Terapia psychoanalityczna
W samym centrum psychoanalizy znajduje się psychopatologia i psychoterapia. Wyrosła ona z praktyki klinicznej, która do dzisiaj jest jej podstawą.
Psychopatologia.
Szczególne miejsce w psychopatologii zajmuje lęk oraz sposoby walki z nim. Ważną rolę odgrywa również konflikt, zwłaszcza między pragnieniami (potrzebami, motywami sprawczymi, instynktami) instynktami lękiem. Wedle klasycznej teorii psychoanalitycznej dziecko podczas rozwoju doświadcza działania różnych instynktów czy pragnień. W różnych fazach dziecko ma różne pragnienia i uczucia. Jeśli spotyka je za nie kara albo w ich następstwie dozna uczucia straty lub zagrożenia to zostaną one powiązane z lękiem. Dla ochrony ego wytwarzają się różne mechanizmy ochronne (np. wyparcie). Dana osoba nie tylko nie ma świadomości swoich działań obronnych, ale w dodatku nie wie, przed czym się broni.
Według teorii psychoanalitycznej depresja polega na utracie poczucia własnej wartości, zależnego od zdolności realizowania swoich ideałów oraz trzymania się wyznaczonych standardów. Człowiek z depresją uważa, że nie sprostał ideałom czy standardom swojego superego, sam więc siebie obwinia i skierowuje złość w swoją stronę. Dominuje poczucie winy, obwinianie się oraz utrata poczucia własnej wartości, wynikające z niesprostania ideałom i standardom superego. W kategoriach technicznych można mówić o konflikcie między instynktownymi pragnieniami płynącymi z id a groźbą kary pochodzącą ze świata zewnętrznego lub superego. W sytuacjach, wywołujących lęk człowiek się usztywnia a sztywność ta jest wyznacznikiem zaburzeń osobowości wynikających z działania mechanizmów obronnych. Lęk nie pozwala na elastyczność.
Według teorii psychoanalitycznej człowiek nie zdaje sobie sprawy ze swoich pragnień oraz skierowanych przeciw nim mechanizmów obronnych. Ta nieświadomość jest efektem wyparcia.
Teoria relacji i obiektem.
W centrum jej zainteresowań leży wpływ ważnych ludzi z życia danej osoby na obraz siebie, innych oraz na stosunki z nimi. W teorii tej wieź z innymi jest ważniejsza niż zaspokojenie popędów.
W tym ujęciu zaburzenia osobowości byłyby w tym ujęciu pochodną wizerunków siebie i innych oraz kruchości poczucia własnej wartości.
Relacje z obiektem, przywiązanie a depresja.
Szczegół owiej ta koncepcja jest omówiona w rozdziale 6. Według koncepcji stylu przywiązania oraz wewnętrznych modeli operacyjnych więzi z okresu wczesnodziecięcego kształtują charakter emocji oraz kontaktów międzyludzkich międzyludzkich w wieku dojrzałym, włączając w to związki miłosne. Obecnie twierdzi się, że ważną przyczyną depresji jest wykształcenie się we wczesnym dzieciństwie wadliwych reprezentacji mentalnych (czy wewnętrznych modeli operacyjnych) więzi z najbliższym opiekunem.
Teoria stylu przywiązania pozwala zrozumieć myśli i zachowania ludzi cierpiących na depresję. Postawiono tezę, że u dziecka spotykającego się z cliłodem odrzucenia kształtuje się operacyjny model Ja jako osoby niekoclianej i bezwartościowej, a także modele innych jako osób niewiarygodnych chłodnych i dalekich. Na skutek działania tych modeli człowiek oczekuje odrzucenia i porażki.