53085

XIX w. wykształcił się obowiązujący po dziś dzień nowy system klasyfikacji dokonany przez Pandektystów'. Podzielono praw'o na pięć podstawowych działów: 1. Część ogólna traktująca o podmiotach (prawo osobowe) i przedmiotach stosunków prawnych oraz o czynnościach prawnych, 2. Prawo zobowiązań, 3. Prawo rzeczowe, 4. Prawo familijne, 5 Prawo spadkowe. W czasach współczesnych poza tym systemem w kodeksie funkcjonuje jedynie prawo rodzinne.

§ 6. Okresy historyczneirn rozwoju prawa (str. 22-24).

Początek państwa rzymskiego to 21.IV.753r.p.n.e., a koniec to dla części zachodniej 476 r.n.e, a dla wschodniej 1453 r ne (rozpad w 395 r ). Fonny ustrojów: Monarchia (do 509 r.p.ae.), Republika (do 27 r.p.ne), Pryncypat (do 284 r.) i Domrnat (do 565 r). Rozwój prawa: Okres prawa archaicznego (753 r.p.n.c. - połowa III w p.n.e). Prawo zwyczajowe Quirites zostaje zastępowane ustawami oraz działalnością magistratur jurysdykcyjnych Ustawa XII tablic eliminowała dowolność interpretacji przepisów prawnych przez patrycjuszy (interpretacja uczonych-prawników) Okres rozwoju i prawa klasycznego (III w.p.n.e. - 235 r.n.e., tj koitiec dynastii Sewerów). Zwycięskie wojny, napływ' niewolników, dynamiczny rozwój produkcji i wymiana towarowa spowodowały rozwój produkcji przemysłowej i gromadzenie bogactw'. Powstaje nowy dział prawa ius gentium

- zasady prawne o zasięgu międzynar odowym. Wykreowano pretora dla peregrynów i proces formułkowy.

Przejście do pryncypatu spowodowało pojawienie się nowych czynników prawotwórczych (senat, cesarz, nauka

prawa). Dwa podokresy: prawo przedklasyczne (do końca republiki) i klasyczne (początek cesarstwa). Okres Schyłkowy - poklasyczny (235-14.XI.565). Upadek Rzymu spowodowany rozkładem ustroju niewolniczego, spadkiem wartości pieniądza i powrotem do wymiany naturalnej, kryzys wszelkich dziedzin życia (przerzucenie wydatków państwa na warstwy średnie). Prawo staje się niezrozumiale Jedynym źródłem prawa stały się konstytucje cesarzy jako władców absolutnych (dominus). Pojawiły się szkoły pr awnicze, natchnęły działalność kodyfikacyjną Justyniana

§ 7. Rzymskie podziały prawa

1. Ius civite, ius peregrinorum i ius gentium (str. 24-25).

Ius crnle. Obowiązywała zasada personalności albo osobowości prawa - konieczność posługiwania się prawem civitas, do której się przynależy, prawo to było sformalizowane Składały się z ustaw, plebiscita, uchwal senatu, konstytucji cesarskich i opinii jurysprudencji oraz z ius honorarium (edykty urzędników jurysdykcyjnych) Preregryni posługiwali się swoim ius civile, które Rzymianie nazywali ius peregrinorum. Ius gentium. Były to zasady prawne o zasięgu międzynarodowym, wspólne systemom prawnym obowiązującym w imperium rzymskim. Powstało wskutek rozwoju Rzymu i wchodzenia obywateli w liczne stosunki z obcokrajowcami. Podstawą obowiązywania nonn tego prawa było wzajemne zaufanie ifides) str on oraz zasady słuszności

i sprawiedliwości. Prawo to tworzył praetor peregrinus wskutek recepcji różnorodnych rozwiązań prawnych do tworzonego systemu praw'a Po konstytucji Karakalli (212 r.) o nadaniu obywatelstwa rzymskiego prawie wszystkim mieszkańcom imperium problemy te stały się marginalne Ius naturale (prawo naturalne). Gaius uważał, iż prawo naturalne stanowi podstawę ius gentium. Ulpian prawem naturalnym uważał praw^ro, którego natura nauczyła wszelkie żywe istoty. Na tej podstawie Justynian sfonnulow'al twierdzenie, że z ius naturale wywodzą się zasady słuszności i sprawiedliwości jako stale i niezmienne kryteria oceny ludzkich zachowań

2. Ius pubUcum - ius priratum (str. 25-26).