KORZYŚCI ZDROWOTNE FLAWONOIDÓW POCHODZĄCYCH Z KAKAO
Jak wynika z istniejących danych historycznych, kakao jest stosowane w celach medycznych już ponad dwa tysiące lat, od czasów cywilizacji Majów i Azteków a w Europie od czasów Średniowiecza. Wiadomo, że w przeszłości stosowano je uwzględniając ponad sto wskazań, w tym dla leczenia zmęczenia, wyniszczenia, gorączki, anginy, bólów serca, anemii, uczucia duszności oraz dolegliwości nerkowych i jelitowych. Nawet dzisiaj niektóre ludy zamieszkujące Amerykę Środkową i Południową stosują różne składniki drzewa kakaowca do przyrządzania tradycyjnych leków. Jednak w rzeczywistości do niedawna nie istniały odpowiednie dowody naukowe potwierdzające efektywność kakao w zapobieganiu lub leczeniu tych schorzeń.
Coraz więcej danych przemawia za tym, że, niezależnie od atrakcyjnego smaku, czekolada może mieć istotnie własności terapeutyczne, zwłaszcza dzięki zawartości specyficznych składników, nazywanych flawonoidami, których bardzo bogatym źródłem jest ziarno kakaowe.
Flawonoidy są składnikami obecnymi naturalnie w wielu roślinach i produktach spożywczych pochodzących z roślin (np. warzywa strączkowe, takie owoce jak jabłka i winogrona, kakao, itp.). Spełniają one ważną rolę dla roślin, biorąc udział w procesach naprawczych po uszkodzeniu rośliny oraz chroniąc przed szkodnikami i chorobami. W ostatnich latach udowodniono, że regularne spożywanie bogatych we flawonoidy owoców i warzyw zmniejsza ryzyko wielu chorób przewlekłych u ludzi, w tym chorób nowotworowych, udaru mózgu i choroby niedokrwiennej serca.
Flawonoidy jako antyoksydanty
Wiele korzyści zdrowotnych przynoszonych przez flawonoidy jest związanych z ich aktywnością antyoksydacyjną. Antyoksydanty (przeciwutleniacze) są ważną częścią systemu obrony organizmu przed „wolnymi rodnikami”, które są małymi cząsteczkami chemicznymi, powstającymi podczas różnych przemian metabolicznych. Nadmiar wolnych rodników powoduje uszkodzenie komórek i ich części, w tym materiału genetycznego pod postacią kwasu DNA. Uważa się, że mają one kluczowe znaczenie w procesach starzenia oraz w powstawaniu wielu chorób degeneracyjnych i związanych ze starszym wiekiem. Flawonoidy wykazują działanie antyoksydacyjne „zmiatając” wolne rodniki w poszczególnych komórkach i zmniejszając w ten sposób uszkodzenia komórek.
Wpływ kardioprotekcyjny
Mechanizm powstawania choroby niedokrwiennej serca i zawału serca jest bardzo złożony, obejmując wiele różnorodnych mechanizmów, które uszkadzają budowę i funkcjonowanie naczyń krwionośnych. Podstawowym czynnikiem patogenetycznym jest rozwój miażdżycy. Ten proces polega na wbudowywaniu do ścian tętnic cholesterolu i tworzeniu tzw. blaszek miażdżycowych, co z kolei jest przyczyną stwardnienia i zwężenia światła naczyń. W ten sposób dochodzi do ograniczenia przepływu krwi w tętnicy a także do wzrostu ciśnienia tętniczego i przyczynia się do tworzenia zakrzepów wewnątrznaczyniowych. Skrzepy mogą tamować przepływ w tętnicy w miejscu w którym powstały lub oderwać się i utkwić w jakimś innym miejscu w układzie krążenia. Jeżeli zakrzep zatyka tętnicę zaopatrującą ważny dla życia narząd to jest przyczyną choroby zagrażającej bezpośrednio życiu. Na przykład zablokowanie naczynia wieńcowego zaopatrującego serce jest przyczyną zawału serca a naczynia mózgowego - udaru mózgu.
Flawonoidy zawarte w ziarnie kakaowym wykazują działanie ochronne dla układu krążenia poprzez wpływ na co najmniej kilka mechanizmów mających znaczenie w rozwoju chorób układu krążenia.
Obejmują one:
hamowanie utleniania cholesterolu LDL („złego” cholesterolu) przez wolne rodniki, ważnego wstępnego etapu tworzenia blaszki miażdżycowej,
hamowanie zdolności małych komórek krwi zwanych płytkami krwi do zlepiania się i tworzenia skrzepów. Ten wpływ jest często opisywany jako efekt „aspirynopodobny”,
regulację odpowiedzi zapalnej i immunologicznej w ścianach naczyń krwionośnych, reakcje te mogą przebiegać nieprawidłowo u chorych z chorobą niedokrwienną serca,
regulację napięcia ściany naczyń krwionośnych lub stopnia skurczu małych naczyń, co przyczynia się do właściwej regulacji ciśnienia tętniczego.
Do powstania tych efektów dochodzi poprzez udział wielu mechanizmów, spośród których tylko niektóre są związane z aktywnością antyoksydacyjną flawonoidów.
Inne korzyści
Większość badań nad flawonoidami dotyczy wpływu na układ krążenia, ale prowadzone są również intensywne badania, które mają na celu weryfikację, czy aktywność biologiczna flawonoidów ziarna kakaowca może mieć znaczenie w przypadku innych dolegliwości, w tym chorób nowotworowych oraz chorób zapalnych i na tle uszkodzonej odpowiedzi immunologicznej. Jednym z możliwych zastosowań, których dotyczą niedawno przeprowadzone badania, jest opanowywanie biegunki, ponieważ flawonoidy ziaren kakao mają własność hamowania wydzielania płynów w jelicie cienkim.
Piśmiennictwo:
Ariefdjohan M.W., Savaiano D.A. (2005) Chocolate and cardiovascular health: is it too good to be true? Nutrition Reviews, Dec;63(12Pt 1):427-30.
Ding E.L., Hutfless S.M., Ding X., Girotta S. (2006) Chocolate and prevention of cardiovascular disease: a systematic review. Nutrition Metabolism (Lond)3;3:2.
Tłumaczył:
Dr n. med. Janusz Ciok