50788

sztuczne rozróżnienia nie mające ścisłego związku z rzeczywistością, cechy zaś są prawdziwym odzwierciedleniem tego, co rzeczywiście istnieje.

2.    Proprium w intrerpretacji G. Allporta

Proprium interpretacji Allporta - chcąc uniknąć pomieszania pojęć i szczególnych konotacji terminów „ego” i „ja”, proponuje aby wszystkie funkcje „ja” czy „ego”, nazwać propriacyjnymi (proprius łac. - własny) funkcjami osobowości. Wszystkie te funkcje ( do których zalicza poczucie cielesnego ja, poczucie własnej tożsamości, szacunek dla samego siebie, zasięg swego ja, poczucie swej osobowości, racjonalne myślenie, obraz samego siebie, dążenia propriacyjne, styl poznawczy oraz funkcję poznawania) są rzeczywistymi i ważnymi fragmentami osobowości. Wszystkie cechuje niezwykła żarliwość i „poczucie doniosłości”. Można powiedzieć, że wspólnie tworzą one „proprium”. W tym właśnie regionie osobowości znajdujemy źródła tej spójności, która cechuje postawy, zamiary i oceny. Proprium nie jest wrodzone, lecz rozwija się w czasie. Allport wyróżnia siedem aspektów w rozwoju proprium czy poczucia swej osobowości. W ciągu pierwszych trzech lat życia pojawiają się trzy spośród tych aspektów: poczucie cielesnego ja, poczucie ciągłości własnej tożsamości oraz szacunek dla samego siebie, czyli duma. Między czwartym a szóstym rokiem życia pojawiają się dwa dalsze aspekty: zasięg swego ja oraz obraz samego siebie. Gdzieś między szóstym a dwunastym rokiem życia dziecko uświadamia sobie, że może radzić sobie ze swymi problemami dzięki rozumowaniu i myśleniu. W okresie dorastania pojawiają się zamiaiy, długoterminowe plany i odległe cele. Noszą one nazwę dążeń propriacyjnych. Tych siedem aspektów poczucia własnej osobowości stanowi proprium. Według Allporta pojęcie ja i ego można stosować przymiotnikowo dla określenia funkcji propriacyjnych w obrębie całej sfery osobowości, ale sądzi, że żaden z tych terminów nie powinien być stosowany jako rzeczownik. Nie istnieje żadne ego ani ja, działające jako jakiś byt odrębny od reszty osobowości.

3.    Rozwój osobowości wg teorii G Allporta (pojęcie autonomii funkcjonalnej)

Allport uważa osobowość za złożoną z dyspozycji inicjujących i ukierunkowujących zachowanie oraz, że analizują ją w kategoriach tych dyspozycji. Wg Allporta między niemowlęctwem a wiekiem dojrzałym zachodzą ważne zmiany.

Niemowlę. Allpott uważa, że nowo narodzone dziecko wyłącznie za istotę dziedziczności, pierwotnego popędu i egzystencji opartej na odruchach. Zdaniem Allporta niemowlę nie ma osobowości. Przy urodzeniu niemowlę jest dziedzicznie wyposażone w pewne zadatki fizyczne i temperamentalne, lecz z ich zrealizowaniem musi czekać na rozwój i dojrzewanie. Zakłada, iż początkowo istnieje ogólny „strumień aktywności”, który stanowi pierwotne źródło motywowanego zachowania. W tym okresie swego życia dziecko jest istotą, którą rządzą przede wszystkim miejscowe napięcia oraz uczucia przyjemności i bólu. Niektóre zachowania niemowlęcia można uznać za zwiastuny późniejszych struktur osobowości.

Przekształcenie niemowlęctwa. Proces rozwoju przebiega wieloma drogami. Allport uważa, że wiele różnych mechanizmów czy zasad może służyć do opisania zmian jakie zachodzą między niemowlęctwem a wiekiem dojrzałym. Podaje zwłaszcza: dyferencję, integrację, naśladowanie, uczenie się, autonomię funkcjonalną. Za podstawowy fakt w dziedzinie motywacji ludzkiej uznał on autonomię funkcjonalną. Zgodnie z tą zasadą to co jest początkowo jedynie środkiem do osiągnięcia jakiegoś biologicznego celu, może stać się motywem, który kieruje zachowaniem. Innymi słowy zasada autonomii funkcjonalnej stwierdza, że dana czynność czy forma zachowania może stać się celem sama w sobie. Allpott wyróżnił dwa poziomy auton. funkc.

1.    PERSEWERACYJNA obejmuje nałogi, mechanizmy kołowe, a także powtarzane wielokrotnie zachowania i zrutynizowane czynności.

2.    PROPRIACYJNA dotyczy nabytych zainteresowań, wartości, zamiarów, uczuć, dominujących motywów, dyspozycji osobistych, obrazu samego siebie oraz stylu życia.

Allport stwierdza, że w odniesieniu do większości motywów osób dorosłych nie istnieje żaden funkcjonalny związek między danym motywem a jego „historycznymi korzeniami”. Historia jednostki staje się stosunkowo obojętna jeśli kierują ją pragnienia i zamiary niezależne od tego co