Tytoń Nicotina
Rodzina psiankowate Solanaceae
Nicotina tabacum- tytoń szlachetny
Nicotina rustica- machorka
Łodyga- prosta, gruba, nie rozgałęziona. Łodyga machorki jest nieco żebrowana i krótsza od tytoniu szlachetnego.
Liście- pojedyncze osadzone na łodydze skrętoległe. Oba gatunki różnią się liczbą liści na roślinie. U tytoniu 20-30, w machorki 8-12. Liście tytoniu w zależności od odmiany są ogonkowe lub bezogonkowe. U liści bezogonkowych blaszka liściowa obejmuje łodygę tworząc uszka lub jak u ogonkowych tworzy zbiegające w dół skrzydełka. Liście machorki są zawsze ogonkowe. Liście tytoniu są wydłużone. Kształt: okrągły, jajowaty, lancetowaty, eliptyczny, lancetowato-jajowaty. Liście machorki mają kształt sercowaty lub okrągły, blaszka liściowa jest grubsza. Najstarsze liście położone najniżej- spodki, nad spodkami-liście środkowe, nad nimi- podwierzchołkowe i wierzchołkowe. Powierzchnia blaszki liściowej pokryta jest włoskami.
Budowa anatomiczna blaszki liściowej: skórka górna- z 1 warstwy komórek pokrytych nabłonkiem. Miękisz palisadowy- z 1 warstwy ściśle ułożonych komórek. Miękisz gąbczasty- kilka warstw luźno ułożonych komórek. Skórka dolna- budowa podobna do skórki górnej.
Budowa anatomiczna a zwłaszcza stopień luźności miękiszu gąbczastego warunkuje długość żarzenia.
Kwiatostan- wierzchotka- tytoniu szlachetnego bardziej luźna, machorki bardziej skupiona.
Kwiat- promienisty, złożony z 5 działek kielicha, 5 zrosłych płatków korony, 5pręcików i 1 słupka z dwukomorową zalążnią. Kwiaty tytoniu są dłuższe i większe. Barwa: różowa, czerwona, biała. Kwiaty machorki są krótsze cytrynowożółte. Kwiaty tytoniu i machorki są samo i obcopylne.
Owoc- dwukomorowa torebka kształtu eliptycznego, jajowatego lub kulistego zakończona ostro lub tępo.
Nasiona są drobne podługowato-narkowate brunatne z siateczkowatą powierzchnią. Masa 1000 nasion tytoniu: 0
06-0,09g, machorki 0,31-0,37g.
Ocena liści tytoniowych: kolor, treściwość liścia, elastyczność, higroskopijność, stopień żarzenia się, uszkodzenia mechaniczne i chorobowe, jednolitość zabarwienia, wielkość, sposób przygotowania surowca do wykupu.
Odmiana tytoni papierosowych jasnych- niska zawartość nikotyny (0,5-1,5%) klimat umiarkowany, ciepły na glebach lekkich przy umiarkowanym nawożeniu.
Odmiany tytoni papierosowych ciemnych- zawartość nikotyny 1,5-3%, gleby żyzne, intensywne nawożenie.
Odmiany tytoni cygarowych- wyjątkowo długie liście, nikotyna 1%, wysokie wymagania glebowe i klimatyczne.
Odmiany machorki- brunatne zabarwienie blaszki liściowej, nikotyna 2,5-3%, żyzne gleby, intensywne nawożenie, obfite opady.
Chmiel zwyczajny Humulus lupulus
Rodzina konopiowate Cannabaceae
W roku posadzenia łodygi wysokie na 2-3m i korzenie dorastające do 1-1,5m. W 2i3 roku po posadzeniu formuje się karpa chmielowa, z niej co roku wyrasta do 40 pędów, z których po wiosennym czyszczeniu zostawia się 4-6.
System korzeniowy- korzenie główne wyrastające z karpy i korzenie przybyszowe wyrastające u nasady pędów. Wytwarza 6-10 korzeni głównych- są grube dorastają do 5m, główna masa znajduje się na głębokości 0,7m. Karpa chmielowa grubieje wraz z wiekiem rośliny. Powierzchnia jest szorstka, ma kształt nieregularny. Z górnej części karpy poza pędami nadziemnymi wyrastają pędy podziemne o charakterze kłączy zwane wilkami.
Łodyga- chmielina- początkowo rośnie pionowo w górę, następnie zaczyna się wić zgodnie z ruchem wskazówek zegara wokół podpór. Łodyga dorasta do 10m. Jest zielona lub zielona z czerwonobrunatnym odcieniem. W przekroju poprzecznym- sześcioboczna. Zaopatrzona we włoski czepne. Silnie się rozgałęzia. Pędy boczne mają takie same właściwości jak łodyga.
Liście- wyrastają parami naprzeciwlegle. Są ogonkowe, całobrzegie, pięcioklapowe. Blaszka liściowa ma brzeg grubo ząbkowany, unerwienie silnie rozgałęzione, zbiegające się w ogonku. Górna strona ciemnozielona i błyszcząca, dolna- jaśniejsza i matowa.
Kwiatostan- kwiaty męskie zebrane są w wiechowate kwiatostany wyrastające w kątach liści bocznych pędów. Kwiat męski jest promienisty 5 działek kielicha, 5 pręcików. Kwiaty żeńskie tworzą jasnoróżowy kwiatostan podobny do szyszki wyrasta na bocznych pędach z kątów liści. Pozbawiony jest okwiatu, składa się ze słupka z 2 nitkowatymi znamionami. Otulony jest pojedynczą błoniastą przysadką.
Szyszka chmielowa- składa się z osadki o 10-12 załamaniach oraz umieszczonych na nich listków przysadek i listków podsadek. Na każdym załamaniu znajdują się 4 przysadki i 2 podsadki. Szyszki osadzone na cienkich szypułkach. Kształt: owalny, jajowaty, kulisty, walcowaty. Barwa wiąże się z dojrzałością (do żółtozielonej). U nasady listków szyszki występują gruczołu wydzielające aromatyczną, gorzką lepką substancję- lupulinę. Listek przysadek zawiera więcej lupuliny niż listek podsadek. Oprócz lupuliny na wartość technologiczną szyszek wpływają garbniki.
Owoc- orzeszek jest kulisty jasnobrązowy, pokryty twardą pomarszczoną, mocno przylegającą do nasienia okrywą owocową.
Nasiona- kuliste. Składają się z okrywy nasiennej, spiralnie skręconego zarodka i b. małego bielma.
Wszystkie osobniki męskie likwiduje się by nie dopuścić do zawiązywania owoców (spadek jakości szyszek).