześnieniu, dynamiczny rozwój rynku usług towarzyszących związanych z przetwarzaniem i udostępnianiem informacji, coraz powszechniejsze wdrażanie zaangażowanych informatycznie systemów zarządzania, rosnąca presja na samokształcenie się i ciągłe podnoszenie kwalifikacji, korzyści z wewnątrzgałęziowych specjalizacji osiągają kraje przodujące w dziedzinach opartych na wysokorozwiniętej wiedzy (biotechnologia, farmacja, informatyka, fizyka kwantowa); zacieśnianie powiązań kooperacyjnych i współpraca międzynarodowa; postęp telekomunikacyjny pozwolił na stworzenie globalnego rynku kapitałowego, funkcjonującego całą dobę -> swobodny przepływ kapitału