Są cztery źródła, które sprawiły, że społeczeństwa wydelegowały przedstawicieli, którzy ostrzegali je przed zagrożeniami. Socjologia odpowiada na pytania, co się dzieje w społeczeństwie, czego należy unikać itd. Zadaniem socjologii jest tworzenie abstrakcji od zróżnicowania społecznego.
1) socjologia jest dzieckiem filozofii zachodu - Grecja
2) Myśl francuska (Comte) - odpowiedź na niemożność polityki, władzy wynika z lęku przed rewolucją, przed powtórką wynikającą z braku świadomości i przygotowania
3) Schyłek wieku XIX - chaos tendencji, interpretacji itp. Socjologia wyrasta z chęci uporządkowania przeszłości (Max Weber) historii i jej dorobku. Dyscyplina odcinała się od filozofii historii i ukazuje swój własny przedmiot - interpretacja życia społecznego - socjologia hermeneutyczna
4) Lata 30; XX wiek Ameryka: odkrycie sfer życia społecznego, chciano zobaczyć jak i dlaczego powstają ciemne strony życia społecznego (obszary maiasta, kryminaliści, pominięcie wsi)
Socjologia polska wiek XIX - Józef Supiński, Ludwik Gumplowicz. Początek: badania Znacieckiego nad emigrantami i tymi, co zostali (analiza autobiograficzna) Emigracja rozbiła jedność społeczeństwa.
Cztery motywy stale obecne w socjologii:
- demaskatorski - hermeneutyka podejrzeń (Marks, Nietsche, Freud) Sztuka niedowierzania. Zawsze są różne punkty widzenia, które trzeba zbadać. Co kryje się za tym, co mówimy?;
- brak respektu - dla zjawisk, które socjolog bada. Socjolog nie może się bać. Socjolog nie ma respektu do praw żadnej z grup, którą bada. Gwarant tego, że można uchwycić zmiany światopoglądowe;
- relatywizacja - wszystkie wyniki badań są tylko interpretacją: relatywizacja interpretacji, bo nie ma tej jedynej;
- kosmopolityczny - upodobanie socjologii do miasta, które było zawsze kosmopolityczne. Socjolog musi być otwarty, ciekawy, nastawiony na poszukiwanie nowych horyzontów i otwarty na nowe przestrzenie sensu;
Socjologia - wykłady
SOCJOLOGIA OGÓLNA |
19. "Typ idealny" biurokracji wg. Maxa Webera.
Max Weber był zaliczany do klasyków, był historykiem, gromadził dane o biurokracji, interesował się urzędami cesarzy.
a) Racjonalność urzędów - żadne współczesne państwo nie może obejść się bez biurokracji. Rozumność - środki prowadzą do celu. Środki uskuteczniają cele państwowe. Państwo tworząc urzędy tworzy je celowo.
b) Niezbędność = konieczność zaistnienia urzędów.
c) Profesjonalizm - urzędnicy w nowoczesnej biurokracji są wydzieloną kategorią - są zawodowcami.
d) Bezosobowość - urzędnik do klienta. Chodzi o zwrot "Pan/i" we wzajemnym stosunku.
e) Forma działań - spisane reguły i normy zachowań urzędnika względem siebie i innych.
f) Hierarchia urzędnicza - musi być urząd, muszą być przepisy, musi być bezosobowość, a to wszystko jest w hierarchii urzędników i urzędów.
g) Cechą tej biurokracji jest efektywność.
Typ idealny biurokracji (organizacji)- M.Weber/cechy:
-specjalizacja i podział pracy- każdy robi, co do niego należy,
-hierarchia- poszczególne stanowiska są ze sobą powiązane,
-przepisy i regulacje- wszystko co w danej organizacji się dzieje jest przeprowadzane wg określonego regulaminu. Zasady te muszą być spisane i dla wszystkich dostępne,
-emocjonalna neutralność- wszystkie działania w tej organizacji muszą być pozbawione uczuć, podstawą celu jest spawa,
-każdy krok organizacji musi być dokumentowany,
-kompetencja- każda jednostka musi się znać na tym co robi,
-pozycje w organizacjach nie są związane z konkretnymi osobami
21.Struktura społeczna, państwo, naród
STRUKTURA SPOŁECZNA- zbiór elementów z których składa się społeczeństwo, oraz układ zależności między nimi (definicja socjologiczna). Struktura społeczna jest układem ról społecznych związanych z podziałem i organizacją pracy w skali całego społeczeństwa. Wdychotonicznym (podziale dwuczłonowym) społeczeństwo podzielone jest na przeciwstawne grupy. W ujęciu gradacyjnym społeczeństwo jest przedstawione jako hierarchiczny układ grup ludzi wyróżniających ze względu na np. wykształcenie, dochód, majątek, prestiż.
Naród, utworzona w procesie historycznym trwała wspólnota ludzi, która powstała w wyniku współżycia jednostek, rodzin i grup w określonych warunkach przyrodniczo-biologicznych oraz ukształtowała rozumiane przez siebie i przekazywane z pokolenia na pokolenie:
1) potrzeby, emocje i wyobrażenia;
2) ich artykulację - język (zarówno w wąskim, jak i szerokim tego słowa znaczeniu);
3) środki i sposoby ich zaspokajania, nadając im swoisty dla własnego poznania sens kulturowy.
Wspólnota potrafi chronić swą integralność tak przed zagrożeniami zewnętrznymi, jak i wewnętrznymi, a tym samym dąży do utworzenia państwa na zajmowanym przez siebie terytorium, w sytuacji zaś utraty państwowości umie pielęgnować i rozwijać więzi (obyczaje, język, kulturę itp.) i zmierza bądź to do odzyskania niepodległości, bądź też do zapewnienia sobie politycznych gwarancji autonomii bytu narodowego, jeśli została zmuszona do emigracji poza tereny, na których jako naród się ukształtowała.
PAŃSTWO-jest całościową organizacją społeczeństwa, p. polityczne stosujące szyns, ingerujące w problemy społeczne, suwerenne, terytorialne, posiadające zespół organów posiadających specyficzne funkcje, przymus.
22. Zasady Harwardzkiego Projektu Negocjacyjnego.
Projekt Harwardzkiego projektu Negocjacyjnego, że są 4 zasady odnoszące się do wszystkich etapów negocjacji (analiza, planowanie, negocjacja właściwa):
*zasada 1 uznaje fakt że zdarza się utożsamianie stanowiska z ego. Porozumienie jest odwlekane bowiem nie łatwo jest uzyskać ustępstwa. Negocjatorzy muszą pracować ramię w ramię i razem uzgadniać kwestie mając za przeciwnika problemy nie zaś samych siebie.
*zasad 2 oznacza unikanie koncentrowania się na zajętych stanowiskach gdyż celem negocjacji jest zaspokojenie podstawowych interesów każdej ze stron. Ukierunkowanie na interesy strony upraszcza osiąganie kompromisów w poszczególnych kwestiach.
*zasada 3 ma na celu unikania podejmowania decyzji pod presją lub w obecności adwersarza, powoduje to zawężenie spojrzenia. To samo można powiedzieć o podejmowaniu jednej słusznej decyzji. Zamiast tego negocjatorzy powinni poświęcić czas na zastanawianie się nad rozwiązaniem dającym pozytywy dla wspólnych interesów.
*zasada 4 odnosi się do sytuacji w której interesy stron są przeciwne. Strony powinny starać się osiągnąć wyniki w oparciu o standardy niezależne od woli żadnej ze stron. Negocjatorzy powinni udowadniać swoje racje i być otwartymi na argumenty, ustępując przed zasadami nie zaś przed presją, oraz nalegać na stosowanie obiektywnych kryteriów.
23. Najlepsza Alternatywa Negocjacyjna
BATNA, czyli najlepsza alternatywa dla negocjowanego porozumienia to dokładne przemyślenie tego, co możemy zrobić, jeśli negocjacje nie doprowadzą do korzystnego rozwiązania. Mając BATNĘ dokładnie wiemy, kiedy należy zerwać negocjacje - wtedy, gdy alternatywne rozwiązanie jest korzystniejsze niż negocjowane porozumienie.
Podczas negocjacji BATNA polega na:
*porównywaniu propozycji drugiej strony z naszymi alternatywami,
*przemyśleniu BATNA drugiej strony,
*gotowości zerwania rozmów, jeśli BATNA okaże się atrakcyjniejsza, niż korzyści z negocjacji.
24. Grupy społ. I ich rodzaje:
Grupa społ.- składa się z pewnych elementów, zachowań, interakcja społeczne. Socjologowie uważają, że nie każda grupa jest grupą społeczną.
-zbiorowość- nie ma m/y nimi żadnych kontaktów, nie mają świadomości odrębności- czekający na autobus. Także tłum, zbiegowisko, publiczność. Może stanowić zagrożenie dla jednostki.
-grupa- studenci na roku świadomi, że stanowimy grupę studencką. Są też zbiorowości posiadające cechy grupy.
Klasyfikacja grup społ.:
1.a)pierwotne- rodzina, gr. rówieśnicze, przyjacielskie, sąsiedzkie. Grupy, w których uczymy się życia społ. Są pierwsze w porządku chronolog. Są to gr.niewielki, wszyscy kontaktują się ze wszystkimi (twarzą w twarz). Członkostwo w takiej grupie przeżywamy emocjonalni, jest ono długotrwałe; nie je ważne co się robi, ale z kim,
b)wtórne- gr.duże, liczne, członkowie nie ze wszystkimi się kontaktują. Te gr.są niedługotrwałe i celowe (np.studia). Jest ważniejsze to co się załatwia, a nie z kim.
Grupy pierwotne mogą stawać się wtórnymi i na odwrót.
2.a)swoje- myślimy o nich w kategoriach pozytywnych, utrzymujemy relacje pokojowe i określamy AK braterstwo, głównie pamiętamy to co dobrego się wydarzyło,
b)obce- słabiej różnicujemy (wszyscy obcy, jednostki, źli), przeżywamy w kateg.wojny i wrogości, pamiętamy negatywne rzeczy. Jeżeli zrobią coś dobrego, to uważamy, że to tylko przypadek.
3.a)formalne- formalizują członkostwo (wojsko, szpital, więzienie, szkoła),
b)nieformalne- np.grupa przyjaciół.
4.Wyznaniowe i terytorialne- wyznaczane na podst.więzi (zadaniowe, wiekowe zawodowe).
25. Nierówności społeczne, stratyfikacja społeczna, klasy i warstwy społeczne.
Nierówność społeczna- sytuacja w której bogactwo, prestiż i władza są nierówno podzielone pomiędzy członków danego społeczeństwa.
Stratyfikacja społeczna- (uwarstwienie społeczne) specyficzne zróżnicowanie, zjawisko nierówności społ. Opartych na hierarchii grup występujących w obrębie społeczeństwa, zróżnicowanie statusów społecznych, systemów i struktur, zależności grupowych itp., stratyfikacja społ. Uwidacznia się szczególnie wyraziście w społeczeństwach kastowych, stanowych czy klasowych.
Klasa społeczna- wielka zbiorowość społ. wyodrębniona z uwagi na istotne wspólne cechy łączące jej członków.
Warstwa społeczna- zbiorowość składająca się z jednostek stanowiących część lub podgrupę jakiejś klasy społ. lub z jednostek o niejednorodnej przynależności klasowej wyróżnianych na podstawie podobnej pozycji i miejsca w hierarchii społ. Warstwy społ. wyróżnia się najczęściej na podstawie:
* dochodów * rodz. aktywności gospodarczej * przynależności etnicznej lub regionalnej * wspólnoty warunków życia * przekraczającej podziały klasowe wspólnoty styl życia *podobieństw poziomu prestiżu społecznego * zakresu sprawowanej władzy *zasobów majątkowych
Ruchliwość społeczna- proces prowadzący do zmiany miejsca jednostki lub gr. w hierarchicznym układzie pozycji społecznych w zbiorowości czy społeczeństwie. Zmiany te dokonują się najczęściej w obrębie poziomu bogactwa, wykształcenia, przynależnej władzy, przywilejów, wykonywanej profesji, wielkości dochodów.
26. Teorie rozwoju społecznego, typy społeczeństw.
Teorie rozwoju:
1)Marksizm- o specyfice marksowskiej teorii decydują 2 cechy- orientacja przyszłościowa i uznanie sprzeczności i konfliktów za siłę napędową rozwoju.
2)Ewolucjonizm- ogólne prawo ewolucji to integracja materii i rozproszenie ruchu. Ewolucja jest tym bardziej zaawansowana im bardziej skomplikowana jest struktura organizmu i więcej funkcji ulega w nim wyodrębnieniu. Głównym zadaniem ewolucjonistów jest wykreślenie ogólnej linii rozwoju, który utożsamiają z postępem.
Typy społeczeństw:
1)Społeczeństwo tradycyjne: oparte na rolnictwie, dominuje gospodarka naturalna, jednostki produkcyjne to w znacznej mierze samowystarczalne gospodarstwa domowe, człowiek jest postrzegany jako cząstka zbiorowości, komunikacja i przekazywanie info. odbywa się głównie drogą ustną, miast jest mało, ludność skupiona jest głównie na wsi, tradycyjna społeczność wiejska cechuje zachowawczość i orientacja przeszłościowa.
2)Społeczeństwo przemysłowe- istota jest gospodarka rynkowa oraz masowe wytwarzanie dóbr materialnych przy użyciu maszyn i poza gospodarstwem domowym. Jednostki produkcyjne są wyspecjalizowane w wytwarzaniu dóbr jednego rodzaju z czym wiąże się pogłębianie podziału pracy, upowszechnia się dążenie do zysku, pieniądz nabiera znaczenia, rozwojowi przemysłu towarzyszy rozwój miast, zwiększa się przestrzeń i społeczna ruchliwość ludzi. Umacnia się i rozrasta władza centralna państwa. Pojawiają się środki masowego przekazu,
3)społeczeństwo poprzemyslowe, ponowoczesne i informacyjne- proces pracy polega znacznie bardziej na relacjach z innymi ludźmi niż na przetwarzaniu surowców. Przemysłowy typ społ. określany bywa współcześnie jako społ. ponowoczesne. Społeczeństwo informacyjne to takie w którym produkcja towarów i usług w znacznej mierze zależy od przekazywania informacji, szybkie komputery i rozwój techniki telekomunikacyjnych umożliwiają wytwarzanie przekształcanie i przekazywanie znacznej liczby info. Społeczeństwo to umożliwia rozwój demokracji i rozszerzanie się niedemokratycznej władzy korporacji międzynarodowych. Zyskują one możliwość takiej kontroli pracowników która ogranicza ich swobody demokratyczne.
27. Teorie modernizacji, konwergencji i zależności systemu światowego.
Modernizacja- proces zmian prowadzących do powstania nowoczesnego społeczeństwa przemysłowego. Odnosi się do szerokiego zakresu zjawisk (upowszechnienie umiejętności czytania i pisania, rozwój oświaty, miast, systemów komunikacji, a także poszerzeniu zakresu uczestnictwa obywateli w życiu politycznym) Za przejaw modernizacji uważa się także zmiany w sposobie patrzenia na świat i systemach wartości które towarzyszą rozwojowi społeczeństwa przemysłowego.
Teoria konwergencji (zbieżności)- u podstaw teorii leżało ewolucjonistyczne założenie że w miarę postępującego uprzemysłowienia wszystkie kraje w sposób konieczny będą upodabniać się do siebie, w tym również pod względem ustroju politycznego.
Koncepcja zbieżności i systemu światowego - główną tezą koncepcji zbieżności było to że światowy system gospodarczy jest obszarem nierówności i wyzysku. Rozdział bogactwa, władzy i zasobów jest w świecie nierówny. Pozwala to krajom najobficiej w nie zaopatrzonym i najbardziej rozwiniętym wyzyskiwać gospodarczo kraje słabiej rozwinięte i podporządkowywać je sobie politycznie, a także traktować wyłącznie jako źródło surowców i taniej siły roboczej, co hamuje ich rozwój i utrwala biedę. Podstawowymi pojęciami koncepcji systemu światowego są centrum(kraje bogate wysoko uprzemysłowione- sprawują kontrolę), peryferie (kraje niegdyś zaliczane do trzeciego świata-ubogie), półperyferie (ze względu na poziom rozwoju gospodarczego sytuują się między centrum a peryferiami)
Funkcje socjologii:
poznawcza, diagnostyczna, teoretyczna, demaskatorska, apologetyczna, socjotechniczna, prognostyczna
Techniki badawcze w socjologii: obserwacja uczestnicząca i nie uczestnicząca, badania ankietowe, sondaż sporadyczny i powtarzalny, wywiad, analiza dokumentów osobistych, eksperyment, metoda scenariusza
Socjologia to wiedza na temat naszego życia wśród ludzi we wszystkich aspektach tego życia, w mikro i makro skali.
Działy socjologii: socjologia wielkich struktur społecznych wg 3 zmiennych wykształcenia, dochodu, uczestnictwa we władzy
Socjologia wg kryterium przestrzeni: miast, wsi, małych społeczności lokalnych
Socjologia wg działów: s. pracy, s. przemysłu
Socjologia poznania: wiedzy, nauki, kształcenia
Socjologia wg obszarów aktywności: polityki, wojska, wojny, zdrowia, moralności, etyki, s. małych grup społecznych
Społeczeństwo w s. to zbiorowość ludzka, znajdująca się na ograniczonej przestrzeni współdziałająca ze sobą tak iż jest w stanie zapewnić swym uczestnikom istnienie i rozwój
Psychologia społeczna zajmuje się badaniem interakcji zachodzących między ludźmi, tym jak ludzie wiążą się ze sobą i jak na siebie wpływają. W jaki sposób możemy zrozumieć owe relacje oraz wpływ społeczny? Badając sposób w jaki ludzie odczuwają i sposób w jaki myślą - mówiąc krótko badając serce i umysł.
Kultura jest całokształtem zobiektywizowanych zachowań ludzi i rezultatów ich zachowań w danej społeczności przykazywanych w obrębie tej społeczności z pokolenia na pokolenie.
Stefan Czarnowski „Całokształt zobiektywizowanych elementów dorobku społecznego, wspólnych szeregowi grup i z racji swej obiektywności ustalonych zdolny rozszerzać się przestrzennie.”
F. Znaniecki „Świat kultury jest światem wartości, wartości zaś są pierwotnym faktem ludzkiego doświadczenia niesprowadzalnym do żadnych kategorii przyrodniczych.”
J. Szczepański „Kultura to ogół wytworów działalności ludzkiej, materialnych i niematerialnych, wartości i uznanych sposobów postępowania, zobiektywizowanych i przyjętych w dowolnych zbiorowościach, przekazywanych innym zbiorowością i następnym pokoleniom.” Zobiektywizowane tzn. takie, które się utrwaliły w pamięci innych.
W skład tak rozumianej kultury wchodzą: 1) wytwory materialne i niematerialne ludzkiej pracy, 2) wzory postępowania i oceny wartościujące, 3) instytucje organizujące ludzkie zachowania,
Cechami kultury są : 1) to że jej elementy są wynikiem ludzkiej pracy, 2) to że są zobiektywizowane, 3) to że są trwałe oraz mogą być przekazywane zarówno w przestrzeni jak i w czasie,
Kultura osobista jednostki to ogół jej osobistych wzorców postępowania, jej metod działania, wytworów jej działalności, jej idei i myśli często nie znanych innym osobom.
Kultura zbiorowości to ogół wytworów, wartości i sposobów zachowania się, które zostały przyjęte i zaakceptowane przez jej uczestników wyznaczając zachowania uznane za obowiązkowe.
Dziedzictwo kulturowe to jest ta część systemów kulturowych, które zostały przekazane następnym pokoleniom. Jest bardzo ważnym czynnikiem budującym naszą świadomość w zakresie pytania: kim jestem?
Kompleks kulturowy jeśli uznamy samochód jako odrębny element kultury to wszystko co z nim związane: urządzenia, instytucje, wzory zachowań tworzą jeden kompleks kulturowy. Występowanie, lub brak występowania różnych k. kulturowych świadczy o stopniu rozwoju społeczeństwa. Szereg k. może się łączyć w szersze całości zwane konfiguracjami lub wzorcami kultury.
Wpływ kultury na życie społeczne jednostki: 1 Przez socjalizację (s. to te wpływy całkowitego środowiska, które wprowadzają jednostkę do udziału w życiu społecznym), 2 Przez kształtowanie osobowości jednostki, 3 Przez wartości, 4 Przez wzory działania i postępowania, oraz przez stwarzanie modeli instytucji i systemów społecznych.
Rola społeczna jest formą za pomocą której określona jednostka wypełnia zobowiązania wynikające z zajmowanej pozycji społecznej korzystając z przysługujących jej przywilejów i praw.
3 aspekty roli społecznej:
1Rola teoretyczna(formalna - prawa i obowiązki),
2Rola oczekiwana (to treść adresowana do nas przez inne osoby odnośnie roli przez nas pełnionej),
3Rola faktycznie pełniona(to jacy jesteśmy naprawdę, jest wypadkową dwóch wpływów roli formalnej i oczekiwanej)
Przez rolę społeczną oczekiwaną rozumie się zachowanie, którego grupa oczekuje od danej jednostki w wyniku zaakceptowania określonej pozycji tej jednostki w łonie grupy. Kultura przekazuje nam wzór roli, jakiej od nas oczekuje. Wzory zachowań są zależne od pozycji społecznej, płci itp.
Rola społeczna jest konsekwencją określonej pozycji jednostki w grupie, choć jej realizacja zależy od wielu innych czynników. Wśród czynników określających ludzkie zachowanie zespoły norm i oczekiwań, które noszą nazwę roli społecznych, odgrywają ogromne znaczenie. Rola społeczna nie jest jednak jedynie odzwierciedleniem pozycji już posiadanej. Bywa ona czasem odzwierciedleniem pozycji, do której jednostka dopiero aspiruje.
Podsumowując można zdefiniować rolę społeczną jako zorganizowany wzór oczekiwań, które odnoszą się do zdań, zachowań, postaw, wartości i wzajemnych stosunków jakie muszą być utrzymywane przez osoby zajmujące określone pozycje i wykonujące dające się określić funkcje w ramach tej grupy.
Czynniki wpływające na realizację roli oczekiwanej:
predyspozycje psychofizyczne,
akceptacja oczekiwań,
gotowość do spełnienia oczekiwań,
system wzmocnień pozytywnych i negatywnych,
konflikt ról i presja krzyżujących się wpływów,
kompetencja intencje nadawcy wzoru,
stopień otwartości (zamknięcia) wzoru.
Systemy normatywne wskazują jednostce jak powinna postępować, jakiego postępowania powinna unikać, jakie oczekują ją nagrody i kary za stosowanie lub nie do narzuconych przez społeczeństwo wzorów zachowań.
Relatywizm moralny wyraża się tym, że nie ma wiecznych i niezmiennych, zawsze i wszędzie obowiązujących norm postępowania.
Typy indywidualnego przystosowana (do celów kulturowych i zinstytucjonalizowanych środków):
1)Konformizm to mechanizm, który sprawia, że członkowie grupy przestrzegają norm grupowych. Rodzaje konformizmu: uleganie, identyfikacja, internalizacja.2)Innowacja(elementy twórcze w przystosowaniu) 3)Rytualizm 4)Wycofanie 5)Bunt
Dysonans poznawczy jest stanem napięcia, który występuje wtedy, gdy dana osoba posiada(postrzega) jednocześnie dwa elementy poznawcze(idee, postawy, opinie, przekonania), które są psychologicznie niezgodne ze sobą. Teoria dysonansu człowiek nie tyle chce mieć słuszność ile chce wierzyć w to że ma słuszność(np. teoria kar i nagród).
Grupa jest to pewna liczba osób połączona układem więzi, relacji, interakcji, która się charakteryzuje świadomością swojej odrębności.
Grupa odniesienia, grupy tożsamościowe - jesteśmy świadomi uczestnictwa w jakiejś g. , g. mogą się zmieniać; może być stała; może być punktem przed nami obszarem naszej aspiracji.
Mała grupa to zbiorowość licząca od 2-3 osób do 30 osób, między którymi zachodzą interakcje, które mają wspólny cel, normy, strukturę, świadomość przynależności do grupy i odrębności od innych grup.
O grupie społecznej możemy mówić, kiedy spełnione są warunki:
1)pomiędzy członkami grupy istnieją interakcje
2)osoby mają wspólny cel, normy, światopogląd
3)w zbiorze jednostek istnieją normy (kodeksy postępowania)
4)istnieje struktura, system pozycji, z którymi związane są role społeczne, świadomość swojej odrębności w stosunku do innych struktur grupowych, świadomość granic, poczucie tożsamości, ośrodek skupienia (to, co grupa uzna za ośrodek).
interakcje - bezpośrednie kontakty między członkami grupy (jakakolwiek forma kontaktu między 2 osobami)
normy - przepisy, które mówią jak powinien lub nie powinien zachowywać się członek grupy. Są to przepisy formalne(prawne) lub moralne. Uczymy się funkcjonować w jakiejś grypie ucząc się norm tej grupy.
system wartości jest to zbiór wartości ułożonych według kryterium ważności, bywa często dualistyczny(formalny i rzeczywisty)
System sankcji czyli zbiór kar i nagród
Więź społeczna 1)więź formalna - rzeczowa, pośrednia i bezemocjonalna, np. wymiana notatek, całkowicie neguje osobę; 2)więź nieformalna - bezpośrednia, emocjonalna, ma wielką wartość dla nas, może dać nam satysfakcję
Typy grup 1)g. pierwotne(rodzina) 2)g. wtórne(g. o różnym poziomie więzi formalnych, g. celowe, w ich obrębie mogą się utworzyć g. pierwotne)
Systemy normatywne, System norm: 1)Religijny sankcje [grzech], egzekutor [istota nadprzyrodzona] 2)Moralnych [zadowolenie z siebie] [ja sam] 3)Obyczajowych [ocena otoczenia aprobata banicja] [g. społeczna] 4)Prawnych [przymus fizyczny] [specjalnie powołane instytucje]
Kryteria grup: liczebność(małe, średnie, duże); więzi(formalne, nieformalne);
Osobowość to ogólna suma tych sposobów reagowania na innych ludzi i obiekty, oraz sposobów wchodzenia z innymi w interakcje, które są charakterystyczne dla danej jednostki. Osobowość jest sumą wpływów świata wewnętrznego i zewnętrznego.
3 asekty [ciało, duch, inni ludzie] [biologia, psychika-intelekt, społeczne otoczenie] [dorosły, rodzic, dziecko] [id libido(popędy), ego(mediator), superego(cenzor)]
Homeostaza stan harmonii wewnętrznej osiąganej w każdych z trzech kwestii
Potrzeba to sytuacja braku plus motywacja. Nie każdy brak jest potrzebą. Tylko taki który uruchamia jakieś działanie, motywację staje się potrzebą. Potrzeby występują w dwóch formach 1)aktiv(aktywne) 2)latentis (uśpione). Uśpienie może być trwałe lub okresowe, a my nie jesteśmy w stanie tego stwierdzić.
Podział potrzeb: (góra) potrzeby wzrostu, wtórne, psychospołeczne {g.p. estetycznych, samorealizacji, uznania i prestiżu, wiedzy i rozumienia}; (dół) potrzeby niedostatku, biologiczne, pierwotne(historycznie pierwsze) { g.p. przynależności, zabezpieczenia(redukcji), bezpieczeństwa, fizjologicznych}
Koncepcje człowieka
1)k. behawiorystyczna - Zgodnie z nią człowiek jest układem reaktywnym; jego zachowanie jest całkowicie sterowane przez środowisko zewnętrzne. System nagród i kar znajdujący się w otoczeniu decyduje o tym, czego człowiek unika i do czego dąży. Jednocześnie procesy psychologiczne nie odgrywają żadnej roli w sterowaniu ludzkim zachowaniem, pojęcie silnej woli jest semantyczną fikcją. Do zmian reakcji służy tzw. inżynieria behawioralna
2)k. psychodynamiczna - Według niej zachowanie ludzi zależy od wewnętrznych sił dynamicznych, zwanych czasem popędami, potrzebami lub dążeniami. Popędy te są z regóły nieświadome; często występują między nimi konflikty, których człowiek nie może samodzielnie rozwiązać; ludzie są niedoskonałymi tworami natury. Podstawową metodą zmian zachowania jest psychoterapia.
3)k. poznawcza - Zakłada że człowiek to istota autonomiczna, wyposażona przez naturę w sposób wystarczający do własnego działania. Poznaje świat za pomocą konspektów poznawczych na które składa się: świat wartości, norm, zespół celów ważnych dla nas, struktura potrzeb(hierarchia), kontekst kulturowy, archetypy kulturowe(podświadomość; tkwi głęboko, odruchowo), wpływy społeczne, doświadczenia.
Frustracja to stan przykrego napięcia psychicznego spowodowanego nie zaspokojeniem jakichś potrzeb, a niemożnością osiągnięcia jakiegoś celu. Liczba doznanych frustracji negatywnie się kumuluje.
Wskaźniki frustracji 1)agresja prosta - gdy w stosunku do obiektu który nas sfrustrował; agresja przeniesiona - gdy wyżywamy się na obiekcie innym niż ten który wywołał frustrację; agresja introwersyjna - okazywanie swojej frustracji w sposób trudny do identyfikacji np. unikanie spojrzeń na drugą osobę, jakieś aluzje, lekkie szyderstwa; 2)regresja - cofnie się np. używanie słów, z których używania postanowiło się zrezygnować; 3)fiksacja - powielanie zachowania które nie jest skuteczne; 4)rezygnacja -wycofanie się polegające na odstąpieniu od prób eliminacji przeszkody
Nastawienia do frustracji:1)z uwagą skierowaną na cel; 2)z uwagą skierowana na własne poczucie bezpieczeństwa
Mechanizmy obronne to irracjonalny sposób reagowania (jeżeli uważamy że stosując m.o. pozbawimy się frustracji to ulegamy iluzji)
Mechanizmy obronne przed frustracją 1)fantazjowanie - zaspakajanie sfrustrowanych pragnień w wyobraźni na jawie 2)identyfikacja - zwiększanie poczucia własnej wartości poprzez utożsamianie się z wybitną osobą, instytucją 3)izolowanie - oddzielanie ładunku emocjonalnego od sytuacji urazowych 4)substytucja (kompensacja lub sublimacja) kompensacja - ukrywanie słabych stron przez podkreślanie cechy pożądanej lub powetowanie sobie frustracji zaspokojeniem „z nawiązką” w innej dziedzinie; sublimacja - zaspokojenie lub pozbycie się sfrustrowanych pragnień w zastępczych czynnościach lub działaniach akceptowanych w danej strukturze np. pracocholizm 5)odizolowanie emocjonalne - to wycofanie się w bierność aby uchronić swoje uczucia od zranień 6)odkupienie - to zadośćuczynienie za jakieś niemoralne pragnienia lub czyny nie akceptowane przez samą osobę 7)projekcja czyli rzutowanie - obwinianie innych za własne trudności, przypisywanie innym własnych nieetycznych pragnień 8)racjonalizacja - próba udowodnienia, że własne zachowanie jest racjonalne i uzasadnione, a więc godne zaufania własnego i innych 9)wyparcia - to niedopuszczanie do świadomości przykrych lub niebezpiecznych myśli, utrzymywanie ich w nieświadomości 10)zaprzeczenie rzeczywistości - to bronienie się przed nieprzyjemną rzeczywistością poprzez niedopuszczanie jej do siebie
Mechanizmy obronne są irracjonalne, sens ich i częste stosowanie wiąże się z kojeniem bólu istnienia. Stosowane są pojedynczo lub w różnych kombinacjach.
Komunikacja to proces nieodwracalny.
Podstawy dobrego kontaktu 1)nie oceniaj 2)nie uogólniaj 3)nie interpretuj 4)nie dawaj dobrych rad 5)daj się poznać 6)poznawaj partnera 7)przekazuj informacje zwrotne
Nadawco 1)oddzielaj sprawy ważne od mnij istotnych 2)mów do partnera, a nie o nim 3)wyrażaj potrzeby, uczucia, obawy, nie bój się mówić o sobie
Odbiorco 1)nie przeszkadzaj 2) daj czas i uwagę 3)sprawdzaj czy dobrze rozumiesz
Bariery komunikacyjne krytykowani; obrażanie; orzekanie; chwalenie połączone z oceną; osądzanie; rozkazywani; grożenie; nadmierne wypytywanie; doradzanie; zmienianie tematu; logiczne rozumowanie nie mające wiele wspólnego z daną sytuacją;
Błędy percepcyjne 1)Zakładanie, że inni reagują na świat tak jak my 2)Oczekiwanie, że to co widzimy będzie miało wyraźne barwy 3)Przypisujemy niewłaściwe znaczenie pierwszemu wrażeniu 4)negatywne informacje wywierają na nas większy wpływ niż pozytywne 5)łatwiej rejestrujemy niezadowolenie innych niż ich satysfakcję 6)Przypisujemy więcej wolności innym niż jej naprawdę mają 7)Czujemy się mniej odpowiedzialni za nasze położenie
Prawa w naszym kontakcie z innymi 1)Prawo do zmiany zdania 2)Prawo do popełniania pomyłek 3)Prawo do podejmowania decyzji lub wypowiadania opini bez konieczności ich uzasadniania 4)Prawo do powiedzenia nie wiem i nie rozumiem 5)Prawo do przeżywania i wyrażania uczuć zarówno pozytywnych i negatywnych bez jednoczesnego oceniania tego 6)Prawo do nieangażowania się w problemy innych ludzi jeśli nie mamy na to ochoty 7)Prawo do odmowy 8)Prawo do bycia sobą bez konieczności podejmowania działań na rzecz innych ludzi
4 człony ekspresji niewerbalnej 1)Mimika twarzy 2)Kinematyka 3)Proksemika 4)Parajęzyk
Sztuka odpowiadania na pytania nie udzielaj informacji za darmo, wymieniaj informacje. W niektórych przypadkach powinniśmy dawać odpowiedzi wprost, unikać jej, wykręcać się.
Techniki nie dawania jednoznacznych odpowiedzi 1)Odpowiadanie pytaniem na pytanie 2)udzielanie częściowej informacji na jakimś poziomie ogólności 3)Dwuznaczna odpowiedz 4)Gra na czas 5)Prośba o wyjaśnienie
Techniki unikania jednoznacznej odpowiedzi 1)Gniew 2)Dystansowanie się 3)Podważanie przesłanek 4)Obrócenie pytania w żart 5)Milczenie, lub zignorowanie pytania
Potęga języka 1)Nasze słowa kształtują nasze życie 2)Nasze słowa wyrażają nasze myśli i myśli innych 3)Kontrolowanie naszych słów daje świadectwo kontroli nad samym sobą 4)Twórczy sposób wyrażania się przyspiesz realizację naszych życzeń 5)Mówmy w uprzejmy sposób o swoich bliźnich, w ten sposób uzyskujemy pozytywne nastawienie do nich 6)Nie mówmy o swoich kłopotach 7)Chwalmy a inni będą nas chwalić 8)Twórczy sposób wyrażania się zależy od nas
|
Czym różni się socjologia zdroworozsądkowa od socjologii naukowej? Socjologia potoczna jest oparta na zdrowym rozsądku, na uogólnianiu codziennych doświadczeń w sposób często emocjonalny, niesystematyczny i nieweryfikowalny. Socjologia naukowa opiera się na systematycznych badaniach, na posługiwaniu się ustalonym aparatem pojęciowym, na sprawdzaniu hipotez twierdzeń.
Relacja między socjologią potoczną, a naukową wyraża się w stwierdzeniu, że socjologia potoczna jest często przedsionkiem socjologii naukowej. Socjologia naukowa interesuje się procesami, a nie pojedynczymi zdarzeniami.
|
|
Socjologia ogólna (przedmiot, podstawowe teorie).
Socjologia ogólna - na podstawie materiałów, uogólnień, prawidłowości ustalonych w badaniach szczegółowych, tworzy teorie obejmujące zespoły zjawisk występujących w społeczeństwach. Jej zadaniem jest także definiowanie pojęć.
W ramach socjologii ogólnej wyróżniamy dwie „metatorie” socjologiczne:
|
|
Socjologia szczegółowa (przedmiot i podstawowe działy badań). Socjologia szczegółowa - to zbiór różnych subdyscyplin socjologii dotyczących poszczególnych dziedzin życia społecznego, wyróżnionych na podstawie różnorodnych kryteriów. Zakres badań tych subdyscyplin krzyżuje się. Działy socjologii szczegółowej wyodrębniają się w miarę potrzeby oraz w miarę ambicji poznawczych badaczy.
W ramach socjologii szczegółowej wyróżniamy trzy obszary (działy) badań:
|
|
Proszę porównać funkcjonalno-strukturalną teorię społeczeństwa z teorią konfliktu. Kryterium porównania Teoria funkcjonalno - strukturalna Teoria konfliktu
funkcjonalna teoria konfliktu Lewisa Cosera
Przedstawiciele Talcott Parsons, Robert Merton Robert Dal, Ralph Dahrendorf
Podstawowe pojęcia equlibrium (równowaga), samoregulacja, status quo zmiana, przekształcenie, proces
Stosunek do zmiany społecznej nie jest niezbędna jest podstawowym procesem społecznym
Stosunek do struktur społecznych są niezbędne do trwania społeczeństwa dzielą uczestników życia społecznego na „zwycięzców” i „pokonanych”
Mechanizmy przekształceń społecznych mechanizmy samoregulacji wbudowane w systemy społeczne konflikty społeczne
Stosunek do systemu politycznego konserwatyści polityczni dążący do zachowania status quo radykaliści polityczni nawołujący do zmian bez względu na ich skutki
Funkcjonalna teoria konfliktu Lewisa Cosera:
Robert Merton uzupełnił „funkcjonalizm” Parsonsa:
|
|
Przedstawić i porównać platońską i arystotelesowską koncepcje państwa. Platon W rozważaniach na temat państwa Platon formułował trojakiego rodzaju wypowiedzi:
Platońska diagnoza na temat państwa składała się z rozważań na temat:
Arystoteles Socjologiczne wypowiedzi Arystotelesa:
Arystoteles koncentrował się na następujących aspektach państwa:
Porównanie platońskiej i arystotelesowskiej koncepcji państwa:
|
|
Miejsce człowieka we wspólnocie religijnej w myśli wczesnochrześcijańskiej i średniowiecznej. Miejsce człowieka we wspólnocie religijnej:
|
|
Kwestia społeczna po Rewolucji Francuskiej a socjologia. |
|
Główne twierdzenia konserwatyzmu, liberalizmu i socjalizmu utopijnego. konserwatyzm - traktuje społeczeństwo jak całość (Edmund Burke), liberalizm - społeczeństwo jako zbiór indywiduów, lecz celów nie można osiągnąć kierując się egoizmem egoizmem dlatego musimy dochodzić do porozumienia (John Steward Hill, Adam Smith), socjalizm utopijny - należy stworzyć całkowicie nową koncepcję społeczeństwa (Clone Henri Saint - Simon).
|
|
Główne założenia pozytywizmu i socjologii humanistycznej Główne założenia pozytywizmu (kształtowane przez teorię ewolucji Darwina):
|
|
Przedstawić i omówić schemat nauk Comte'a
Założenia podejścia humanistycznego w socjologii:
|
|
Co to jest materializm historyczny (przedstaw i omów podstawowe teorie)? Karol Marks (1818 - 1883) był twórcą teorii materializmu historycznego, której punktem wyjściowym jest problem wzajemnego stosunku bytu społecznego do świadomości społecznej („byt stanowi świadomość”). Materializm historyczny składa się z trzech teorii szczegółowych:
|
|
Przedstawić założenia teorii elit Vilfreda Pareto.
Teoria krążenia elit Vinfreda Pareto (1848 - 1923):
Istota teorii krążenia elit zawiera się w stwierdzeniu: „walka o byt i dobrobyt społeczny wymaga przywództwa jednostek najsprawniejszych (decydują o tym odpowiednie residua), residua eliminacji mniej sprawnych (formułujących najmniej nośne derywacje).
|
|
Koncepcja współczynnika humanistycznego Floriana Znanieckiego.
Przedmiot zainteresowania socjologii wg Floriana Znanieckiego:
Współczynnik humanistyczny - działania, stosunki, osobowości, grupy społeczne należy badać w takim ujęciu, jak je widzi uczestnik życia społecznego, poprzez pryzmat nie tyle własnych indywidualnych ocen, lecz obiektywnie uformowanych wzorów kulturowych danego środowiska.
|
|
Jakie są podstawowe twierdzenia kierunku rasowo-antropologicznego w socjologii?
Rasa antropologiczna - zbiory jednostek posiadających pewne, tożsame, wrodzone, dziedziczne i jakościowo niezmienne cechy.
Założenia kierunku rasowo - antropologicznego w socjologii:
Typologia cech ras Artura Gobineau:
|
|
Jakie są podstawowe twierdzenia kierunku geograficznego w socjologii?
Zdaniem Fryderyka Ratzela (antropolog - geograf) środowisko geograficzne wpływa na:
Przedstawiciele kierunku geograficznego w socjologii wskazywali na istnienie zależności między środowiskiem geograficznym, a:
|
|
Geopolityka a possybilizm wskazać różnice między tymi ujęciami znaczenia przestrzeniu dla rozwoju narodu.
Geopolityka to nauka o geograficznie zdeterminowanych tendencjach rozwoju politycznego i ekspansji politycznej państw.
Posybilizm - zdolność grupy do wykorzystania obszaru na którym grupa mieszka („granica nie jest faktem przestrzennym o społecznych skutkach, lecz faktem społecznym wyrażającym się przestrzennie” - Georg Simmel).
Adolph Poste - demograf francuski stwierdził, że: „wzrost liczebny członków społeczeństwa jest pierwotnym czynnikiem jego rozwoju. Przyrost ludności prowadzi do zróżnicowania społecznego i podziału pracy, rozwija zdolności i sprawność, ułatwia kontakty i porozumienia, umożliwia lepszą współpracę jednostek”.
|
|
Proszę zdefiniować pojęcie geopolityka. |
|
Granica jest faktem społecznym o przestrzennych skutkach (G. Simmel), co oznacza to stwierdzenie? |
|
Jakie są podstawowe twierdzenia kierunku demograficznego w socjologii?
Główne założenia kierunku demograficznego to przekonanie, że dla charakteru danej zbiorowości i zachodzących w nim zjawisk ważne jest nagromadzenie takich cech biologicznych jak:
rozrodczość - zdolność do wytwarzania potomstwa
Założenia pesymistycznej teorii życia społecznego Thomasa Roberta Malthusa:
|
|
Proszę opisać ogólnie ekonomiczne podstawy życia społecznego (proces produkcji, siły wytwórcze, stosunki produkcji).
Proces produkcji to z jednej strony wykorzystanie biopsychicznych możliwości człowieka, to wykorzystanie warunków jego środowiska przyrodniczego, a z drugiej strony to nic innego jak zmaganie się z ograniczeniami tkwiącymi w nim samym i w ograniczeniach środowiska przyrodniczego.
Na proces produkcji składa się:
Stosunki produkcji to stosunki społeczne między ludźmi powstające w procesie produkcji (podział surowców niezbędnych do produkcji oraz wytworzonych dóbr, organizacja procesu produkcji).
|
|
Proszę opisać relację kultura-natura.
Porównanie zjawisk naturalnych ze zjawiskami kulturowymi:
to co naturalne odznacza się bezwzględnością - to co kulturalne jest względne
Relacja kultura - natura
Zjawiska naturalne cechuje:
Zjawiska kulturowe cechuje:
Uniwersalność
Różnorodność
Spontaniczność
Normatywność
Bezwzględność
Względność
|
|
Kultura wynika z natury w sensie filogenetycznym, a przeciwstawia się naturze w sensie ontogenetycznym, proszę wyjaśnić to stwierdzenie.
Filogeneza (antropogeneza) - rozwój gatunkowy.
Ontogeneza - rozwój osobniczy (przechodzi go każdy z nas od momentu narodzin, aż do śmierci).
Kultura wynika z natury w sensie filogenetycznym i przedstawia się jej w sensie ontogenetycznym. |
Proszę przedstawić podział na kulturę materialną i duchową wg Goodmana.
|
|
Proszę wymienić i opisać niematerialne wytwory społeczeństwa stanowiące kulturę niematerialną.
Normy - regulacje nakazujące odpowiednie zachowanie w odpowiednich sytuacjach (np. kłanianie się sobie, toaleta poranna):
Znaki to reprezentacje, przedstawienia zastępujące coś innego niż one same. Wyróżniamy dwa rodzaje znaków:
gesty - ruchy ciała mające społecznie uzgodnione znaczenie
|
|
Co to są subkultury a co kontrkultury?
|
|
Kształtowanie osobowości, proszę przedstawić i porównać stanowisko „ogólnosocjologiczne” i stanowisko teologiczne
|
|
Proszę opisać koncepcję relatywizmu kulturowego.
Podstawą relatywizmu kulturowego jest przekonanie, że żadna praktyka kulturowa nie jest wewnętrznie zła lub dobra; każdą należy rozumieć w kontekście jej miejsca w większej konfiguracji kulturowej.
Przeciwieństwem relatywizmu kulturowego jest etnocentryzm, który prowadzi do nietolerancji, wywołuje konflikty i napięcia
|
|
|
Proszę zdefiniować proces socjalizacji i przedstawić jakie pełni on funkcje w rozwoju jednostki.
Socjalizacja (wg J. Szczepańskiego) to utrwalenie wzorów i tworzenie modeli, które za pomocą języka umożliwiają kumulację dziedzictwa kulturowego, wyznaczają treści myśli ludzkich i dążeń, pozwalają na tworzenie dóbr artystycznych i systemów moralnych. W ten sposób człowiek przechodzi drogę od organizmu biologicznego do osobowości ludzkiej jako tworu kulturowego.
Funkcje socjalizacji:
|
Proszę opisać psychoanalityczną teorię socjalizacji (Z. Freud).
Psychoanalityczna: I d - jest siedzibą powszechnych popędów biologicznych, które często Zygmunt Freud domagają się natychmiastowego zaspokojenia.
Ego -spełnia funkcję mediatora między nierealistycznymi żądaniami id a restryktywnymi wymaganiami superego
Superego - wymagania życia społecznego (sumienie) Freud twierdził, że życiem człowieka kierują dwa popędy (instynkty), które często są ze sobą w konflikcie:
Fazy socjalizacji:
|
|
Proszę opisać poznawczą teorię socjalizacji (J. Piaget).
Poznawcza : Faza sensomotoryczna - w tym okresie dzieci uczą się przez zmysły, głównie przez Jean Piaget fizyczny kontakt ze światem. (12-18 msc)
Faza przedoperacyjna - zaczyna szybko rozwijać się umiejętność posługiwania się symbolami (język). (18 msc - 7 rok) Faza operacji konkretnych - stosowanie logiki i alternatywnych perspektyw (7 - 12 rok) Faza operacji formalnych - dzieci zaczynają myśleć abstrakcyjnie ( powyżej 12 roku) Wiek przechodzenia przez poszczególne fazy jest różny dla poszczególnych osób. Kolejność przechodzenia przez poszczególne fazy jest zdeterminowana biologicznie
|
|
|
Proszę opisać interakcjonistyczną teorię socjalizacji (G.H. Mead)
|
Proszę przedstawić strukturę osobowości Zygmunta Freuda. - ID - Superego - Ego
|
|
|
Proszę zdefiniować strukturę społeczną i przedstawić rozwój problematyki struktury społecznej w historii socjologii
Według Stanisława Ossowskiego: struktura społeczna to istniejący między składnikami życia społecznego system międzyludzkich zależności, dystansów i hierarchii, zarówno w organizacyjnej jak i nieorganizacyjnej formie, wynikający ze stosunków władzy i podziału funkcji. Podział na „wielkie” i „małe” struktury społeczne ma swoje historyczne korzenie”
|
|
Proszę opisać trzy koncepcje ujmowania społeczeństwa. Trzy rozumienia społeczeństwa:
|
|
Proszę opisać części składowe każdego społeczeństwa (podłoże, struktura, kultura). Podłoże - warstwa geograficzna, którą dana zbiorowość ma do dyspozycji Struktura - jak społeczeństwo jest podzielone: budowa, podziały Kultura - system wartości, symboli, norm; czynnik integrujący społeczeństwo |
|
Koncepcja narodu: kryteria subiektywne i obiektywne, (proszę je wymienić i krótko opisać oraz ustosunkować się do tego sposobu definiowania narodu).
Kryteria obiektywne: język, wspólne pochodzenie, wspólne interesy ekonomiczne, państwo Kryteria subiektywne: dziedzictwo kulturowe (wywołuje określone zachowania społeczne), wspólnota kulturowa, inicjacja narodowa (zorganizowany sposób przekazywania treści Naród to historycznie wytworzona zbiorowość zorganizowana w charakterystyczny dla społeczeństwa przemysłowego sposób, w której czynniki subiektywne i obiektywne odgrywają ważną rolę. W zależności od fazy rozwoju historycznego rola czynników subiektywnych maleje na rzecz czynników obiektywnych. |
|
Marksowska koncepcja klas społecznych. Założenia: źródłem podziałów społecznych są kryteria ekonomiczne
|
|
Weberowska koncepcja klas społecznych. Założenia: źródłem podziałów społecznych jest różnica wspólnot interesów ekonomicznych
|
|
Koncepcja klas społecznych w ujęciu funkcjonalnym (T. Parsons). Założenia: źródłem podziałów są zależności funkcjonalne. Systemy: -zawodowe -własności -ekonomiczny -edukacyjny |
|
Proszę przedstawić podstawowe założenia koncepcji warstw społecznych M. Webera. Pojęcie warstwy społecznej Maksa Webera oznacza określony zbiór ludzi, mniej lub więcej wyraźnie oddzielony od innych kryteriami wyższości lub niższości społecznej. Podstawą tego oddzielenia jest dystans społeczny oparty na kryteriach posiadania, poziomu kulturalnego, stylu życia, wyobrażenia „o wyższości urodzenia” i innych rzeczywistych lub urojonych podstawach. Znaczenie poznawcze koncepcji stratyfikacji polega na tym, że:
|
|
Grupa społeczna, definicja (od kiedy mamy do czynienia z grupą społeczną, dwie czy trzy osoby). Grupa społeczna to pewna liczba jednostek, wyodrębnionych na podstawie formalnych (pluton w wojsku) lub nieformalnych (gang młodzieżowy) kryteriów członkostwa, mających poczucie wspólnoty z innymi członkami grupy. Według Szczepańskiego grupa zaczyna się od 3 osób. Dwójki i pary to relacja o charakterze emocjonalnym, zaspakajanie potrzeb psychicznych i emocjonalnych (np. przyjaźń, miłość) |
|
Podział grup z uwagi na kryterium uzyskania członkostwa.
|
|
Podział grup z uwagi na rozmiar i wewnętrzną strukturę grupy. Rozmiar grupy:
Struktura wewnętrzna grupy:
|
|
Podział grup z uwagi na sposób podejmowania decyzji.
|
|
Podział rodzin z uwagi na liczbę partnerów pozostających w związku. a)poligamiczne: -poligeniczne-jeden mężczyzna kilka żon -poliandryczne-jedna kobieta kilku mężów b)monogamiczne: mąż i żona. |
|
Teoria grup formalnych i nieformalnych, jak powstają, jakie funkcje pełnią grupy nieformalne w ramach grup formalnych?.
Zawsze tworzyły się i tworzą nieformalne grupy, które te formalne struktury uzupełniają. Znaczenie grup nieformalnych:
Grupy nieformalne nie zawsze pozostają w tzw. pozytywnym stosunku do celów czy zadań lub kierownictwa swej organizacji formalnej, w której egzystują. Gdy brak tej zgodności pojawiają się problemy odpowiedniego działania, socjotechniki postępowania, które doprowadzają do zharmonizowania celów grup nieformalnych z celami grupy formalnej. |
|
Teoria grup odniesienia (koncepcja środowiska typowego i jego krytyka).
Teoria grup odniesienia wyrasta z przekonania, że nasze zachowania społeczne są wynikiem interakcji między socjalizowano jednostką a jej środowiskiem naturalnym. Wynikiem tej relacji są postawy, zachowania, systemy wartości, które jednostka przejawia i do których odwołuje się w swoim samodzielnym życiu. Teoria grup odniesienia kwestionuje założenia wynikające z przekonania o istnieniu tzw. środowiska społecznego, gdy twierdzi że:
Definicja środowiska społecznego w teorii grup odniesienia: Środowiska społeczne danej jednostki (czy kategorii jednostek) stanowią te grupy, do których odnosi ona swe postępowanie, porównuje się z nimi, oraz te grupy, z których czerpie ona swe wartości, wzory zachowań. Mogą to być grupy przynależności, do których jednostka automatycznie czy z wyboru należy, ale mogą być to też grupy inne (nieprzynależności). Jednostka w tym ujęciu co najmniej współtworzy czy współkształtuje swoje środowisko. |
|
Proszę wyjaśnić pojęcia: status, pozycja, rola i wyjaśnić relację między tymi pojęciami.
Status określa i opisuje pewną społeczną wartość, która jest przypisana do danej pozycji społecznej lub do konkretnej osoby i która wyznacza zakres wielkości prestiżu, szacunku, autorytetu należnego danej jednostce lub pozycji zajmowanej przez jednostkę. Pozycja jednostki w grupie to miejsce jednostki w strukturze społeczne, pewna „przestrzeń” społeczna wyznaczona przez układ norm i wartości, której towarzyszą społecznie sformułowane oczekiwania co do zachowań jednostki (lub grupy) zajmującej określoną pozycję społeczną. Rola społeczna to społecznie określony spójny wewnętrznie wzór zachowania, który grupa uważa za słuszny i obowiązujący daną jednostkę (lub grupę)
Pozycja i rola społeczna są ściśle ze sobą powiązane:
Rola społeczna może się odnosić do pozycji:
|
|
Przedstawić najważniejsze utopie dotyczące państwa i ich autorów
|
|
Proszę zdefiniować konflikt społeczny oraz wymienić, omówić modele konfliktu i wskazać ich przedstawicieli. Konflikt to wszelkie zachowania, czy oparte na nich stosunki, wynikające z realnej lub pozornej sytuacji konfliktowej, skierowane na realizację przez daną grupę jej interesów, napotykające przeciwstawne działania innych grup. W badaniach konfliktu jako zjawiska społecznego analizuje się:
Perspektywa porównania Podejście stabilne
Podejście dynamiczne
Levis Coser
Robert Dahl
Ralph Dahrendorf
Przyczyny konfliktu -Niezaspokojone potrzeby -Nierówności traktowane jako niesprawiedliwe Warunki na jakich rządzący dopuszczają do głosu opozycje -Uświadomienie sobie ukrytych (wspólnych) interesów -W wyniku ewolucji „quasi grup” w „grupy interesów”
Przebieg konfliktu Zależy od: - typu struktury społecznej - przedmiotu konfliktu -przymus - martwy punkt - pokojowe dostosowanie - wojna domowa - debata parlamentarna - strajk - negocjacje
Zakończenie konfliktu Zależy od zdolności do stawiania oporu przez przeciwnika Nigdy się nie kończą, istotną rolę odgrywa rozjemca Całkowite zakończenie nie jest możliwe - pogodzenie - trzecia strona - obowiązkowe pośrednictwo (arbitraż)
|
|
Jakie są źródła konfliktów, czym różni się konflikt od współzawodnictwa? Źródła konfliktów:
Porównanie konfliktu z współzawodnictwem: W przypadku konfliktu zysk odbywa się kosztem strony przeciwnej, natomiast w przypadku współzawodnictwa kosztem strony trzeciej. Jeżeli chodzi o stopień organizacji stron to w przypadku konfliktu mamy do czynienia z sytuacją gdy strony są zorganizowane, natomiast we współzawodnictwie strony są zwykle niezorganizowane. |
|
Typy konfliktów społecznych wg A. Rapoporta
|
|
Proszę omówić przebieg konfliktu w koncepcji R. Dahrendorfa, R. Dahla I. Statyczny model konfliktu - Robert Dahl Robert Dahl stwierdza, że przebieg konfliktu zależy od tego czy strony stosują wobec siebie przemoc, to warunkuje przebieg konfliktu. Wyróżnia trzy metody działania konfliktowego: a)przymus - tu pojawia się pytanie czy jeśli wywieranie wpływu jednych uczestników życia społecznego na innych jest czymś naturalnym, to czy przymus można wyeliminować? b)”martwy punkt” - jedna strona blokuje drugą c)„pokojowe dostosowanie” - strony poszukują najlepszego dla nich rozwiązania
II. Dynamiczny model konfliktu - Ralph Dahrendorf R. Dahrendorf odrzuca konieczność konfliktu nagłego wychodząc z założenia, że konflikt jest stałym elementem życia społecznego. Formy konfliktu wg Dahrendorfa: -wojna domowa -debata parlamentarna -strajk -negocjacje |
|
Proszę określić jak zapatrują się na problem zakończenia konfliktu R. Dahrendorf, R. Dahl i L. Coser? a)R. Dahrendorf: Nie jest możliwe rozwiązanie konfliktów jedynie co jest możliwe to regulacja konfliku. Trzy typy regulacji konfliktu: 1.Pogodzenie 2.Zaproszenie osoby trzeciej 3. Obowiązkowy arbitraż b)R. Dahl: Konflikty nigdy się nie kończą a istotną rolę w ich rozwiązaniu odgrywa rozjemca. c)L. Coser: Zakończenie konfliktu zależy od zdolności stawiania oporu przez przeciwnika. |
|
Proszę podać definicję społeczności lokalnej Park'a
W rozumieniu Roberta Parka community oznacza „lokalność, terytorialność” i odnosi się do ludzi, którzy mieszkają na wspólnym terytorium i mają wspólne interesy, przy czym podkreśla, że obydwa wymiary, zarówno przestrzenny, jak i społeczno - psychologiczny, muszą być brane pod uwagę w analizie społeczności lokalnej. |
|
Ujęcia teoretyczne i badawcze w badaniach społeczności lokalnych.
Ujęcia badawcze dotyczące społeczności lokalnych:
W poszukiwaniu odpowiedzi na pytanie, czym jest społeczność lokalna, jak jest zbudowana, co ją charakteryzuje i jak funkcjonuje, spotykają się cztery stanowiska teoretyczne:
|
|
Proszę przedstawić i ogólnie omówić cztery stanowiska teoretyczne w badaniach społeczności lokalnych.
1.Ekologiczne: Stanowisko ekologiczne Parka: Zjawiska społeczne są zdeterminowane przez warunki przestrzenne i procesy w tych środowiskach przestrzennych zachodzące, a mianowicie: współzawodnictwo i walkę o przestrzeń, o zajęcie w niej jak najkorzystniejszego miejsca. Wskutek wzajemnych zależności oraz podziału pracy, ludzi współzawodnicząc ze sobą, muszą jednak wchodzić w stosunki współpracy. Społeczności lokalne zorganizowane są na dwóch poziomach:
2.Strukturalno - funkcjonalne: Pojęcie „funkcji” jest podstawową kategorią stosowaną w tych badaniach, działanie każdego systemu społecznego, zmiany w nim, a w tym również w społeczności lokalnej jako systemie, dokonują się w obrębie funkcji, przy czym pojęcie „funkcji” bywa rozumiane jako rodzaj użytecznych aktywności, ważnych dla innych elementów lub dla całego systemu.
3.Interakcyjne - Społeczność lokalna sprowadza się do szeregu zachodzących na siebie układów interakcji, celowo kierowanych przez ludzi oddziaływań na siebie, a wynikających ze wspólnego zamieszkiwania w danej miejscowości, w danej wyodrębnionej przestrzeni. Istota ujęcia interakcyjnego sprowadza się do traktowania społeczności lokalnych jako sieci międzyludzkich powiązań rozumianych jako powtarzalne, unormowane interakcje.
4.Teorii działania - Wyjaśniając typologię Ferdinanda Tönniesa, Max Weber potwierdza, iż zespolenie ludzi typu Gemeinschaft polega na subiektywnym poczuciu partnerstwa, jest przynależnością typu emocjonalnego, w przeciwieństwie do zespolenia typy Gesellschaft, które jest racjonalnie motywowane z względu na wspólne interesy i inne racje. |
|
Transformacja społeczności lokalnych, proszę omówić najważniejsze teorie dotyczące kierunku przemian (teoria społeczeństwa masowego, teoria zaćmienia, teoria społeczności bezlokalnych, teoria transformacji).
Teoria społeczeństwa masowego. Na gruncie teorii formułuje się przekonanie, że typowe społeczności lokalne zanikają na rzecz społeczności zawodowych. Współczesne społeczeństwa to społeczeństwa masowe, społeczeństwa jednostek „samotnych w tłumie”. Dawid Riesman diagnozuje codzienność we wzory życia jako dwa typy interakcji społecznych, dwa typy ludzkie:
Przejście od wewnątrzsterowniści do zewnątrzsterowności, to przejście od etyki protestanckiej (zdobywczość, współzawodnictwo) do „etyki społecznej” (współpraca, liczenie się z drugim człowiekiem). Teoria zaćmienia. W ujęciu tym twierdzi się, że społeczność lokalna nie zamiera jako efektywna grupa, ale zmienia swą strukturę i funkcje, dostosowuje się do współczesnego rozwoju. Owe zmiany dadzą się przedstawić w terminach koordynacji, która dokonywać się może na osi:
Stosując wymienione koncepcje koordynacji badacze stwierdzają, że koordynacja horyzontalna jest coraz mniej znacząca, natomiast koordynacja wertykalna coraz bardziej się rozbudowuje, uściśla i dominuje. Teoria społeczności bezlokalnych. Zwolennicy tych poglądów określają przynależność jednostki do różnych grup celowych jako przynależność do społeczności, oczywiście o zmienionym charakterze, albowiem dawna „jedna” tylko grupa lokalna przybiera charakter krzyżujących się ze sobą czy też skoordynowanych, ale wyspecjalizowanych organizacji. Kierunek przemian społeczności lokalnych polega na rozpadzie dawnej wielofunkcyjnej, wszech - organizacyjnej, terytorialnej społeczności lokalnej na wiele „wyspecjalizowanych społeczności”, które działają na różnych obszarach, ale są różne, odmienne w poszczególnych miejscowościach czy w poszczególnych regionach. Teoria transformacji. W ujęciu tym twierdzi się, że we współczesnych społecznościach wzrost industrializacji przekształca tradycyjne więzi i formy przynależności do społeczności lokalnej, ale ich nie likwiduje. Dominującym trendem w zakresie przenikania miejskich wzorów życia jest wzrost znaczenia lokalnej opinii przynależności zawodowej, zrzeszeń, związków w wiązaniu jednostki z narodem i społecznością polityczną. |
|
Szkoła frankfurcka, źródła, dokonania, przedstawiciele.
Inspiracje intelektualne szkoły frankfurckiej: 1.filozofia Hegla - wszyscy uczestnicy życia społecznego podporządkowani woli państwa 2.pisma „młodego Marksa” - człowiek kierowany przez zjawiska społeczne istotą ludzkiej egzystencji 3.psychoanaliza Freuda Najważniejsze obszary teoretycznych penetracji szkoły frankfurckiej:
Główni przedstawiciele: Theodor Adorno Erich Fromm Herbert Marcuse Friedrich Pollock |
|
Proszę zdefiniować osobowość autorytarną.
|
|
Na czym polega „wolność od” i „wolność do” w koncepcji Fromma.
|
|
Cechy nowego społeczeństwa (utopii) Marcuse
|
|
Rodzaje narzędzi wykorzystanych przez Adorno do budowy jego skali „F”
|
|
Teorie prekursorskie koncepcji globalizacji. Trzy nurty teorii społecznej mogą być traktowane jako prekursorskie wobec współczesnych ujęć globalizacji:
|
|
Proszę wymienić i omówić przyczyny przyśpieszenia procesów globalizacyjnych. Przyczyny postępu globalizacji:
|
|
Jak Pan(i) rozumie postulat Baumana „myśleć globalnie, działać lokalnie” |
|
Jakie skutki wywołuje globalizacja w wymiarze jednostkowym?
|
|
Proszę zdefiniować cechy „społeczeństwa ryzyka” w koncepcji Ulricha Becka
Istotną cechą „społeczeństwa ryzyka” jest brak przestrzennych, czasowych i społecznych granic zagrożenia. Współczesne ryzyko dotyczy wszystkich klas społecznych we wszystkich krajach, a zasięg jego konsekwencji jest w istocie globalny (Ulrich Beck). |
|
Jakie są sposobem reakcji na niepewność „naszych czasów” opisanej w koncepcji Becka jest zdaniem Giddensa?
|
|
Stosunek do globalizacji, sceptycy, hiperglobaliści, zwolennicy teorii transformacji. |
1.SOCJOLOGIA - zaliczana jest do empirycznych nauk społeczny. Nauka o społeczeństwie, o zbiorowościach ludzkich. Przedmiotem jej badań są: - zjawiska i procesy zachodzące w tych zbiorowościach (wynikają ze wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie), - siły skupiające i rozbijające te zbiorowości, -zmiany i przekształcenia w nich zachodzące, - zjawiska i procesy tworzenia się różnych form zbiorowego życia, - struktury różnych form zbiorowości ludzi. Zadaniem socjologii jako nauki jest badanie współżycia społecznego. Bada także społeczne uwarunkowania procesów i działań indywidualnych, i jaki wpływ na rozległe procesy społ. mają określone formy poszczególnych ludzi. SOCJOLOGIA PRACY - socjologia wskazuje na społeczny charakter pracy oraz analizuje ją jako proces społeczny. Wynika to stąd, że ludzie podejmują i wykonują pracę nie tylko z przyczyn biologicznych ale z potrzeb społecznych pozwalających im zajmować określone miejsce w społeczeństwie, zdobywać uznanie czy władzę. Cały tok pracy, łącznie z ośrodkami i metodami pracy ma swoje społeczne pochodzenie i uwarunkowanie. Genezę socjologii pracy należy szukać u podstaw socjologii przemysłu. Rozwinęła się w wyniku industrializacji. Teoretyczne podłoże dał Marks w swych dziełach. Socjologia pracy ujmuje całą problematykę ze względu na warunki i skutki społeczne całego procesu, zwracając szczególną uwagę na te elementy, które tworzą społeczne źródło podmiotowej i przedmiotowej efektywności pracy każdej jednostki. Zakres badawczy: - przedmiot, wydajność, organizacja, rodzaj, rezultat, skutki, ochrona pracy i czas wolny.
2. SOCJOLOGIA OGÓLNA -dokonuje analizy zjawisk i procesów społ. na poziomie funkcjonowania całego społeczeństwa. Tworzy uogólnienia, prawidłowości, formułuje prawa i tworzy metodologię. Wyróżniamy teorie: a) struktur społ., b)rozwoju społ. Zajmuje się rzeczywistością społeczną. SOCJOLOGIA SZCZEGÓŁOWA opisuje poszczególne procesy i grupy społ. (np. socjo. Rodziny, miasta). Zadaniem socjologii szczegółowej jest dostarczanie określonego materiału empirycznego, przydatnego w formułowaniu tez i hipotez socjologii ogólnej oraz weryfikowanie tych założeń w poszczególnych dziedzinach rzeczywistości społ. Bada różne dziedziny życia społ. Są trzy działy badające: 1)instytucje społ.(rodzinę, zakład pracy) 2)formy zbiorowości (miasta, wsie) 3)zjawiska i procesy społ.(emigracje, patologie).
3. FUNKCJE SOCJOLOGII
A)diagnostyczna -diagnoza społ., powinna dawać nam możliwość prawidłowego wyboru działań ekonomicznych, B)prognostyczna (przewidywania) - na podstawie badań musimy przewidzieć zachowania społeczeństwa po wybranej, naszej decyzji, C)socjotechniczna - polega na podejmowaniu praktycznych działań zmierzających do modyfikowania postaw i zachowań ludzkich, D)humanistyczno-poznawcza - dostarcza wszechstronnej wiedzy o człowieku, świecie, społeczeństwie, kumuluje wiedzę o człowieku.
5. METODA EKSPERYMENTU - nazwa eksperyment społ. stosowana jest również w odniesieniu do prób realizacji róznych przemian np. kulturalnych lub gospodarczych. W takich przypadkach socjolog ma prześledzić wpływ np. nowo powstałej szkoły wyższej na zycie kulturalno - oświatowe miasta, oraz poglądów mieszkańców na przydatność takiej uczelni. Zbiorowość będąca terenem eksperymentu musi być niewielka w celu umożliwienia należytej jej kontroli. Typy eksperymentów: a) projektowany w terenie - polega na tym, że badacz szuka odpowiedzi na pytanie czy bodziec A wprowadzony w sytuacji społecznej B da spodziewane rezultaty. Po postawieniu problemu i sformułowaniu hipotez badacz wybiera dwie zbiorowości podobne do siebie, a jednocześnie od siebie odizolowane. Jedna z nich jest eksperymentalna a druga kontrolna, b) po fakcie - zbliżony do eksperymentu naturalnego. Badacz przeprowadza obserwacje skutków bodźców oddziałujących na określoną zbiorowość ale przez niego nie inspirowaną. Celem bodźców jest uzyskanie odpowiedzi na pytanie czy zmiany jakie zaszły w bodźcach oddziałujących na określoną zbiorowość wywołują określone rezultaty. Odpowiedzi szuka się poprzez porównanie dwóch zbiorów osób poddanych i nie poddanych w przeszłości badaniu, c) laboratoryjny. METODA BADAŃ TERENOWYCH - obserwujemy i mierzymy procesy zachodzące w badanej społeczności w sposób bezpośredni. Osiąga się to poprzez podejmowanie obserwacji oddziaływań społecznych w tym środowiska, badaniem wzajemnych stosunków i postaw ludzi składających się na daną społeczność. Typy badań terenowych: a) etnologicznego - małe zbiorowości terytorialne, b) socjologicznego, c) socjopsychologicznego - kierowane są głównie na zbieranie materiałów informujących o określonych stanach świadomości zbiorowości np. o postawach, opiniach o ich nasileniu - małe zbiorowości. Techniki badawcze w metodzie terenowej: a) obserwacja: - kontrolowana (kwestionariusz),
- niekontrolowana , -zewnętrzna, -uczestnicząca, -bezpośrednia, -pośrednia, b) wywiad: -jawny, -ukryty, -indywidualny, - zbiorowy, -nieskategoryzowany,
-skategoryzowany, c) kwestionariusz - lista obejmująca ilość pytań dotyczących określonego zagadnienia.
6. STRATEGIE SOCJOTECHNIKI 1)manipulacyjna - charakteryzuje się tym, że instytucje stojące nad zbiorowościami (dyrektor, prezydent) narzucają określone rozwiązania, system bodźców i w ten sposób wywołując reakcje przystosowawcze zmieniają zbiorowości w kierunku przez nich narzuconym. Powiązane jest z modelem systemowo-funkcjonalnym. 2)emancypacyjna- polega na tym ,że instytucje nie narzucają określonych bodźców, ale stwarzają takie warunki, których celem jest pokazywanie nowych możliwości działania, uwalnianie ludzi z pewnych ograniczeń, pobudzanie aktywności. Zakłada, że ludzie są aktywni. Powiązana jest z modelem procesowo - podmiotowym.
7. PRZYRODNICZE PODSTAWY ŻYCIA SPOŁECZNEGO. Warunki przyrodnicze wywierają istotny wpływ na funkcjonowanie społeczeństwa. Udział każdej jednostki w życiu społ. zależy od budowy jego organizmu, od zachodzących w nim procesów fizjologicznych, mechanizmu dziedziczenia cech popędów , potrzeb , odruchów i skłonności: biologiczne - najbardziej istotne cechy w życiu człowieka : wyprostowana postawa , chwytliwe ręce , wzrok skierowany na przód i złożony system nerwowy umożliwiający wysoki rozwój intelektu i życia psychicznego , złożony mechanizm głosowy , popędy i potrzeby . Współczesny socjolog nie może pomylić cech biologicznych badanej populacji. Procesy i zjawiska w niej zachodzące mogą być często konsekwencją uszkodzonych zmysłów. geograficzne to czynniki geogr. : klimat , ukształtowanie terenu, rodzaj gleby . Szczególne znaczenie dla występowania różnych zjawisk i procesów społ. mają :-eksploatowane bogactwa mineralne wyznaczają kierunek rozwoju gosp. kraju , mają bezpośredni wpływ na kształt struktury zawodowej, -społeczna mapa rzeki - w odległych czasach ważny czynnik wyznaczający lokalizację miast: wraz z rozwojem cywilizacja stała się ważnym źródłem energii, - klimat- oddziałuje najbardziej na społeczności rolnicze, warunkuje ogólną aktywność człowieka. Czynniki geogr. Wpływają także na ustrój polityczny, na gospodarkę i obronność kraju . Teoria determinizmu gospodarczego - teoria ta wyjaśnia specyfikę psychicznych cech mieszkańców określonych regionów i występujących w nich zjawisk społ. uwarunkowaniami geogr. Teoria posybilizmu geogr. - jest negacją determinizmu : przyroda niczego nie wyznacza bezwzględnie ostatecznie a jedynie stwarza odpowiednie szanse dokonywania wyboru i podejmowania działań, demograficzne zaludnienie jakiegoś obszaru zależy od klimatu , od zasobów i skali eksploatacji bogactw mineralnych, wpływa na funkcjonowanie informacji . Czynniki te są podstawą planowania i prognozowania społ., warunkują odpowiednie zjawiska i procesy.
8. CHARAKTER WPŁYWU CZYNNIKÓW EKONOMICZNYCH I PRZYRODNICZYCH NA ŻYCIE SPOŁECZNE. Czynniki ekonomiczne: sposoby użytkowania zasobów środowiska geogr. , narzędzi i maszyn niezbędnych do wykonywania pracy produkującej środowisko. Zaspokajania potrzeb oraz umiejętności i sprawności ludzi , b. Istotna jest organizacja pracy. Proces produkcji różni człowieka od innych osobników . Proces ten podlega ciągłemu doskonaleniu i składa się na niego : -celowa działalność człowieka ,- przedmiot który człowiek w czasie pracy przekształca , - zespół narzędzi którymi się posługuje. Narzędzia produkcji- przedmioty za pomocą których człowiek przekształca środowisko geogr. Na dobra zaspokajające ludzkie potrzeby. Ich doskonalenie wywołuje także zmiany w życiu psychicznym. Proces produkcji podlega ciągłemu doskonaleniu .Ludzie w jego toku oddziałują nie tylko na środowisko geogr. , ale i na siebie.
9. POJECIE KULTURY W SOCJOLOGII. STRUKTURA KULTURY.
Pojecie `kultura' pochodzi od łacinskiego słowa `cultura' i oznacza pierwotnie uprawę, uszlachetnienie ziemi. W I w. p.n.e. Cyceron używa poraz pierwszy tej nazwy w rozmowach `tuskulanskich'. Kultura w sensie opisowym służy do opisywania czy też oznaczania określonych zjawisk, procesów, wartości. W ujęciu filozoficznym to ogół zjawisk, czynników, wartości wytworzonych przez świadomą działalność człowieka. Kultura w ujęciu socjologicznym to ogół wytworów działalności ludzkiej, materialnych i niemat. wartości uznawanych sposobów postępowania przyjętych i zobiektywizownych w dowolnych zbiorowościach, przekazywanych innym zbiorowościom i następnym pokoleniom. Kultura to także zespół trwałych wartości duchowych i to jest powodem rozgraniczenia kultury na materialną i duchową. Materialna - to ogół wytworów ludzkiej działalności, dobra kture mają przaktyczne użycie np. budynki, narzędzia pracy. Duchowa to wytwór dążeń do ideałów piękna, prawdy, prawidłowości, to zespół idei, wyobrażeń, symboli w których te idee zostały utrwalone. Wyodrębnienie się świata kultury duchowej wywodzi się z idealistycznych filozofii. Dziedzictwo kultury to ta cześć kultury, która wypracowana była przez inne pokolenia i która funkcjonuje dziś np. nauka. Przez pojęcie kultury można rozumieć zespół wartości pozbawionych na ogół praktycznej użyteczności, uprawianych i rozwijanych bezinteresownie. Natomiast cywilizacja to zespół środków technicznych i sposobów opanowania natury. Cywilizacja nosi praktyczny, utylitarny charakter. Elementy kultury materialnej np. sanki, pałace, domy nie mogły by powstać bez wiedzy technicznej odpowiedniej dla rozwoju cywilizacji. Cywilizacja umożliwia powstanie dzieł kultury. Natomiast dzięki kulturze cywilizacja może się rozwijać- dzięki ludzkim pragnieniom , wyobrażeniom . Cywilizacja jest często odzwierciedleniem kultury. Struktura wewnętrzna: Kultura osobista jednostki -ogół jej sposobów postępowania , jej metod działania , jej myśli pojęć, poglądów, wytworów jej działalności które mogą być często nieznane innym ludziom. Kultura jednostki musi się mieścić w ramach kultury zbiorowości. Kultura zbiorowości - ogół tych wytworów , sposobów postępowania które zostały uznane i przyjęte przez zbiorowości i nabrały ważności dla jej członków, wyznaczając zachowania uważane za `obowiązkowe'. 1) Każda posiada swoje elementy podstawowe- cechy kultury. Elementy kultury to przedmioty ważne dla pracy produkcyjnej, dla zdobywania środków zaspokajania potrzeb lub ważne dla organizacji ekonomicznych, politycznych, czy też przebiegu życia kulturowego. 2) Kompleksem kulturowym nazywamy szerszy układ przedmiotów , urządzeń czy też wyobrażeń i idei , powiązany funkcjonalnie z określonym elementem .3) Konfiguracje kulturowe to kompleksy kultury łączące się w szersze całości funkcjonalne np. kapitalizm.
10. SOCJALIZACJA JEJ STRUKTURA I TREŚĆ. Jednostka przychodząca na świat jako organizm biologiczny zostaje `wchłonięta' przez społeczeństwo i pod wpływem kultury ulega procesom socjalizacji-czyli z istoty .biologicznej staje się istotą społ. Socjalizacja poza społeczeństwem a tym samym bez oddziaływania kultury nie byłaby możliwa .Kultura jest dla człowieka światem zastanym do którego musi wejść ucząc się wielu rzeczy i przez wiele lat. Proces socjalizacji obejmuje wpływ rodziny , rówieśników, prasy i kina. . Socjalizacja- pierwszy mechanizm wpływu kultury na życie społeczne - to ta część całkowitego wpływu środowiska która wprowadza jednostkę do udziału w życiu społ. Z istoty biologicznej człowiek staje się istotą społ. Socjalizacja uczy :-dyscypliny, panowania nad popędami i potrzebami, - wpaja aspiracje czyli dążenia do tego aby osiągnąć pewne rzeczy lub cechy, - uczy grania ról społ. ,- daje niezbędną wiedzę , kwalifikacje zawodowe,- prowadzi do konformizmu czyli dążenia aby zachowanie jednostki było zgodne z tym czego grupa od niej oczekuje,- kształtuje osobowość człowieka i przystosowuje go do życia w zbiorowości.
11. ISTOTA I POCHODZENIE WARTOŚCI KULTUROWYCH. Dyfuzja kultur- jest to proces polegający na wymianie elementów kultury pomiędzy różnymi społeczeństwami, spowodowany nierównomiernym rozwojem poszczególnych społeczeństw. Dyfuzja kultur skraca naturalną drogę rozwoju społeczeństwa. Przenikanie kultur dokonuje się : a)przez kontakty pomiędzy jednostkami(przenoszenie idei, obyczajów, książki b)przez kontakty między instytucjami, wymianę handlową, rozbudowę środków transportu. Są też społeczeństwa które izolują się od przenikania innych kultur, nie utrzymują kontaktów z innymi, przez co wykazują tendencje do stabilizacji, stagnacji i skostnienia(Chiny do XX wieku). Dziedzictwo kulturowe obejmuje nie tylko przekazywanie przedmioty i wartości, ale także i dyspozycje do postaw wobec nich i towarzyszących im przeżyć. Stanowi kluczowy czynnik narodowo-twórczy i ma za zadanie podtrzymać kondycję narodu w sytuacjach kryzysowych i innych próbach biologicznej lub duchowej jego zagłady. Na dziedzictwo kulturowe każdej zbiorowości etnicznej czy terytorialnej składa się przede wszystkim język, literatura narodowa, religia, sztuka, tradycja, zwyczaje i obyczaje.
12. POJĘCIE I FUNKCJE KULTURY MASOWEJ. Poza wpływami ze strony struktury społ. i systemu upowszechniania kultury na obraz uczestnictwa w kulturze członków współczesnych społeczeństw znaczny wpływ wywiera zjawisko, któremu nadaje się miano `kultura masowa'. Termin ten został wprowadzony przez Dwights MacDonalda w 1944r.Dzięki masowym środkom komunikowania realizują się najpełniej dwa podst. Kryteria charakteryzujące masową kulturę :-kryterium ilości, - kryterium standaryzacji. Kultura masowa jako pewien sposób komunikowania jest o wiele ściślej związana z przekształceniami struktury społ. niż z samym faktem pojawienia się technicznych środków masowego przekazu. Relacje między ludźmi na masową skalę wyznacza pieniądz. Kultura symboliczna zautonomizowała się. Stała się wyodrębnioną dziedziną aktywności o wyraźnie zakreślonym czasie uprawiania .W wyniku komercjalizacji nieomal wszystkich dziedzin oraz postępującej specjalizacji ról zawodowych pojawił się specyficzny rodzaj towaru: produkowany na sprzedaż przez specjalistów przekaz kulturowy. Istota kultury masowej to: - wielka liczba kopii ,-standaryzacja i imperatyw dotarcia do masowego klienta -odbiorcy. W kulturze współczesnej istnieje swoisty obszar któremu nadaje się miano kultury masowej. Kultura masowa rozpatrywana jest także od strony właściwości przekazów . Treści kultury masowej odznaczają się tym że jest kultura czasu wolnego . najczęściej nie włącza się telewizora , nie ogląda się filmu w kinie, nie kupuje się książki popularnego autora itp. Po to aby czegoś się nauczyć, dowiedzieć, lecz po to aby odprężyć się , zrelaksować. To nastawienie ze strony odbiorców stanowi równocześnie swoisty, wspólny mianownik o postaci pewnych typowych potrzeb i oczekiwań wobec masmediów milionowej i heterogenicznej publiczności .Zasada `wspólnego mianownika' powoduje iż producenci kultury masowej odwołują się najczęściej do tych zainteresowań które są uważane za najbardziej uniwersalne . W rezultacie treści kultury masowej są skomponowane z kilku podst. Wątków i motywów: humanistycznego, dramatycznego , seksualno-romansowego, sentymentalnego i personalnego. Z treści tej zasady eliminowane są problemy kontrowersyjne mogące zaktywizować namiętności polityczne , religijne, rasowe, narodowościowe. W kulturze masowej wyst. Głęboko niekiedy ukryte tendencje godzące odbiorcę ze społ. status quo. Istotną właściwością kultury masowej jest hemogenizacja jej treści , nie respektowanie wewn. Zróżnicowań w obrębie pola kultury symbolicznej. Przekazy różnej jakości ( dzieła szczytowych osiągnięć kultury, efekty standardowej produkcji) są prezentowane odbiorcy jako mające jednakową wartość. Ma to wpływ na sposób ich odbioru. Kultura masowa: Jest to zespół środków rozpowszechnianych za pośrednictwem środków masowego przekazu zwanych massmediami. Kulturę tę charakteryzuje pośrednio droga przekazywania treści, koncepcja źródeł przekazu i szeroki zakres oddziaływania oraz bardzo liczna zróżnicowana rzesza odbiorców w przypadku kultury masowej mamy do czynienia z publicznością rozproszoną, a w przeciwieństwie do środków kultury ludowej, której odbiorcy tworzą publiczność zebraną na dużej często zamkniętej przestrzeni. Publiczność kultury masowej nazywamy pośrednią, bo powstaje za pośrednictwem radia, prasy i telewizji, a nie drogą fizycznego zbliżenia i kontaktu. Kultura masowa oprócz dostarczania rozrywki podnosi poziom oświaty i świadomości ogółu ludności. Wpływ kultury masowej na jednostkę i zbiorowości jest wszechobecny i wielokierunkowy. Bez jej stałego oddziaływania na życie zbiorowe nie można mówić o istnieniu człowieka i społeczeństwa.
13. JEDNOSTKOWE I SPOŁECZNE UWARUNKOWANIA OSOBOWOŚCI SPOŁECZNEJ.
Osobowość - to element społ w człowieku, to zinternalizowana i dynamiczna organizacja idei, postaw, nawyków nadbudowanych nad naturę ludzką. Poglądy na temat osobowości zaczęły się zmieniać na przełomie XVII i XVIII w. 1) Teoria endogeniczna-zakłada że czynnik wewnętrzny jest głównym motorem kształtowania osobowości np. koncepcja biologizmu. 2) Teoria egzogeniczna- uznaje że osobowość człowieka kształtowane jest wyłącznie przez otoczenie. OSOBOWOŚĆ SPOŁECZNA-zespół trwałych cech jednostki wpływających na jej postępowanie, wyrastających na podbudowie cech biologicznych i psychicznych, a pochodzących z wpływu kultury i struktury zbiorowości w których jednostka została wychowana i w których uczestniczy.
SOCJOGENNE KOMPONENTY OSOBOWOŚCI: w ukł socjogennym będącym wyrazem oddziaływania na jednostkę podstaw?? 1. kulturowy ideał osobowy: to zbiór cech i postaw przekazywanych przez społeczeństwo jednostkom w procesie socjalizacji i wychowania. 2. role społ. Są to względnie trwałe i wewn spójnie systemy zachowań będące reakcjami na zachowanie innych osób, przebiegających według wyraźnie ustalonego wzoru 3. Jaźń subiektywna- wyobrażenie o naszej wewnętrznej istocie, samoocena, nasza ocena o nas jest ukształtowana pod wpływem środowiska i dodaje pewności odwagi i jest potrzebna do utrzymania. 4. Jaźń odzwierciedlona - zespół wyobrażeń jakie mamy o sobie, ale wytworzony pod wpływem tego co otoczenie na nasz temat mówi i jak na nas reaguje.
TYP OSOBOWOŚCI REPREZENTATYWNEJ:
Jest to tzw zespół cech stosunkowo najczęściej występujących wśród członków danego społeczeństwa. pod pojęciem tym można rozumieć: 1) występowanie statystycznie najczęściej 2) zespół wspólnych cech typowych istniejących u dużej ilości jednostek mimo różnic w zachowaniu zewn 3) osobowość, która najczęściej wyraża istotne wartości danej kultury nawet jeśli występuje wśród znacznej mniejszości danego społeczeństwa.
14. CZYNNIKI WARUNKUJĄCE PRAWIDŁOWĄ REALIZACJĘ ROLI SPOŁECZNEJ.
Rola - względnie stary i wewn. spójny system zachowań będących reakcjami na zachowania się innych osób przebiegających według ustalonego wzoru. Proces realizacji roli zależy: a) elementów bio- i psychogennych jednostki, budowa anatomiczna, zdolności, inteligencja itp. Mogą umożliwiać, ułatwiać czy utrudniać wykonywanie pewnych ról. b) wzoru sobow. określającego zespół cech idealnych jakie jednostka wykonująca daną rolę powinna okazywać oraz zespół idealnych sposobów zachowania się. c) definicji roli przyjętej w grupie czy kręgu społecznym, który nadzoruje jej wykonanie np. według przepisów ustalonych przez władze d) struktury grupy czy kręgu jej zawartości wewnętrznej i systemu nagród czy sankcji którymi ona dysponuje w stosunku do swoich członków e) stopnia identyfikacji jednostki z grupą.
15. OSOBOWOŚĆ ZINTEGROWANA I PRZYCZYNY JEJ DEZINTEGRACJI. Osobowość zintegrowana- osobowość w której wewn. Konflikty zostają rozwiązane i opanowane. Jest ona warunkiem `normalnego' udziału w życiu społ. tzn udziału zgodnego z przyjętymi normami i wzorami zachowań .Podst. płaszczyzną kształt. Się osobowości zintegrowanej są: - pełnione role społ. - zajmowane pozycje społ. Dezintegracja osobowości oznacza rozpad , rozchwianie jednego lub wielu elementów osobowości. Jest ona wyrazem występ. Konfliktów między poszczególnymi elementami osobowości. Źródłem dezintegracji osobowej mogą być występ. Konflikty ról i pozycji społ. oraz sprzeczności między jaźnią subiektywną a odzwierciedloną. Społeczne przyczyny dezintegracji: - uczestnictwo w kilku grupach społ. narzucających jednostce rozbieżne role, wzory, -uczestnictwo w życiu grupy zdezorganizowanej , w której brak wyraźnie określonych kryteriów, ocen pozytywnego ideału osobowości, - rozbieżność między elementami bio- i psychogennymi a wymaganiami roli społ. , -rozpad jaźni subiektywnej .
16. TYPOLOGIE OSOBOWOŚCI . Osobowość społ. jest wypadkową oddziaływania rozmaitych czynników kulturowych. W dziejach nauki najwcześniej i najbardziej znanej typologii osobowości dokonał Hipokrates, biorąc za podstawę temperamentu , czyli de facto biologiczną właściwość jednostki przejawiają się w szybkości reagowania człowieka na bodźce oraz powstrzymywania się od działań sprzecznych z uznawanymi normami i wzorami . Niemiecki psychiatra E. Kraschme wykazał korelację między budową ciała a osobowością. Założenie takie pozwoliło na wskazanie 4 typów człowieka. Szwajcarski psychiatra G. Jung za podstawę wyróżnienia typologii osobowości przyjął kierunek i zakres aktywności społ. człowieka. Wyodrębnił on typy: -introwertyk-człowiek ukierunkowujący swoje działania na siebie , oszczędny w uzewnętrznianiu swoich przeżyć, o hermetycznej postawie życiowej, - ekstrawertyk- osobowość o cechach krańcowo różnych. Typy osobowości wg E. Sprangera : a) teoretyczny- człowiek interesujący się prawami nauki i poszukujący teorii wyjaśniających pochodzenie świata, b) ekonomiczny- dążący do bogactwa i zdobycia dóbr materialnych, c) estetyczny- pragnący przeżywania piękna i jego przejawów, d) społeczny- spieszący chętnie z pomocą innym ludziom, e) polityczny- zabiegający o władzę i panowania nad innymi jednostkami, f) religijny- zainteresowanie poznaniem Boga i propagowaniem religii. Typy osobowości wg Znameckiego, zależące najbardziej od wpływu czynników na człowieka w czasie jego dzieciństwa, wczesnej młodości i od tego kto oddziaływał. Kryterium to służyło Znameckiemu za metodologiczno-teoretyczną postawę koncepcji osobowości i jej typologii. Podział dorosłych członków społ.: a) ludzie dobrze wychowani -osobowość ich została ukształtowana gł. Przez wychowawców i instytucje upowszechniające ideały wychowawcze ,b) ludzie pracy- ukształtowani przez warsztat pracy i zespoły pracownicze, c) ludzie zabawy- wychowani przez uczestnictwo w grupach zabawowych ,d) ludzie zboczeńcy ,e) ludzie dobrzy a mądrzy. Wg Szczepańskiego- ze wzgl. Na styl życia i podstawowy kierunek aktywności czyli sposób manifestowania osobowości. Typy osobowości współczesnych Polaków : a) twórcy- pomysły i rozwiązania organizacyjne ,b) ludzie przeciętni - solidnie realizują swoje zadania ale nie modernizują niczego , c)ludzie aktywni negatywnie - złodzieje, wandale, d) jednostki zdane na pomoc i opiekę innych .Przynależność człowieka do jednej z trzech kategorii zależy od jego indywidualnych cech, aspiracji i dążeń a przede wszystkim od `wyznawanej' filozofii życia.
17. KLASYFIKACJA POTRZEB W/G A.H. MASLOWA:
1) Fizjologiczne - są one od siebie izolowane, mają swą określoną lokalizację w ciele. Zalicza się do nich potrzeby: pożywienia, snu, pragnienia, aktywności, seksualne. Gdy nie są zaspokojone, dominują nad wszystkimi innymi potrzebami, wypierają je na dalszy plan i decydują o przebiegu zachowania człowieka.
2) Bezpieczeństwa - należą do nich potrzeby: zależności, opieki i oparcia, protekcji, wolności od lęku, niepokoju chaosu, ładu i porządku. Pobudzają one do działania, zapewniając człowiekowi nienaruszalność, ujawniają się, gdy dotychczasowe nawyki okazują się mało przydatne. 3) Przynależności i miłości - występują one w usiłowaniach przezwyciężenia osamotnienia, eliminacji i obcości, tendencji do nawiązywania bliskich intymnych stosunków, uczestnictwa w życiu jakiejś grupy, w dążeniach do tworzenia gangów. 4) Uznania(szacunku) i prestiżu we własnych oczach i w oczach innych ludzi. Maslow wyodrębnił w nich dwie grupy: a) w pierwszej występuje pragnienie potęgi, wyczynu i wolności, b) w drugiej potrzeba respektu i uznania ze strony innych ludzi, dobrego statusu społecznego, sławy, dominacji, zwracania na siebie uwagi. 5) Samoaktualizacji(samorealizacji) - wyrażają się w dążeniu człowieka do rozwoju swoich możliwości. Stanowią one również środek do zaspokojenia potrzeb fizjologicznych lub reakcje kompensujące niezaspokojenie innych potrzeb. 6) Poznawcze(wiedzy i rozumienia rzeczywistości) - wyrażają się one w bezinteresownym poszukiwaniu wiedzy przez człowieka w dążeniu do poznania rzeczy nie wyjaśnionych.
7) Estetyczne - znajdują wyraz w pozytywnych wzruszeniach dostarczanych człowiekowi przez wytwory kultury, zarówno w postaci treści zmysłowych, jak i intelektualnych, określanych zwykle jako rzeczy ładne, piękne, harmonijne. W hierarchii potrzeb Maslowa na dole znajdują się potrzeby fizjologiczne, a u szczytu potrzeby estetyczne. Hierarchia tych potrzeb opiera się na dwóch podstawowych założeniach: - zachowanie człowieka jest motywowane przez niezaspokojone potrzeby, - gdy dana potrzeba została zaspokojona potrzeby wyższego rzędu.
18. ISTOTA I KWALIFIKACJA POTRZEB. Potrzeby są wyznacznikiem celów, siłą napędową lub hamującą działalność fizyczną i odczucia oraz decyzje. Najsilniej w danym społeczeństwie odczuwane potrzeby decydują o jego kulturze, typowych skłonnościach i dominujących wartościach. Potrzeby są wytworem cech biologicznych i psychicznych człowieka ukształtowanych przez zespolone oddziaływanie środowiska kulturowego i naturalnego. Potrzeba to stan człowieka odznaczający się niespełnieniem określonych warunków- jest to subiektywne odczuwanie braku niezaspokojenia lub pożądania określonych warunków lub rzeczy które człowiek uzna za niezbędne do utrzymania go przy życiu. Kwalifikacja potrzeb wg Maslowa: 1. Potrzeby fizjologiczne np. pożywienia , snu, pragnienia, aktywności. Gdy są one niezaspokojone , dominują nad innymi potrzebami wypierając je na dalszy plan i decydują o przebiegu zachowania człowieka, 2. Potrzeby bezpieczeństwa np. zależności , opieki i oparcia, wolności od lęku, niepokoju i chaosu; potrzeba ładu i porządku; pobudzają do działania, zapewniając człowiekowi nienaruszlność.3. przynależności i miłości- usiłowanie przezwyciężenia osamotnienia , obcości, tendencja do nawiązywania bliskich , intymnych stosunków; uczestnictwa w życiu jakiejś grupy . 4. Uznania i prestiżu- gr. 1: pragnienie potęgi , wyczynu, wolności, gr.2: p. respektu i uznania ze strony innych , dobrego statusu społ. , sławy 5.samorealizacji-dążenie do rozwijania swoich możliwości, 6. Poznawcze- wiedzy i rozumowania- bezinteresowne poszukiwanie wiedzy przez człowieka , dążenie do poznania rzeczy niemożliwych, 7. Estetyczne -pozytywne wzruszenia dostarczane człowiekowi przez wytwory kultury .Hierarchia potrzeb opiera się na 2 założeniach: 1) zachowanie człowieka jest motywowane przez niezaspokojone potrzeby , 2) jeśli dana potrzeba została zaspokojona w stanie zadawalającym , czynnikiem motywującym staje się chęć zaspokojenia potrzeby wyższego rzędu. Potrzeby mają charakter dynamiczny. Człowiek ma tendencje do tworzenia na miejscu jednej już zaspokojonej potrzeby nowych potrzeb. Podział ogólny potrzeb : a) biologiczne- wynikają wprost z organizmu : - metabolizm ,- reprodukcja- dążenie do przedłużenia swego istnienia przez posiadanie potomstwa,- odpowiednie warunki fizyczne umożliwiają przebieg wszystkich procesów fizjologicznych, -bezpieczeństwo- ochrona przed atakami innych ludzi , zwierząt, - ruchu- działanie jest konieczne dla organizmu i dla kultury , w społ. każdy człowiek musi osiągnąć pewien poziom umiejętności, - rozwoju, b) społeczne są wynikiem odczuć i wymogów psychiki uformowanej przez współżycie w społ. Potrzeby psychiczne : J. Reykowski:' potrzeb psychicznych jest tak wiele jak wiele psychologicznych warunków musi być spełnionych aby działalność człowieka mogła przebiegać płynnie i bez zakłóceń aby człowiek był zdolny do twórczych myśli. LINTON : 1. Pragnienie odzewu emocjonalnego - gł. Aprobaty ; niezaspokajanie grozi poczuciem samotności i izolacji, 2. Bezpieczeństwo na dłuższy czas-potrzeba stałego upewniania się i zabezpieczenia ,3. Nowe doświadczenia - występują gdy poprzednie w jakiś sposób są zaspokojone : wynika ze znudzenia i prowadzi do poszukiwań nowych doznań .Istnieje jeszcze inna klasyfikacja potrzeb psychicznych: 1. Bezpieczeństwa- unikanie wszystkiego co teraz lub w przyszłości może przynieść cierpienie , 2. Zauważania , uznania i znaczenia , 3. Afilacji i dodatniego kontaktu uczuciowego, 4. Przynależności-wspólna reakcja i kontakt, 5. Aktywność pracy i spokoju, 6. Sensu i wartości, 7. Dodatniej samooceny , samorealizacji.
19. BUDOWA POSTAWY. Postawa to zespół nagromadzonych informacji, doznań i organizacji uczuć , motywów i doświadczeń jednostki ludzkiej będący podstawowym elementem całej organizacji psychicznej jednostki. Wg Miki to pewien względnie stały stosunek emocjonalny lub oceniający do przedmiotu, bądź dyspozycja do wystąpienia takiego stosunku wyrażająca się w kategoriach pozytywnych i negatywnych bądź neutralnych. Jest elementem składowym osobowości. KOMPONENTY: poznawczy- składają się na niego wiadomości o jej przedmiocie, przekonaniu, przypuszczeniu bądź wątpieniu. Najważniejszym jest przekonanie, które jest intelektualnym stanem pewności o realności lub słuszności jakiegoś przedmiotu lub zjawiska. Emocjonalny zwany też emocjonalno-motywującym składa się z uczuć wyższych takich jak radość, szacunek, zachwyt oraz odpowiednie tym uczuciom przeciwieństwa. Zachowawczy kierunek behawiorystyczny, składa się z reakcji mimicznych, wokalnych , werbalnych czyli czynności zorganizowanych i ukierunkowanych na cel jakimi są pomoc opieka. Behawiorystyczny składnik postawy jest bardzo istotny, bowiem umożliwia podział i diagnozowanie i podział postaw na: werbalne i niewerbalne. Postawy nie są jednorodne lecz wszystkie posiadają takie cechy jak: treść przedmiotowa: wskazuje czego postawa dotyczy -zakres - informacja o liczebności jej przedmiotów -kierunek-uwidoczniają się w uszeregowaniu postaw studentów wobec studiów od zdecydowanie pozytywnych do coraz mniej pozytywnych. - siła postawy krańcowo pozytywna i krańcowo negatywna są silniejsze niż postawy umiarkowane, - złożoność i zawartość to cechy postawy które wiążą się z występowaniem norm już trzech komponentów w każdej pełnej postawie -trwałość - z upływem czasu postawy ulegają zmianie tak jak zmienia się rzeczywistość społeczna i jej poszczególne składniki. Niekiedy mimo zaistnienia zupełnie innej sytuacji, nadal funkcjonują stare poglądy postawy.
20. KLASYFIKACJA POSTAW ZE WZGLĘDU NA KRYTERIUM TREŚCI PRZEDMIOTÓW: 1. P. personalne: - intrapersonalne - w stosunku do samego siebie, - interpersonalne- do innych ludzi i zbiorowości, 2. P. rzeczowe-dotyczą różnych przedmiotów materialnych, 3. P. wobec instytucji i norm społ., czynności społ., teorii naukowych ,- konformistyczna, nonkonformistyczna, - legalistyczna, - przestępcza. Postawa konformistyczna wyraża poglądy zgodne z normami akceptowanymi w określonej grupie. Konformizm społ. jest także efektem funkcjonowania kontroli społ. i jej skuteczności. Postawa nonkonformistyczna stanowi odwrotność p. konformistycznej, polega na jasnym i intencjonalnym nie respektowaniu określonych norm społ. a nawet prawnych obowiązujących w danej grupie . Postawa legalistyczna wyraża się w uznawaniu norm prawa obowiązującego , niezależnie od kontekstu społecznego i specyficznych okoliczności w jakich jednostka się znajduje. Postawa przestępcza - jednostka narusza obowiązujące normy prawne.
21. ZACHOWANIE JAKO FUNKCJA POSTAW I SYTUACJI. Zachowanie jest narzędziem umożliwiającym zaspokajanie potrzeb. Zachowanie stanowiące funkcję postaw i sytuacji jest zawsze zależne od sytuacji, ale nie reakcją na bodźce. Zachowanie jest też zdeterminowane przez postawy jednostek i postrzeganą i w określony sposób ocenianą sytuację. Zachowanie to zespół reakcji ruchowych osobnika które mogą być wywołane czynnikami zew lub wew , zdeterminowane naszymi postawami , czynnikami sytuacyjnymi. Postawa-pewna bardzo trwała struktura naszej osobowości złożona z trzech elementów: poznawczych , emocjonalnych i tendencji do zachowania się. Nasze zachowanie nie wynika bezpośrednio z postaw- może być zupełnie inne. Duży wpływ na zachowanie mają czynniki sytuacyjne:- obecność innych osób, - pełnienie określonych ról społ. ,-obawa przed sankcjami i karami, -zarobek,- interes. Teoria wartości oczekiwanej za zachowanie jednostki jest wynikiem jej wewn skomplikowanych procesów psychicznych L.Hull : zachowanie człowieka jest konsekwencją zaszłych zdarzeń.
22. WIĘŹ SPOŁECZNA JAKO PODSTAWA POWSTANIA ZBIOROWOŚCI. Więź jest podst. wyznacznikiem wszelkich form życia społ., gdyż nawet w najkorzystniejszych warunkach przyrodniczych, ekonomicznych i kulturowych nie występują żadne formy życia społ. dopóki jednostki przebywające na wyodrębnionej przestrzeni nie zostaną skupione w odpowiednie całości zwane zbiorowościami. Więź społ. - ogół stosunków, połączeń i zależności skupiających jednostki w zbiorowości ludzkie. Składnikami więzi społ. są czynniki obiektywno-formalne i spontaniczno- subiektywne. Def. wg SZCZEPAŃSKIEGO- więź to zorganizowany system stosunków, instytucji i środków kontroli społ. skupiający jednostki, podgrupy i inne elementy składowe w funkcjonalną całość zdolną do utrzymania się i do rozwoju. Spontaniczno-subiektywną stroną więzi zajmują się psychologowie badający zjawisko identyfikacji jednostki z grupą. Formalno-obiektywne aspekty więzi - to np. organizacja - interesują gł. socjologów i teoretyków organizacji. Więź społ. jest zjawiskiem ulegającym częstym i znacznym modyfikacjom. Cechuje je zróżnicowana intensywność i trwałość ale zawsze musi posiadać co najmniej jedną najczęściej większość lub wszystkie z nast. komponentów: -styczność przestrzenną ,- styczność i łączność psychiczną ,-styczność społeczną,- wzajemne oddziaływanie,- działania społ. ,-stosunki społ.,- zależności społ.,- instytucje społ.,- kontrola społ.,- organizacja społ.
23. STYCZNOŚĆ. Styczność przestrzenna-najwcześniejszy element kształt. Się więzi społ. ; pojawia się wówczas gdy jednostki spostrzegają innych ludzi, lokalizują ich w przestrzeni , uświadamiają sobie ich obecność w danej przestrzeni. Rolę `łącznika' spełnia przede wszystkim wspólnie użytkowana przestrzeń która zbliża ludzi. Styczność psychiczna- stanowi efekt wzajemnego zainteresowania się pewnymi cechami osób pozostających w styczności przestrzennej; jest to spostrzeżenie drugiego człowieka i uświadomienie sobie że człowiek ten posiada cechy które mogą służyć zaspokajaniu naszych potrzeb . Styczność psychiczna powstała na gruncie styczności przestrzennej , może przekształcić się w łączność psychiczną . Nastąpi to wówczas gdy między jednostkami pozostającymi w styczności psychicznej wzajemne zainteresowania spowodują ukształtowanie się wzajemnych postaw , sympatii , przyjaźni. Styczność psychiczna może być bezpośrednia lub pośrednia. Bezpośrednia-gdy wyst. Kontakt wzrokowy , a pośrednia -gdy danej osoby nie widzimy , tylko np. słyszymy. Styczność społeczna-może być konsekwencją styczności i łączności psychicznej. Jeżeli osoby pozostające za osobą w styczności przestrzennej dostrzegają wzajemnie u siebie interesujące ich cechy bądź rzeczy wówczas starają się nie tylko dokładniej poznać ale i pozyskać lub wymienić dane dobro. Kryteria i rodzaje styczności społ. : 1)ze wzgl. Na sposób kontaktu: - pośrednia - notujemy w świadomości naszej informacje o danej osobie jednak nie widzimy jej ,- bezpośrednia - podmioty styczności stykają się w przestrzeni, 2) czas trwania : - trwała - podmioty styczności postrzegają się przez dowolnie długi czas w przestrzeni i łączy ich styczność psychiczna i społ. ,- przelotna- trwa krótko , 3) zakres styczności: -publiczna- jedną ze stron jest osoba urzędowa nie działająca w imieniu własnym ,- prywatna -obie ze stron reprezentują siebie,4) przedmiot styczności: osobista- przedmiotem są jakieś cechy lub sprawy dotyczące osoby z którą występuje styczność ,- rzeczowa- przedmiotem są rzeczy lub usługi które posiada lub wykonuje jedna ze stron. Stos. Społ. to system unormowanych wzajemnych oddziaływań między partnerami w gruncie określonej platformy. Stos. Społ. to pewien układ zawierający nast. Elementy: 2 partnerów , jakiś łącznik czyli przedmiot , postawę , interes , sytuację która stanowi `platformę' tego stosunku , dalej pewien układ powinności i obowiązków czyli unormowanych które partnerzy powinni wobec siebie wykonywać .
24, 25 KONTROLA SPOŁ. I JEJ MECHANIZMY. Kontrola to rozwijany przez każdą grupę , każdą zbiorowość społ. system zawierający miary , sugestie, sposoby, przekonywania, nakazy i zakazy, sposoby perswazji i nacisku , aż do przymusu fiz. Włącznie , sposoby wyrażania uznania , wyróżnienia nagród, dzięki któremu doprowadza się zachowania jednostek i podgrup do zgodności z przyjętymi wzorami działania do respektowania przyjętych i uznanych kryteriów wartości . Wśród instytucjonalnych form kontroli wyróżniamy : - kontrolę państwową , społeczną i organizacyjną. Kontrola państwowa ma za zadanie badanie celowości i legalności postępowania administracji oraz osób prawnych i fizycznych. Kontrola społ. to sprawowany przez przedstawicieli społeczeństwa nadzór nad tym, czy działanie administracji jest zgodne z potrzebami społeczeństwa Kontrola organizacyjna to kontrola wynikająca z zakresu sprawowanych obowiązków , kontrola sprawowana przez przełożonego: mistrza, kierownika w środowisku pracy. Wyróżniamy następujące czynniki kontroli społ. :-mechanizmy psychospołeczne, materialno- społeczne. Mechanizmy psychospołeczne zawierają postawy, oczekiwania, potrzeby i wszystkie inne właściwości psychiczne człowieka .Mechanizmy materialno - społ. to wszystkie formy przymusu zew. Stosowane przez instytucje. Na pograniczu między mechanizmami psychospołecznymi, a mechanizmami materialno -społ. kontroli mamy do czynienia ze zwyczajami i obyczajami . Zwyczaj to ustalony sposób zachowania się w określonych sytuacjach który nie budzi sprzeciwu i nie spotyka się z negatywnymi reakcjami otoczenia. Obyczaj to ustalony sposób postępowania z którymi grupa wiąże już pewne oceny moralne i którego naruszenie wywołuje sankcje negatywne. Sankcje to reakcje grupy na zachowania się członków w sytuacjach społecznie ważnych. Mogą to być sankcje negatywne czyli kary oraz pozytywne czyli nagrody. Ze wzgl. Na kryterium treści sankcje dzielimy na :-prawne -system kar i nagród zawartych w ustawach jako najwyższej formie przepisów prawnych ,- etyczne- system kar i nagród za zachowania kwalifikowane jako moralne i niemoralne ,- satyryczne- drwiny, ośmieszenie,- religijne- nagrody i kary przewidziane za przestrzeganie lub naruszanie nakazów i zakazów religii.
26. ISTOTA I FUNKCJE INSTYTUCJI SPOŁ. W ZBIOROWOŚCIACH. Instytucje społ. są konsekwencją dłużej trwających stos. społ. i stanowią kolejny etap rozwoju więzi. Instytucje umożliwiają człowiekowi zaspokajanie potrzeb, regulują jego działanie, zapewniają ciągłość życia zbiorowego i integrują ludzi podtrzymując między nimi więź społ. Instytucje społ.- to zespoły urządzeń materialnych, ogół środków działania i wybrane, powołane do spełnienia określonych funkcji osoby działające w imieniu grupy . Elementy instytucji społ.: personalne - osoby lub grupy osób powołane dla załatwienia spraw ważnych dla całej zbiorowości, czynnościowe - ogół form organizacyjnych i sposobów wykonywania czynności przez jednostki w imieniu zbiorowości, bazy materialne - zespoły urządzeń materialnych a więc budynki, urządzenia, budżet; społeczne - role społ. ważne dla życia grupy .Warunki skutecznego działania instytucji: - wyraźne określenie celu i zakresu wykonywania czynności, - racjonalny podział pracy i racjonalna organizacja wewn. instytucji, - uniezależnienie wykonywanych czynności od interesów, - uznanie i zaufanie dla pracowników .Warunki współistnienia instytucji: - wewn. integracja w państwie. Instytucje można podzielić na : formalne - które prawnie utworzono i przepisami uregulowano ich działalność oraz ogólne zasady organizacyjne, nieformalne - nie mają prawnych podstaw a ich funkcjonowanie regulują normy przyjęte zwyczajowo przez zbiorowości. Ze wzgl. na funkcje i rodzaj zaspokajanych potrzeb instytucje można podzielić na: ekonomiczne - zajmujące się produkcją i podziałem dóbr, usługami, obiegiem pieniądza i organizacją pracy, polityczne - wiążące się ze zdobywaniem, wykonywaniem i utrzymywaniem władzy, wychowawcze i kulturalne - których celem jest podtrzymywanie i rozwijanie dziedzictwa kulturowego, socjalizacja i wychowanie, socjalne - opiekuńczo wspomagające ludzi o ograniczonej sprawności i instytucje powoływane do rozwiązywania ważnych problemów społ., religijne - organizują stosunek człowieka do wiary, totalne - stanowią większe ograniczenia niż inne, ich ograniczający (totalny) charakter symbolizuje fizyczne bariery uniemożliwiające kontakt ze światem zewnętrznym, 1) inst. powołane do opieki nad osobami niedołężnymi i nieszkodliwymi (domy starców), 2) dla osób niezdolnych do samego zatroszczenia się o siebie (sanatoria), 3) inst. dla ochrony społ. przed szkodzeniem mu w sposób świadomy (więzienie), 4) inst. powołane do zadań czysto technicznych (koszary), 5) dla osób które świadomie wycofały się z czynnego życia (klasztory).
27. ORGANIZACJA SPOŁ. I JEJ RODZAJE. BIUROKRACJA JAKO TYP ORGANIZACJI. Jest to system środków powodujących, że w gr. jest ład i porządek. Org. formalna - jest ustalona określonymi przepisami zawartymi w statucie, regulaminie rozporządzeniach jeśli chodzi o zakład. Elementy organizacji formalnej o charakterze porządkującym: 1) podział ról i kompetencji, podział pracy, 2) normy org. i sankcje, normy org. Są to przejawy określające zarówno zachowania jakie powinni realizować członkowie grupy i właściwości, którymi powinni się charakteryzować członkowie grupy. Często tworzą pewne systemy, określa się je jako wzory: wzory przeciętne - określane są przez min. właściwości i zachowania jakie powinni realizować, nie spotykają się z żadnymi reakcjami instytucji grupowych. wzór negatywny - określany jest przez te zachowania, których nie powinien realizować, wtedy wzór idealny - określany jest przez zachowania i właściwości, które będzie realizował i będzie się nimi charakteryzował. Wtedy będzie się spotykać z reakcjami pozytywnymi. 3) system przekazywania informacji. org. nieformalna - powstaje spontanicznie, jest wytworem członków gr. elementy: 1) grupy, role koleżeńskie, 2) podgrupy o charakterze. przestępczym, 3) normy, sankcje o charakterze nieformalnym. Biurokracja. Socjologiczną teorię biurokracji stworzył Max Weber, podstawowe jej cechy: doskonałość techniczna, jej wzgl. samodzielność, działanie bezstronne.
28. SANKCJE-ICH ROLA I RODZAJE. Sankcje to reakcje grupy na zachowania się członków w sytuacjach społecznie ważnych. Mogą być to sankcje negatywne czyli kary i pozytywne czyli nagrody. Są one wytworem zbiorowości niezbędnym do kierowania zachowaniem swoich członków , do wywołania zachowań pożądanych ,do zapewnienia wewnętrznej spójności i ciągłości życia społ. Ze wzgl. Na kryterium treści sankcje dzielimy na :-prawne -system kar i nagród zawartych w ustawach jako najwyższej formie przepisów prawnych ,- etyczne- system kar i nagród za zachowania kwalifikowane jako moralne i niemoralne ,- satyryczne- drwiny,
ośmieszenie,- religijne- nagrody i kary przewidziane za przestrzeganie lub naruszanie nakazów i zakazów religii. Można również dzielić na : -formalne-reakcje instytucji na pewne zachowania ,-nieformalne- reakcje mające swoje źródło w opinii , kręgach koleżeńskich sąsiedzkich, instytucjach nieformalnych.
29. KRYETRIA KLASYFIKACJI ZBIOROWOŚCI. PRZYKŁADY ZBIOROWOSCI. Grupa społ. jest typowym przykładem zbiorowości. Za podstawę klasyfikacji socjologowie uważają różne kryteria: 1) rodzaj struktury grupy- podział grup na: - duże( tworzą złożoną zwaną makrostrukturą i składają się z podgrup) - małe(tworzą strukturę prostą zwaną mikrostrukturą i składają się z jednostek), 2) dominujący typ więzi- pozwala on podzielić grupy na: - pierwotne- charakteryzują się więzią opartą wyłącznie na stycznościach osobistych i postawach emocjonalnych , - wtórne - cechuje je więź oparta na wspólnych interesach i wynikająca ze styczności rzeczowych, 3) stopień sformalizowania instytucji występowania w danej grupie - łączy się on z zadaniem grupy , pozwala on nam podzielić grupy na : -formalne,- nieformalne, 4) stopień trudności wejścia do grupy pozwala podzielić grupy na: - ekskluzywne- grupy o charakterze zamkniętym ,przyjmujące tylko niektóre kategorie jednostek, spełniające rygorystyczne przestrzegane warunki. Oprócz tych podziałów wyróżnia się :- grupy terytorialne- powstałe na podstawie wspólnych wartości kulturowych. Przykłady: Rodzina - grupa mała, pierwotna, raczej nieformalna, stajemy się członkiem jej drogą naturalną lub przez adopcję. Seminarium magisterskie - grupa mała , wtórna , formalna o raczej dobrowolnej przynależności . Wojsko - grupa duża , wtórna , formalna, przynależność członków jest przymusowa.
30. GRUPA SPOŁECZNA I JEJ ELEMENTY SKŁADOWE - co najmniej 3 osoby powiązane systemem stosunków uregulowanych instytucjonalnie posiadających niektóre wspólne wartości, cele, i odmienne od innych zbiorowości wyraźną zasadą odrębności. Grupa społeczna powstaje wtedy, gdy pewna zbiorowość ma do zrealizowania wspólny cel , którego osiągnięcie wymaga zbiorowego i skoordynowanego działania. Zapewnia je organizacja dokonująca podziału celu głównego na cząstkowe, czyli zadania przypisane każdemu członkowi grupy. Wspólnota celu jest głównym czynnikiem kreującym grupę społeczną. Elementy składowe gr. społ.: 1. członkowie ustalają identyczność i ciągłość trwania grupy. 2. zadania grupy. 3. środki służące realizacji zadań. 4. mechanizmy psychospołeczne wytwarzane dla realizacji zadań. 5. czynniki utrzymujące spójność wewnętrzną gr., instytucje i systemy kontroli społecznej, wzory zachowania i normy regulujące stosunki między członkami. 6. instytucje i środki regulowania styczności i stosunków z innymi grupami.
31. RODZINA JAKO GR. SPOŁECZNA
Rodzina - jest to grupa złożona z osób połączonych stosunkiem małżeńskim, i stosunkiem rodzice-dzieci. Stosunki decydujące o powstaniu i istnieniu rodziny: 1.małżeństwo. 2.pokrewieństwo(rzeczywiste lub zastępcze - adopcja): a) pokrewieństwo w linii prostej; b) pokrewieństwo w linii zstępnej: rodzice, dzieci, wnuki; c)pokrewieństwo w linii bocznej: rodzeństwa, ciotki. Członkowie rodziny żyją zazwyczaj pod jednym dachem i tworzą jedno gosp. domowe, które może obejmować dwa lecz często obejmuje trzy pokolenia. Zakres gosp. domowego wyznacza ekonomiczne funkcje rodziny w szerszych zbiorowościach. Rodzina jest oparta na stałych wzorach postępowania i wzorach wzajemnych oddziaływań. Role członków określane są nie tylko przez wzajemne zaangażowanie uczuciowe lecz także przez zbiorowości szersze: państwo, kościół, społeczność lokalna i różne inne specjalne instytucje opieki nad dzieckiem czy nad matką, czuwające nad wykonywaniem ról męża, żony, ojca, matki, dzieci, itp. Rodzina: 1. można się w niej urodzić lub wżenić się w nią. 2. rodzina to grupa: mała, pierwotna i raczej nieformalna. 3. Funkcjonuje dzięki długotrwałej więzi emocjonalnej.
32. SPOŁECZNE FUNKCJE RODZINY
1) utrzymywanie ciągłości biologicznej, rodzina rozrasta się „wewnątrz” przez zaspokajanie potrzeb, dążności rodzicielskich, rodzina zapewnia biologiczne utrzymanie swoich członków. 2) utrzymanie ciągłości kulturalnej społ. przez przekazywanie dziedzictwa kulturowego następnym pokoleniom, dokonuje ona socjalizacji młodego pokolenia. 3) nadawanie pozycji społecznej swoim dzieciom. 4) zapewnienie jednostkom zaspokajania potrzeb emocjonalnych, potrzeb intymnego współżycia, gwarantowanie poczucia bezpieczeństwa, równowagi emocjonalnej. 5) jest instytucją kontroli społ., zwłaszcza młodego pokolenia, zapobiega odchyleniom od norm zachowań we wszystkich prawie dziedzinach życia.
KLASYFIKACJE RODZINY 1) ze względu na zakres wyboru małżonka: rodziny endogamiczne - tj. zawierane w ramach własnej szerszej zbiorowości np. klasy społ. 2) ze względu na hierarchie prestiżu i władzy w rodzinie: rodz. patriarhalne - władzę sprawuje ojciec i on cieszy się najwyższym autorytetem; rodz. matriarhalne - władzę sprawuje matka i ona cieszy się największym autorytetem; rodz. egalitarne - mąz i żona mają takie same prawa. 3) rodz. patrylinearne - w których dziedziczenie nazwiska, majątku, prestiżu i pozycji społecznej dokonuje się po linii ojca; rodz. matrylinearne - w których dziedzictwo dokonuje się po linii matki. 4) ze względu na liczebność członków i organizację: rodz. małe - składające się z dwóch małżonków; rodz. duże - (wielopokoleniowe) obejmuje dwie rodz. małe, a na jej czele stoi ojciec rodziny. 5) ze względu na źródło utrzymania rodziny, styl życia rodzinnego: rodz.: chłopskie, robotnicze, inteligenckie, rzemieślnicze. 6) małżeństwa patrylokalne - młode małżeństwo po zawarciu związku przenosi się do domu ojca pana młodego; małż. matrylokalne - kiedy młode małż. musi osiąść w domu rodziców panny młodej.
33. POSTAWA ZBIOROWOŚCI. MECHANIZMY ODDZIAŁYWANIA GRUPY NA JEDNOSTKI. Każda zbiorowość narzuca wzory zachowania się w różnych okolicznościach, reguły moralne i poczucie tego co przyzwoite a co niestosowne. Elementem dokonującym modyfikacji i kształtowania osobowości jest proces socjalizacji .Jest to proces wzajemnych oddziaływań jednostki i jej środowiska społ. -kulturalnego, trwających całe życie i obejmujących zarówno przyswajanie sobie wymogów tego środowiska i przystosowanie się do nich jak i przekształcenie go w rezultacie własnych działań .Proces ten obejmuje m. In. Procesy aktualizacji czyli przekazywania dziedzictwa kulturowego zbiorowości a także procesy wychowania czyli kształtowania osobowości wg przyjętego ideału wychowawczego. W procesie socjalizacji wyróżnia się rozmaite mechanizmy oddziaływania środowiska społ. na jednostkę. Ludzie są skłonni wiązać nowe doświadczenia z wcześniejszymi i poznawać sposoby zachowania wzmacniane w przeszłości nagrodami a unikać tych które były karane. Dzięki procesowi uczenia się osobowość człowieka odznacza się pewną stałością i możliwe jest wyjaśnianie i przewidywanie jego aktualnych zachowań na podst. Znajomości jego przeszłych doświadczeń. Szczególnie duży jest wpływ naśladownictwa polegających na skłonności do kopiowania zachowań innych osób lub do wzorowania się na nich. Oddziaływanie innych na jednostkę wzmacniane jest przez mechanizmy identyfikacji. Wyróżniamy wg Georya Mead dwa mechanizmy kształtowania osobowości odznaczające się odmiennym sposobem przyjmowania ról. Pierwszy to zabawa w której dziecko odgrywa role naśladując dorosłych. Drugi to zorganizowana gra w której istnieje uregulowany przepisami określony związek między rolami poszczególnych uczestników. Przystępując do gry jednostka wchodzi w układ społ. grupy , poznaje reguły i normy postępowania przypisane do określonych ról.
34. ZAKŁAD PRACY JAKO GRUPA SPOŁ. I JEJ SPOŁ. ORGANIZACJA.
1. Zakład pracy ujmuje się jako grupę społeczną. Podstawowe cechy to: stosunek prawny jest uregulowany instytucjonalnie. 2. Grupa ta jest oddzielona od innych zbiorowości, świadczy o tym minimum wpisanie na listę załogi, zakład ma swoją nazwę, w grupie tej wytwarza się świadomość „my”. 3. Można mówić o więzi, kształtuje się na różnym gruncie. Zakład pracy jest grupą formalną, ważniejsze są styczności rzeczowe, ale w każdej grupie ważne są także styczności osobowe, one umacniają więź „więź rzeczowa” może mieć różne formy: a)zawodowa b) zakładowa c)hierarchiczna d) organizacyjna. Więź zawodowa kształtuje się na gruncie styczności zachodzących między pracownikami tej samej grupy zawodowej lub pokrewnej te styczności są częste. Więź zakładowa kształtuje się na gruncie styczności między wszystkimi pracownikami zakładu pracy. W małych zakładach pracy może być duża, w dużych jest dość słaba. Więź hierarchiczna, więź powstaje na podstawie oddziaływań między przełożonymi a grupą. Duże znaczenie ma sposób oddziaływania kierownika na grupy i grupy na kierownika. Więź organizacyjna wynika z organizacji przedsiębiorstwa.
35. ANALIZA STRUKTURALNO - FUNKCJONALNA ZAKŁADU PRACY. Istotą analizy jest rozpatrywanie z jednej strony elementów systemu społ. Element organizacji społ. a z drugiej funkcji realizowanych przez ten system. Elementy składowe: 1. Analiza interorganizacyjna - istotą jest ustalenie zbieżności i rozdźwięków występujących między organizacją formalną, a nieformalną. 2. A. interstrukturowa - jej istotą jest ustalenie zależności między poszczególnymi elementami struktury. 3. A. sprawnościowa - jej istotą jest ustalenie na ile poszczególne elementy systemu prowadzą do sprawności całego systemu. 4. A. intersystemowa - jej istotą jest ustalenie zależności między systemem społecznym, ekonomicznym, prawnym, technicznym.
36. ZAKŁAD PRACY JAKO SYSTEM SPOŁECZNY.
Jest to system złożony z ról społecznych w zakładzie pracy ( role pracownicze, kierownicze). Zakład pracy jest to system ról społecznych ukierunkowany na ekonomiczny cel produkcji dóbr „system ról podbudowany systemem środków technicznych usankcjonowany systemem prawnym określony przez panujące w tym systemie stosunki i wartości. Czy zakład pracy pełni tylko funkcję o charakterze produkcyjnym: 1) funkcje o charakterze integracyjnym instytucje w zakładzie pracy swoim działaniem powodują że pracownicy zauważają że realizując cele produkcyjne realizują własne cele. 2) o charakterze humanistycznym zakład pracy podejmuje kursy kształceniowe.
37. ROLE SPOŁECZNE W ZAKŁADZIE PRACY I CZYNNIKI OKREŚLAJĄCE ICH REALIZACJĘ. Jedną z najważniejszych cech społecznej organizacji przedsiębiorstwa i grup społecznych jest podział pracy czyli zróżnicowanie ról społecznych. Rola jest to wzór zachowania zestrukturalizowany wokół określonych praw, obowiązków i związany z poszczególnymi pozycjami w grupie lub sytuacji społecznej.
Rola w ramach organizacji formalnych wyróżnia się według różnorodnych kryteriów np.: 1. Ze względu na udział w procesach zarządzania (role kierownicze i pracowników wykonawczych). 2. Ze względu na charakter stosunku, jaki łączy daną osobę z innymi członkami organizacji. 3. Ze względu na funkcje, które pełnią ludzie w organizacji. Rola zatem to zespół praw, obowiązków, przywilejów i wymagań które instytucjonalnie określają zachowania. Sposób realizacja roli różni uczestników procesu pracy pod względem stopnia zgodności i konkretnych zachowań z oczekiwaniami przez innych członków organizacji.
Realizacja roli zależy od wielu różnorodnych czynników, a zwłaszcza od: 1. Zmiennych jednostkowych (cech społeczno- zawodowych, potrzeb, systemu wartości jednostki). 2. Zmiennych sytuacyjnych (warunków i środków działania).
38. ROLE KIEROWNICZE. Tradycyjne i współczesne koncepcje stylów kierowania. Powszechnie przyjmuje się, że tworzenie właściwych stosunków między przełożonymi a podwładnymi jest jednym z najtrudniejszych i najbardziej subtelnych społecznych problemów pracy. Zasady na podstawie których wartościuje się te stosunki zmieniały się i zmieniają się nadal. Szef w zakładzie pracy powinien dążyć do usunięcia konfliktu, podjąć działalność skuteczną a także niezbędną z punktu widzenia zadań kierowniczych. Kierowanie ludźmi powinno bowiem wynikać z konieczności realizowania konkretnych zadań, a nie być celem samym w sobie, przynoszącej zadowolenie tylko osobie kierującej. Kierowanie nie może bowiem oznaczać komenderowania ludźmi z pozycji wyższego stanowiska służbowego, lecz powinno odbywać się przez współdziałanie i zachęcanie ludzi do określonego działania. Jego celem jest bezpośrednie wciągnięcie osobiste, zaangażowanie każdego pracownika w wykorzystanie wyznaczonego mu zadania wg Najsłuszniejszej koncepcji przełożonego. Celem zmiany stosunków międzyludzkich jest zbliżenie się do sytuacji zgodnego zespołu opierającego swe prace na wzajemnym zaufaniu, zrozumieniu i współdziałaniu. Wprawdzie w każdym zespole, każdym procesie pracy, każdej organizacji musi istnieć podporządkowanie podwładnych przełożonym, to jednak musi ono pozostawiać miejsce na inicjatywę podwładnym, na ich osobisty wkład pracy i ich zaangażowanie. Panująca w zakładzie atmosfera, stosunki międzyludzkie, między kierownikiem a podwładnymi są w pewnym sensie sprawdzeniem umiejętności kierujących i kadry kierowniczej. Z tego powodu jest ważne, żeby oprócz stosunków podporządkowania istniał między przełożonymi a podwładnymi stosunek własnego zaufania i szacunku, oparty na wspólnocie celu, a także żeby przełożony umiał rozbudować w podwładnym przekonanie iż tylko harmonijne działanie całej grupy może zapewnić najlepsze wyniki. Jest też istotne, żeby za wynik wspólnego działania czuli się odpowiedzialni wszyscy, zarówno kierownik jak i podwładni. Dopóki istnieć będą przełożeni i podwładni, ludzie powołani do kierowania i ci których obowiązuje wykonywanie poleceń sytuacja konfliktowa w zakładzie pracy jest nie do uniknięcia, ponieważ każdy najemny pracownik sprzedaje jakąś część swej niezależności, jego życia, podczas pracy zależy od cudzych decyzji. Rodzi się wówczas tzw. Konflikt ról. Kolejny obiekt konfliktu to wysokość wynagrodzenia, spory mogą toczyć się o to, któremu z kierowników niższego czy średniego szczebla należy się premia, podwyżka lub korzystna delegacja służbowa.
39. WARUNKI PRAC I ICH RODZAJE. Środowisko pracy to inaczej warunki pracy. Warunki pracy to ogół elementów i cech obiektywnej sytuacji towarzyszącej pracownikom zakładu pracy, w której realizują oni zadania przedsiębiorstwa, a które określają ogólne położenie ludzi, kształtują charakter pracy, w konsekwencji oddziaływują na ich postawy i zachowania. Socjologiczną ocenę warunków pracy z punktu widzenia celów społecznej organizacji pracy przedsiębiorstwa można ujmować w aspektach: 1. Materialnego środowiska pracy 2. Społecznego środowiska pracy. Materialne środowisko pracy to czynniki materialnego otoczenia stale oddziaływujące na człowieka. Istotnymi elementami materialnego środowiska pracy z punktu widzenia pełnienia ról organizacyjnych są: 1. Warunki techniczne, na gruncie których uruchomiony jest proces pracy. Warunki te wynikają ze stopnia i charakteru wyposażenia pracowników w środki pracy. Poziom wyposażenia określa ilość środków pracy, jaka przypada na jednego zatrudnionego. Charakter wyposażenia wynika natomiast z wpływu tych środków na uciążliwość i bezpieczeństwo pracy. 2. Stosowane technologie (metody produkcyjne) uruchomiane przy pomocy danych środków pracy. Różne technologie związane są z różnym stopniem uciążliwości pracy i w różnym stopniu zagrażają realizowaniu ról społecznych. Społeczne środowisko pracy kształtowane jest przez organizacje i stosunki międzyludzkie w zakładzie pracy. Społeczne warunki to układy pozaekonomiczne instytucjonalne i grupowe, zjawiska i procesy zachodzące między ludźmi uwikłanymi w funkcjonowanie gospodarki. Układ społeczny przedsiębiorstwa tworzy treść społecznych warunków, w ramach których wykonują swoje zadania pracownicy zakładu. Warunki społeczne przedsiębiorstwa to ogół sytuacji społecznej zaznaczającej się w przedsiębiorstwie, towarzyszącej jego pracownikom w procesie uczestnictwa oraz realizacji ról w zakładzie, które tworzą zależności występujące między ludźmi na gruncie urzeczywistniania przez nich celów i wartości.
40. NORMY SPOŁECZNE I WARTOŚCI JAKO ELEMENTY SPOŁECZNEJ ORGANIZACJI PRZEDSIĘBIORSTWa. Działania jednostek i grup społecznych, tworzących społeczną strukturę organizacji, zdeterminowane są również występującymi w środowisku pracy społecznymi normami i wartościami. Normy społeczne to: formalne lub nieformalne usankcjonowane przepisy określające w jaki sposób powinien zachować się członek danej organizacji społecznej. Własności norm: 1. Normy różnią się siłą nakazu, tym czy i jak wielkie odstępstwa od wzoru dopuszczają. 2. Normy różnią się sankcjami związanymi z ich przestrzeganiem lub naruszeniem. 3. Normy różnią się pod względem obszaru, na którym obowiązują. Mogą to być normy powszechnie obowiązujące, jak i dotyczące poszczególnych grup.
42. METODY ROZWIĄZYWANIA KONFLIKTÓW Z ZAKŁADEM PRACY. Zakład pracy jest typowym miejscem wspólnego działania ludzi, a sam fakt wspólnej pracy jest tym co łączy współpracujących ludzi. Wspólna praca stwarza także wiele okazji do przeciwstawienia się jednych ludzi drugim, powstaje konflikt. Konflikt - stan napięcia organizmu, ale istotą jego jest niezdecydowanie, może być wynikiem potrzeb, których jednoczesne zaspokojenie jest niemożliwe. Najważniejszą formą rozwiązania konfliktu jest porozumienie, jest ono jednak możliwe przy określonym poziomie inteligencji, dobrej woli obu stron. Kiedy obce strony wspólnym wysiłkiem na drodze rzeczowej dyskusji znajdą rozwiązanie to zostaną wyeliminowane źródła przyszłych konfliktów. Takie rozwiązanie jest możliwe gdy między stronami istnieją stałe kontakty bezpośrednie, gdy strony dobrze się znają. Konflikt między przełożonym a podwładnym można rozwiązać poprzez: a) wyjaśnienie sytuacji i poszukanie kompromisu, b) zebranie faktów, rozważenie sytuacji i drogą decyzji zlikwidowanie konfliktów, może spowodować jeszcze ostrzejszy konflikt, c) zestawienie faktów i stanowisk obu stron w praktyce wybór drogi zakończenia konfliktu wynika ze sposobu odnoszenia się przełożonego do podwładnego czyli stylu kierowania.
43. PROCESY SPOŁECZNE I ICH KLASYFIKACJA.
Proces społeczny - ciągi jednorodnych zjawisk społecznych wywołujących określony skutek, procesy można pogrupować: 1) kryterium charakteru skutków wyróżniamy na procesy integracyjne i dezintegracyjne. Pierwsze z nich łączą ludzi, zbliżają do siebie- asocjatywne. Wyróżniamy tu zbliżenie, zrównanie, zjednoczenie, przystosowanie- proces zachodzący w sytuacji gdy jednostka lub zbiorowość nie mogąc narzucić własnych wzorów działania innym osobom muszą te odmienne wzory modyfikować. Dzieje się tak w każdej nowej sytuacji, program przystosowania jest dwustronny, przystosowanie przejawia się w różnych postaciach. Procesy dezintegracyjne to procesy oddalania się, dzielące, wyróżniamy współzawodnictwo, opozycję i konflikt- proces w którym jednostka lub grupa dąży do osiągnięcia własnych celów, eliminuje innych, dążą do celów podobnych lub identycznych, konflikt powstaje po styczności społecznej na gruncie uprzedzenia negatywnego, prowadzącego do przekonania że osobnik lub grupa, konflikt- zagrożenie dla realizacji naszych celów. 2) Kryterium o charakterze podmiotowym. Procesy intrapersonalne zachodzące w osobowości człowieka. Są to zjawiska psychiczne ale niektóre z nich mogą mieć charakter społ. Badanie tych procesów należy do psychologii, jest jednak rzeczą ważną aby socjolog badający zbiorowość społeczną zdawał sobie sprawę z mechanizmu ich przebiegu. Procesy interpersonalne- bezpośrednie oddziaływanie kilku podmiotów na siebie.
44. PROCESY SPOŁECZNE (PRZYSTOSOWANIE, WSPÓŁPRACA KONFLIKT DEZORGANIZACJA, RUCHLIWOŚĆ SPOŁ.)
Przystosowanie- występuje tam gdzie jednostka lub grupa znajdują się w nowej sytuacji środowiskowej w której dotychczas stosowane wzory działań i wzajemnych oddziaływań, kryteria ocen i modele, nie prowadzą do zaspokajania potrzeb i nie dają możliwości utrzymania się i uczestnictwa w życiu zbiorowym. Wyróżniamy różne stopnie przystosowania, można ograniczyć się do reorientacji psychologicznej, osobnik przystosowujący się nie ma jak działać w nowym środowisku, jak się zachować, lecz wewnątrz w swoim przekonaniu nie uznaje, gdzie może tam odrzuca jego systemy. Przystosowanie może iść dalej i zatrzymać się na etapie tolerancji.
45. PROBLEMY SPOŁ. I METODY ICH ROZWIĄZYWANIA.
Powoli narastające zjawiska dezorientacji występują w postaci problemów społ. Problemy społ. to seria zjawisk powiązanych lub niepowiązanych występujących jednak w takich ilościach, że zwracają uwagę opinii publicznej. Stają się one przedmiotem troski członków zbiorowości. Są to zjawiska wyrażające albo z niedoskonałych warunków życiowych albo z pojawienia się nowych czynników z życia społ. Problemy społ. zazwyczaj wymagają interwencji zorganizowanych instytucji społ. czy specjalnych organizacji. Klasyfikuje się je w następujące kategorie: 1. Problemy wynikające z cyklu życia jednostek. 2. Wynik z zachowań odchyleń od normy. 3. Wynik z organizacji społ. lokalnych czy szerszej zbiorowości. 4. Wynik ze stosunków międzynarodowych.
46. KONFLIKT. Proces społ. w którym jednostka lub grupa dąży do osiągnięcia własnych celów przez wyeliminowanie, zniszczenie lub podporządkowanie sobie innej jednostki lub grup dążących do celów podobnych lub identycznych. Konflikt może też wyrastać między grupami kiedy grupy dążą do celów odmiennych, lecz dla ich realizacji pragną posługiwać się tymi samymi środkami. Konflikt realistyczny- konflikty społ. które rodzą niespełnienie określonych potrzeb w danym układzie społ. Ocena korzyści jakie one mogą przynieść uczestnikom zwróconym przeciw obiektom będącym rzeczywiście źródłem frustracji, można nazwać kofliktami realist., w jego przypadku istnieją możliwości osiągnięcia pożądanych rezultatów. Nierealistyczne- nie są spowodowane sprzecznymi celami antagonizmów, lecz potrzebą rozładowania napięcia jednego lub obu z nich. Konflikt nie jest obliczony do osiągnięcia określonych rezultatów. Przynosi tylko rozładowanie napięcia. Konflikty mogą występować tam gdzie istnieją rozbieżne interesy, cele, definicje wykluczające się wzory działania i kryteria ocen. Znamy konflikty klasowe, ekonomiczne, polityczne, religijne, moralne itp.
47. CZYNNIKI I ELEMENTY ANALIZY ROZWOJU SPOŁ.
Czynniki rozwoju społ. to jedna z grup elementów stałych w marksistowskiej koncepcji rozwoju społecznego. Do czynników tych zaliczamy: 1. innowacje naukowo techniczne- które pośrednio lub nawet wprost wywołują zmiany i przekształcenia w przyrodniczych warunkach egzystencji człowieka. Wynalazki techniczne powiększają produkcję, przyspieszają transport rozbudowę przemysłu oraz zmuszają do doskonalenia organizacji przedsiębiorstw, specjalizacji i powstawania nowych zawodów. Dzięki upowszechnianiu niektórych wynalazków naukowych i technicznych powstała kultura masowa, społ. staje się nowoczesne. 2. Przyspieszony rozwój społ. następuje dzięki przenikaniu kultur czyli dyfuzji. W dziejach ludzkości mamy sporo przykładów przyspieszonego rozwoju społ. dzięki dyfuzji, najrozmaitszych wynalazków i osiągnięć technologicznych z kraju cywilizacyjnie wysoko rozwiniętego do kraju o niskim poziomie rozwoju. Przepływ innowacji przybliża do siebie społ. zróżnicowane cywilizacyjnie, kulturowo, politycznie i ideologiczno- religijnie. Są też społ. które pragną zachować identyczność. Są zbyt sztywne i skostniałe, blokując przepływ obcego nowatorstwa, co nie przyspiesza ich rozwoju. 3. Przeobrażenia najszybciej dokonują się podczas ruchów społ., czyli zbiorowych dążeń, działań zmierzających do osiągnięcia nowego stanu rzeczy w zbiorowości, instytucji w skali społ. czy ludzkości, ruch społ. wyrasta w sytuacji masowego niezaspokojenia jakiś potrzeb, wpływa na rozwój społ. Ruchy społ. można podzielić na: a) reformatorskie- powstają gdy mniej liczna zbiorowość lub nawet b. liczna wyraża niepokój społ., nie zagrażając ładowi społecznemu, po pewnym czasie ruch łagodzi sytuacja, b) rewolucyjna- aby były one silne i mogły zakończyć się zwycięską rewolucją stan niepokoju musi objąć szerokie masy i dotyczyć najważniejszych życiowych spraw. Ruch ten siłą w krótkim czasie chce dokonać gruntowych zmian, c) eksperymentalne- rozwijają się w wyniku przekazu zarażenia emocjonalnego, ruch tego typu powstaje zazwyczaj wokół osób wybitnych i pozyskują sympatyków. Elementy analizy rozwoju społ.
1. Czynniki rozwoju społ. 2. Prawidłowości i etapy rozwoju społ., które w dziejach nauki socjologii podejmował Conte i Marks.Ustalenie praw stadialnego rozwoju pozwoliłoby przewidywać perspektywiczny rozwój społ., dokładniej go planować. 3. Zespół zagadnień wiążących się z poszukiwaniem odp. na pytanie: Jakie dziedziny rzeczywistości społ. i rodzaje jej postaw ulegają jej największym zmianom, niektóre elementy tej rzeczywistości są wyjątkowo stabilne. Zmienność zbiorowości społ. należy rozpatrywać na tle ich ciągłości, kontynuacji trwania. Jeżeli zbiorowości utrzymują swą identyczną kontynuację np. podczas rewolucji tzn. że jej fundamentalne składniki i wartości zachowały ciągłość i niezmienność. 4. Zespół zagadnień obejmujący pytania o mechanizmy zmian, dot. on wątpliwości typu: czy też przez kumulację innowacji będących produktem twórców rodzimej społ. albo innowacji wnoszonych z zewnątrz. Tak naprawdę mechanizmy zmienności nie zostały zbadane.
48. DYFUZJA KULTUR I DZIEDZICTWO KULTUROWE JAKO ISTOTNE CZYNNIKI ROZWOJU...
Przyspieszony rozwój społeczeństwa następuje dzięki przenikaniu kultur czyli dyfuzji. W dziejach ludzkości mamy sporo przykładów przyspieszonego rozwoju społ. dzięki dyfuzji, najważniejszych wynalazków i osiągnięć technologicznych. Z kraju cywilizacyjnie wysoko rozwiniętego do kraju o niskim poziomie rozwoju. Przepływ innowacji przybliża do siebie społ. zróżnicowane cywilizacyjnie, kulturowo, politycznie. Są też społ. które usilnie pragną zachować swą identyczność. Są zacofane sztywne, skostniałe blokując przepływ obcego nowatorstwa. Dziedzictwo kulturowe obejmuje nie tylko przekazywane przedmioty i wartości, ale też i dyspozycje do postaw wobec nich i towarzyszących im przeżyć. Stanowi kluczowy czynnik narodowotwórczy i ma za zadanie podtrzymać kondycję w sytuacjach kryzysowych. Na dziedzictwo kulturowe każdej zbiorowości składa się przede wszystkim język, literatura narodowa, historia, religia, sztuka, tradycja, zwyczaje i obyczaje.
49. ŚWIADOMOŚĆ SPOŁECZNA I JEJ FORMY.
Świadomość społeczna jest efektem integracji gosp., politycznej, i kulturalnej. Uzewnętrznia się ona w postawach, zachowaniach a składają się na nią przekonania, wartości i oceny które prowadzą do podziału na „swoich” i :obcych” nie należących do narodu. Podstawowe elementy wynikające ze świadomości społecznej: 1) potrzeba patriotyczna, postawa solidarności i identyfikacji z narodem, przywiązania do własnego narodu, gotowość poświęcenia się dla jego dobra. 2) Postawa nacjonalistyczna- postawa idei stanowiących solidarność i służbę wobec narodu jako zadanie najważniejsze, ale połączone często z dążeniem do podporządkowania sobie innych narodów.
50. ELEMENTY WYBRANYCH TEORII ROZWOJU SPOŁ.
1. Teoria platońska: zdaniem Platona prawem historycznego rozwoju jest prawo degeneracji tzn. że każda zmiana społ. jest złem, albo upadkiem. Wszystko co trwa w ruchu jest z góry skazane na zagładę. Konsekwencją platońskiej teorii dezintegracji była dokonana przez jej autora następująca klasyfikacja społeczeństw: a) timokracja - rządy arystokracji szukającej zaszczytów i władzy
b) oligarchia- rządy bogatych rodów, c) demokracja- rządy wolności oznaczające bezprawie, d) tyrania- ostatnia choroba państwa. Platon odkrył prawo że siłą napędzaną wszelkich rewolucji jest rozkład wewnętrzny, rozbieżność interesów ekonomicznych, osłabienie klasy rządzącej.
2. Instytucjonalna teoria postępu. Zdaniem Karola R. Poppera instytucje społeczne są szczególną kategorią analizy rzeczywistości społecznej, gdyż przejście od społ. otwartego do zamkniętego ma miejsce wtedy gdy instytucje społ. zaczynają być świadomie uznawane za dzieło ludzi i kiedy ich zmiany są dyktowane z punktu widzenia ich przydatności w osiągnięciu ludzkich celów czy zamierzeń. Poppera szczególnie interesował problem kontroli władzy, przede wszystkim demokratyczną. Demokrację należy rozumieć jako zbiór instytucji, które pozwalają rządzącym publicznie kontrolować i usuwać rządzących. Najważniejszym elementem jest zachowanie równowagi między personalnymi i instytucyjnymi elementami rzeczywistości społ. Celem ogłoszonym instytucji powinno być: kontrola przed wyborem najbardziej niewłaściwych oraz strzeżenie takich instytucji które złym rządom umożliwiły by wyrządzenie zbyt wielu szkód. 3. Teoria postępu. Zdaniem francuskiego myśliciela postęp przypisywany wszystkim dziedzinom życia jest nierównomierny. Mobilność społ. jest jedną z najważniejszych cech społ. Jest zawsze czynnikiem pożądanym gdyż niesie ze sobą nowe doświadczenia, możliwości pomnażania wiedzy, źródłem postępu jest stała natura ludzka. Różnice między ludźmi są wyłącznie różnicami faz postępu. Teoria ta koncentrowała się na tym co niezmienne i trwałe.
1. August COMTE (1798-1857) termin socjologia - w czwartym tomie obszernego dzieła systemowego „Kurs filozofii” określił przedmiot socjologii oraz metody badań socjologicznych. Sama refleksja socjologiczna sięga jednak starożytności. W starożytnej Grecji filozofia obejmowała całość ludzkiej wiedzy a tak genialny filozof jak Arystoteles ze Stagiry (384-322) mógł zajmować zarówno logika, jak i biologia, naukami o polityce, psychologia fizyką jak i metafizyką. Metoda Arystotelesa opierała się na doświadczeniu co sprawiło iż krytykował szkołę Platońską. Zaznaczamy, że Platon napisał dzieło pt. Państwo i określamy go jako ojca idealizmu obiektywnego. Uważał, że Świat idei jest absolutny a najistotniejsza funkcje w Państwie powinni spełniać filozofowie. Wg, niego istota realnych tworów państwowych była odwaga bądź chciwość lub anarchia. Mógł jeszcze rządzić strach i zbrodnia, przejawy tyrani. Piramida społeczna wg. Platona Mędrcy - Wojownicy, lud pracujący. Wracając do Arystotelesa należy powiedzieć iż punktem wyjścia jest twierdzenie, że Państwo należy do tworu natury, człowiek zaś jest stworzony do życia w państwie. Istnieją gminy, które łącza się tworząc właśnie Państwo, które jest samowystarczalne. Celem państwa jest zaspokojenie materialnych materialnych duchowych potrzeb ludności. Ustrój dobry w jednych warunkach może okazać się zły w innych warunkach. Możemy mieć do czynienia z monarchią, politeą lub oligarchia, tyrania, demokracja. Podział ze względu na majątek społeczeństwa. Formy rządu - Oligarchia - Demokracja. Oligarchia rządy bogaczy, demokracja rządy biednych. Forma rządu pozostaje w ścisłym związku pomiędzy oligarchią a demokracją. Stan średni gdy przeważa to mamy do czynienia z politeą, mieszanina demokracji i oligarchii ale z przewaga demokracji. To właśnie Arystoteles dzielił dzielił społeczeństwo na ludzi biednych i bogatych.
Nowożytność - 1255-1275 św. Tomasz z Akwenu nawiązywał zarówno do Arystotelesa jak i do św. Augustyna. Twierdził , że władza państwowa pośrednio pochodzi od Boga. Każdy ustrój tworzą ludzie boska jest tylko sama zasada władzy. Był zdania że zadania Państwa SA nie tylko doczesne ale państwo powinno także stwarzać warunki potrzebne do zbawienia, czyli pokój i porządek. Nierówność społeczna jest składnikiem każdej doskonałej całości. Hierarchia musi istnieć zawsze i wszędzie ponieważ społeczeństwo jest z natury hierarchiczne.
ODRODZENIE - Machiavelli 1469 -1529 - jeden z najwybitniejszych teoretyków wśród pisarzy odrodzenia, odsłaniał tajniki rządzenia oraz faktycznie motywy działania i cele działań władców. Fascynowały go procesy powstawania nowych państw i ich ustrojowych struktur. Uważał, że nowy porządek może być utrwalony przez władzę jednostki i przez użycie wyjątkowych środków. Dyktatura zaś jest nieodzowna, głównie dlatego że nowy ustrój musi na wstępie z całą bezwzględnością rozprawić się ze swymi wrogami. Uważał, że polityka nie ma nic wspólnego z moralnością. Musi być skuteczna. Był przekonany, że tylko absolutyzm monarszy może stworzyć silne gospodarczo państwo ale po stworzeniu nowego Państwa absolutyzm jednostki powinien być zastąpiony republiką.
Emanuel Cont - podjął krytykę samego rozumu. Humanizacja nauki i humanizacja etyki. „Krytyka czystego rozumu). Założył, że przedmiot gra w procesie poznania aktywna role bez której ten nie byłby możliwy. Wyeliminował z historii poznania wyobrażenie podmiotu jako biernego odbiorcę wrażeń. Badacz musi badać przyrodę.
2. Człowiek Istota społeczna Człowiek jest istotą społeczną. Ludzie żyją społecznie, bo skłania ich to tego cała natura. Konieczność życia społecznego wynika z faktu, że jednostka ludzka sama dla siebie jest niewystarczająca.
Koncepcje człowieka.
Koncepcja Socjologiczna - głosi, że człowiek przez życie społeczne dochodzi do pełni człowieczeństwa. Koncepcja Teologiczna - tłumaczy genezę pochodzenia i kultury oraz przeznaczenie istoty ludzkiej. Te koncepcja wzajemnie się uzupełniają: człowiek rodzi się „ludzki”, a pełnię swego człowieczeństwu, swego rozwoju osiąga dopiero dzięki społeczeństwu. Koncepcja Abstrakcjonistyczna - tutaj nie wysuwa się żadnych twierdzeń, czym jest i jaka jest jednostka ludzka. Nie formułuje się wyjaśnień czy charakterystyk, które dotyczyłyby właściwości biologicznych, czy psychicznych, czy też potrzeb istoty ludzkiej. Przyjmuje się jedynie, że jednostka ludzka jest podmiotem działań i zachowań, i analizuje się różne formy, w jakich życie społeczne tych jednostek występuje (stosunki społeczne, grupy społeczne, procesy społeczne). Koncepcja Naturalistyczna -ujmuje jednostkę ludzką jako przedstawiciela gatunku, jako indywidum biologiczne ukonstytuowane i rozwijające się jak każdy organizm, który reaguje na bodźce zewnętrzne poprzez odpowiednie zachowania. Koncepcja Realistyczna -wychodzi z założenia, że jednostka ludzka jest istota społeczna. Koncepcja ta zawiera trojakie znaczenie ontologiczne. W pierwszym znaczeniu ustala, że jednostka ludzka nie mogłaby rozwinąć swych cech specyficznie ludzkich. Gdyby znajdowała się poza ludzkim środowiskiem społecznym. W znaczeniu drugim stwierdza, że człowiek nie jest czymś danym, gotowym statycznie określonym. Jest istota, która staje się i urzeczywistnia się w miarę swojego rozwoju, pod wpływem oddziaływań nań społeczeństwa i jego kultury. Po trzecie koncepcja ta zakłada, iż jednostka tworzy różne rodzaje i formy życia społecznego.
3. RELACJE MIĘDZY JEDNOSTKĄ A SPOŁECZEŃSTWEM.
Teoria Organicystyczna - w starożytności Platon, a w czasach nowożytnych Herbert Spencer, uważając społeczeństwo za pierwsze, pierwotne i wyższe w stosunku do człowieka, uznając społeczeństwo jako organizm, stworzyli podstawy tej teorii. W świetle tych poglądów społeczeństwo jako całość wcześniejsza decyduje o naturze swej części jaka jest człowiek. Osoba ludzka nie ma sama w sobie żadnych celów, spełnia jedynie funkcje wobec organizmu, jakim jest społeczeństwo. Tylko społeczność ma swoje cele. Jednostka osiąga natomiast pełnię swego człowieczeństwa poprzez pełnienie określonych funkcji w społeczeństwie. Faszyzm i hitleryzm opierały się w całości na organicystycznym pojmowaniu państwa i społeczeństwa.
TEORIA- MECHANISTYCZNA - podwaliny teorii stworzyli Demokryt i Anaksagoras, stwierdzając, że istnieją tylko rzeczy jednostkowe, zaś całości są wytworem umysłu ludzkiego. Teoria ta głosi, że istnieją wyłącznie jednostki ludzkie, społeczność zaś jest sumą jednostek, które łączyć może jedynie jakaś umowa. Społeczność jest tworem myśli ludzkiej. TEORIA REALISTYCZNA (Funkcjonalna) - głosi, społeczeństwo nie jest bytem substancjalnym, ale SA nim jedynie osoby ludzkie, które społeczeństwo tworzą. Czynnikiem jednoczącym ludzi w społeczność jest jakieś dobro, które te jednostki pragną osiągnąć. Osoby ludzkie tworzą społeczność, aby przez nie uzyskiwać pełnię człowieczeństwa. Dlatego nie człowiek jest dla społeczeństwa, ale społeczeństwo ma pomagać jednostce osiągnąć jej cele. Z jednej strony jednostki mają uprawnienia względem grupy w zakresie domagania się realizacji dóbr jednostkowych za pośrednictwem dobra wspólnego. Z drugiej strony społeczność wymaga od jednostki odpowiedniego działania na rzecz dobra wspólnego.
4. RODZAJE SOCJALIZACJI
Socjalizacja Pierwotna - obejmuje okres dzieciństwa, grupę rodzinną, pierwotną. Autorytet to rodzina. Dziecko obserwuje, rozpoznaje świat, koduje, zaczyna te kody naśladować. Coraz więcej tych kodów do niego dociera - szkoła, przedszkole. Bezkrytyczne przyjmowanie wszystkich informacji bez porównywania ich z innymi treściami to jest właśnie socjalizacja pierwotna.
Socjalizacja Wtórna Dokonuje się ona w okresie dojrzewania, w wieku dorosłym. Do człowieka dociera więcej różnorodnych informacji. Zaczyna on je weryfikować, wybierać korzystniejsze, sam chce decydować. Przejawia się ona pewnym buntem, protestem.
5. SZKOŁY SOCJOLOGII - Szkoła Neopozytywistyczna - Odznacza się niechęcią do rozwijania teorii a w szczególności skłonnością do radykalnego empiryzmu. Odznacza postulat oczyszczenia terminologii pozytywistycznej z kategorii której treścią nie jest obserwowanie zachowanie jednostek. Oznacza dążność do oparcia procedury badawczej socjologii na wzorach nauk ścisłych. Lata 30-40 XX w Lundberg Geogr., Otto Nojratt, Stuart Dott.
Założenia Szkoły Neopozytywistycznej: - zjawiska społeczne podlegają prawom przyrody - nie ma różnic miedzy nauką traktującą o ludziach a innymi naukami - zjawiska można badać w ten sam sposób co zjawiska przyrodnicze i przy użyciu tych samych dyrektyw. - tzw. aspekty subiektywne zjawisk społecznych można badać tylko przez ich uzewnętrznione postrzeganie zmysłowo manifestacje - dla celów badania naukowego. Zjawiska społeczne winny być kwalifikowane i doprowadzone do stanu mierzalności w którym mogą być opisane ilościowo.
Szkoła Humanistyczna - Max Weber i Florian Znaniecki nawiązują do szkoły badeńskiej XIX/XX w.. Przedstawiciele tej szkoły przeciwstawiali się narzucaniu humanistyce modelu nauk ścisłych. Założenia: badacza powinny interesować nie tyle nieprawidłowości ujawniając się w zachowaniu zbiorowisk ludzkich ile subiektywna strona zagadnienia - zachowanie odbywa się w sytuacji społecznej trzeba, zatem poznać jak badani ja definiują oraz jakim normami się kierują - do poznania motywów ludzkich prowadzi badanie postaw realistycznych - badanie postaw realistycznych zapewnia badaczowi rozumienie badanych przez wczucie się w ich sytuacje i ich przeżycia (posługiwać się powinien dokumentem osobistym - listem, pamiętnikiem i obserwacjami).
Szkoła Funkcjonalistyczna - jedna z najbardziej rozbudowanych szkół. Network, Pearsons. Holistyczne ujmowanie społeczeństwa. Nawiązanie do funkcjonalistów lat 20 A. Brown. Założenia: Podstawowa kategoria system społeczny jako całość złożona z wzajemnie powiązanych elementów współprzyczyniających się do utrzymania równowagi tego systemu. System trwa, jeśli poszczególne części spełniają jego funkcje. Wszelkie elementy systemu maja określone potrzeby, które należy tak kształtować, aby ich zaspokojenie nie naruszało ich standardów obowiązujących w systemie. Funkcjonalnym wymogiem systemu jest zróżnicowanie celu działania. W trakcie socjalizacji należy różnicować wpojone wartości, aby największy odsetek członków pełnił rolę silnej grupy. Niezbędnym wymogiem systemu jest, aby instytucje socjalizujące prowadziły do uzewnętrznienia wartości, których akceptacja jest niezbędna do utrzymania systemu. Szkoła Indywidualistyczna - nawiązuje do tradycji behawioryzmu. Skupia uwagę na zewnętrznych obserwowalnych zachowania grupy. Społeczeństwo widziane jako sieć, międzyludzkich oddziaływań interakcji. Zachowanie każdego poj. Człowieka jest interpretowane jako wyuczona reakcja na zachowanie innych ludzi, reakcja kierowana dążeniem do maksymalizacji nagród i minimalizacji kar. To, że ludzie traktują zachowanie jako karę lub nagrodę wynika z;
rysów natury ludzkiej są one wzmocnieniem pierwotnym np. głód, ból zdrowie. Mogą być zrelaktywizowane kulturowo i historycznie, wzmocnienia wtórne.
Szkoła Symbolicznego Interakconizmu.
Odrzuca się obraz człowieka jako biernego organizmu reagującego tylko na bodźce płynące z otoczenia zewnętrznego. Jednostka zaopatrzona w jaźń. Działania ludzkie są rezultatem skomplikowanego procesu, w którym człowiek nadaje najpierw znaczenie poszczególnym składnikom sytuacje w której się znalazł, interpretuje ją następnie rozważa możliwe sposoby reakcji i ich konsekwencje, planuje przyszły tok postępowania podejmuje decyzje i działania i dopiero wtedy wciela ją w życie. W ten sposób rozszyfruje sens jako symboli interakcji. Ludzie komunikują sobie w ich toku określone treści znaczeniowe. Społeczeństwo jest zatem wytworzoną w procesie wzajemnego dostosowania się symbolicznych interakcji.
Fenomenologia Społeczna - Przyjmuje najbardziej skrajne stanowisko subiektywistyczne, uznaje, że świat społeczny składa się jedynie z sumy stanów świadomości członków społeczeństwa. A wszelkie tezy z obiektywnej pozaświadomości są nie upragnione bo nie możliwe do udowodnienia. Najważniejszą teza jest to, że w obrębie jednej zbiorowości stany świadomości jednostkowych upodabniają się do siebie staja się intersubiektywne. Zadaniem socjologii jest zbadanie, w jaki sposób społeczeństwo jest skonstruowane za pomocą uzgodnienia i koordynacji jego subiektywnego postrzegania przez uczestniczące w podobnych sytuacjach społecznych jednostki.
6. SPOŁECZEŃSTWO - to kompleks grup - np. państwo, naród, organizacje, społeczeństwo kapitalistyczne, socjalistyczne feudalne. Społeczeństwo to ogół instytucji zapewniający jednostkom wspólne zaspokajanie potrzeb jest to ujęcie organizacyjne które zwraca uwagę na nie dominującą zbiorowość lecz na wszystkie zbiorowości formy i przejawy życia w zbiorowościach zorganizowanych. Ujęcie filozoficzne - społeczeństwo jako postać egzystencji człowieka jako stan przeciwstawny społ. Indywidualnego. Społeczeństwo przeciwstawia się państwu, żyje poza organizacją państwową. Turowski Społeczeństwo to historyczne ukształtowana wielość zbiorowości grup społecznych oraz ich instytucji wzajemnie od siebie uzależnionych zintegrowanych przez instytucje społeczności nadrzędnych np. narodu, państwa, posiadających wspólne obiektywne warunki bytu i pewne wspólne kompleksy kultury. Społeczeństwo - 2 koncepcje. 1. Integracja jednostek w określonej całości wynika z faktu iż egzystencja ludzi oparta jest na konieczności współżycia współdziałania z innymi ludźmi. Społ. Opiera się na porozumieniu, konsensusie co do podstawowych wartości, celów do których należy dążyć czy sposobów, które osiągamy. Ideologia, przekonania, religia czyli system symboli kulturowych stanowi podstawy integracji społeczeństwa.
Odmienne stanowisko - teoretycy którzy głoszą, że w strukturach między ludźmi dominuje konflikt. Wymuszone współdziałanie zbiorowości grup tworzących określoną całość społeczną.
7. KATEGORIE SPOŁECZNE Wg Goodmana - podstawa jest wykorzystanie technologii. a) Społeczeństwo Myśliwsko - Zbierackie Społeczeństwo wolne od nierówności społecznej. Nie było wymiany, przywództwa jedynie przywództwo doraźne. B) Społeczeństwo Kopieniackie - wyodrębniło się w tych miejscach globu gdzie była żyzna gleba. Pozwoliło to pewne nadwyżki żywności, pojawiła się wymiana i nierówność która została wpisana na stałe w struktury społeczne. C) Społeczeństwo pasterskie środkowa Anglia - hodowla zwierząt, wymiana . społeczeństwo mobilne, podejmowało walki, wojny, pojawiło się zjawisko niewolnictwa oraz dyfuzja kulturowa. D) Społeczeństwo Rolnicze - wyodrębniło się z skutek rewolucji agrarnej. Pojawił się pług, wzrosła wydajność uprawy ziemi, pojawiły się ogromne nadwyżki żywności, ludzie zaczęli rezygnować z uprawy roli. Pojawił się pieniądz oraz miasto. Ludzie z rolników przechodził do innych zawodów. Pojawiło się zróżnicowanie klasowe, władza monarsza królewska. E) Społ. Przemysłowe - pojawiło się w połowie XVIII w w Anglii. Społ. Industrialne. Zastąpienie siły ludzkich mięsni siłą pary. Miejsce pracy zostało przeniesione z warsztatu przy domowego do fabryki. Powstały związki zawodowe. Wzrost produkcji przemysłowej. Zjawisko ruchliwości społecznej. Bardzo biedni mogli stać się bardzo bogatymi jeżeli mieli pewne zdolności i determinacje aby stać się bogatymi. F)Społecz. Postindustrialne - Poprzemysłowe - produkcja informacji i usług. Ponad 50% ogółu pracującego zatrudniona jest w usługach. Symbolem sołecz, industralnego jest fabryka a postindustalnego uniwersytet.
8. OSOBOWOŚĆ SPOŁECZNA. Pojecie przez psychologów socjologów i filozofów. Wyjaśnienie relacji Świata podmiotowego do przedmiotowego. Osobowość jako swoistość działań ludzkich.
Koncepcja Freuda - IT, Ego, Superego. Doszedł do przekonania, że źródło zachowań tkwi w popędach z którymi się rodzimy. Siły które w nas drzemią nazywamy pojęciami erosa i tanatosa. Eros- popęd płciowy i instynkt życia, tanatos - popęd agresji, nawyk samozagłady, samozniszczenia. IT nie zna poczucia czasu. EGO - rola rozjemcy pomiędzy IT i superego. Reprezentuje posiadany przez dana jednostkę obraz rzeczywistości społecznej wiedze co do czego prowadzi i co jest możliwe w świecie w którym żyjemy. Superego - jest składem wartości jednostki uwewnętrznione społeczeństwo, wartości, sumienie. Reprezentacja społeczeństwa w jednostce pozostaje w konflikcie z IT. EGO posluguje się mechanizmami obronnymi np. fantazjowanie, racjonalizacja próba udowodnienia sobie, że nasze zachowanie jest racjonalne i słuszne chodzi o stan wewnętrznej równowagi, projekcja, rzutowanie, przemieszanie (wyladowanie złości na obiektach przypadkowych), zaprzeczanie rzeczywistości.
9. OSOBOWOŚĆ SPOŁECZNA to element społeczny w człowieku to zinterializowana kultura, dynamiczna organizacja idei, postaw, nawyków nad nadbudowanych nad natura biologiczną.
3 grupy czynników: biogenne - własności anatomiczne (właściwości fizjologiczne), psychogenne - istotne cechy rozróżniaja ludzi (pamieć, inteligencja, zdolności, socjogenne -
Czynniki biogenne nie wyznaczaja istoty życia. Przeciętny organizm nie ma wpływu na życie społeczne.
Czynniki psychogenne - spostrzegawczość, Socjogenne - kulturowy ideał osobowości czyli zespół cech mówiący o tym jaki ideał wychowawczy należy propagować w danej epoce historycznej. Starożytność - człowiek wszechstronnie uzdolniony, filozof i sportowiec. Średniowiecze - rycerski. Industrialność - pracowitość i oszczędność.
10. ROLA SPOŁECZNA - stały i wewnętrznie spójny system zachowań będący reakcjami na zachowania innych ludzi. Jazń Subiektywna - samoświadomość jednostki samoświadomość siebie polega na tym, że jednostka może być sama dla siebie obiektem. G. Mit. Jazń Odzwierciedlona - jest obrazem siebie jakim jednostka się posługuje a który uzyskuje w drodze własnej interpretacji, percepcji siebie przez innych. Zespół wyobrażeń o sobie „odczytanych” z wyobrażeń innych ludzi o nas samych. Poczucie tożsamości - układ autodefinicji jednostki jako autora społecznego. Tożsamość osobowa - oznacza poczucie ciągłości jaźni własnego istnienia mimo upływu czasu to tożsamość stała. Tożsamość społeczna -poczucie zajmowania przez jednostkę określonego miejsca w świecie społecznym.
9. CZYNNIKI WARUNKUJĄCE PRAWIDŁOWĄ REALIZACJĘ ROLI SPOŁECZNEJ.
Rola - względnie stary i wewn. spójny system zachowań będących reakcjami na zachowania się innych osób przebiegających według ustalonego wzoru. Proces realizacji roli zależy: a) elementów bio- i psychogennych jednostki, budowa anatomiczna, zdolności, inteligencja itp. Mogą umożliwiać, ułatwiać czy utrudniać wykonywanie pewnych ról. b) wzoru sobow. określającego zespół cech idealnych jakie jednostka wykonująca daną rolę powinna okazywać oraz zespół idealnych sposobów zachowania się. c) definicji roli przyjętej w grupie czy kręgu społecznym, który nadzoruje jej wykonanie np. według przepisów ustalonych przez władze d) struktury grupy czy kręgu jej zawartości wewnętrznej i systemu nagród czy sankcji którymi ona dysponuje w stosunku do swoich członków e) stopnia identyfikacji jednostki z grupą.
10. POTRZEBY - to stan pewnego niedoboru, który osobnik stara się uzupełnić. Potrzeby są czynnikami dynamizującymi ludzkimi potrzebami. Jeżeli naturalna harmonia równowaga między organizmami a środowiskiem zostaje zachwiana a dzieje się to wtedy kiedy środowisko nie zaspakaja określonej potrzeby organizmu. W takim wypadku człowiek odczuwa czegoś brak, niepokój rozdrażnienie, chcemy się od czegoś uwolnić. Potrzeba pobudza org. do działania, które ma przywrócić równowagę. Jeśli już uzyskami równowagę to potrzebujemy większego bodźca od tego, który nas uwolni od ostatniej potrzeby. Jest to spowodowane zmianami w organizmie człowieka, którego stały rozwój powoduje podnoszenie się fizjologicznego poziomu.
Potrzeby ułożone są hierarchicznie, potrzeba wyższego rzędu pojawia się po zaspokojeniu potrzeby niższego rzędu, potrzeby niższego rzędu maja silniejsze działanie motywacyjne niż potrzeby wyższego rzędu., Niezaspokojenie potrzeby wyższego rzędu powoduje bardziej negatywne skutki psychiczne niż fizyczne. Potrzeby niższego stanowią mechanizm homostatyczny organizm i dlatego ich niezaspokojenie powoduje negatywne zmiany fizj w organizmie. Potrzeby zaspokojone są przez człowieka w sposób nieuświadamiany.
11. KLASYFIKACJA POTRZEB W/G A.H. MASLOWA:
1) Fizjologiczne - są one od siebie izolowane, mają swą określoną lokalizację w ciele. Zalicza się do nich potrzeby: pożywienia, snu, pragnienia, aktywności, seksualne. Gdy nie są zaspokojone, dominują nad wszystkimi innymi potrzebami, wypierają je na dalszy plan i decydują o przebiegu zachowania człowieka.
2) Bezpieczeństwa - należą do nich potrzeby: zależności, opieki i oparcia, protekcji, wolności od lęku, niepokoju chaosu, ładu i porządku. Pobudzają one do działania, zapewniając człowiekowi nienaruszalność, ujawniają się, gdy dotychczasowe nawyki okazują się mało przydatne. 3) Przynależności i miłości - występują one w usiłowaniach przezwyciężenia osamotnienia, eliminacji i obcości, tendencji do nawiązywania bliskich intymnych stosunków, uczestnictwa w życiu jakiejś grupy, w dążeniach do tworzenia gangów. 4) Uznania(szacunku) i prestiżu we własnych oczach i w oczach innych ludzi. Maslow wyodrębnił w nich dwie grupy: a) w pierwszej występuje pragnienie potęgi, wyczynu i wolności, b) w drugiej potrzeba respektu i uznania ze strony innych ludzi, dobrego statusu społecznego, sławy, dominacji, zwracania na siebie uwagi. 5) Samoaktualizacji(samorealizacji) - wyrażają się w dążeniu człowieka do rozwoju swoich możliwości. Stanowią one również środek do zaspokojenia potrzeb fizjologicznych lub reakcje kompensujące niezaspokojenie innych potrzeb. 6) Poznawcze(wiedzy i rozumienia rzeczywistości) - wyrażają się one w bezinteresownym poszukiwaniu wiedzy przez człowieka w dążeniu do poznania rzeczy nie wyjaśnionych.
7) Estetyczne - znajdują wyraz w pozytywnych wzruszeniach dostarczanych człowiekowi przez wytwory kultury, zarówno w postaci treści zmysłowych, jak i intelektualnych, określanych zwykle jako rzeczy ładne, piękne, harmonijne. W hierarchii potrzeb Maslowa na dole znajdują się potrzeby fizjologiczne, a u szczytu potrzeby estetyczne. Hierarchia tych potrzeb opiera się na dwóch podstawowych założeniach: - zachowanie człowieka jest motywowane przez niezaspokojone potrzeby, - gdy dana potrzeba została zaspokojona potrzeby wyższego rzędu.
12. ISTOTA I KWALIFIKACJA POTRZEB. Potrzeby są wyznacznikiem celów, siłą napędową lub hamującą działalność fizyczną i odczucia oraz decyzje. Najsilniej w danym społeczeństwie odczuwane potrzeby decydują o jego kulturze, typowych skłonnościach i dominujących wartościach. Potrzeby są wytworem cech biologicznych i psychicznych człowieka ukształtowanych przez zespolone oddziaływanie środowiska kulturowego i naturalnego. Potrzeba to stan człowieka odznaczający się niespełnieniem określonych warunków- jest to subiektywne odczuwanie braku niezaspokojenia lub pożądania określonych warunków lub rzeczy które człowiek uzna za niezbędne do utrzymania go przy życiu. Kwalifikacja potrzeb wg Maslowa: 1. Potrzeby fizjologiczne np. pożywienia , snu, pragnienia, aktywności. Gdy są one niezaspokojone , dominują nad innymi potrzebami wypierając je na dalszy plan i decydują o przebiegu zachowania człowieka, 2. Potrzeby bezpieczeństwa np. zależności , opieki i oparcia, wolności od lęku, niepokoju i chaosu; potrzeba ładu i porządku; pobudzają do działania, zapewniając człowiekowi nienaruszlność.3. przynależności i miłości- usiłowanie przezwyciężenia osamotnienia , obcości, tendencja do nawiązywania bliskich , intymnych stosunków; uczestnictwa w życiu jakiejś grupy . 4. Uznania i prestiżu- gr. 1: pragnienie potęgi , wyczynu, wolności, gr.2: p. respektu i uznania ze strony innych , dobrego statusu społ. , sławy 5.samorealizacji-dążenie do rozwijania swoich możliwości, 6. Poznawcze- wiedzy i rozumowania- bezinteresowne poszukiwanie wiedzy przez człowieka , dążenie do poznania rzeczy niemożliwych, 7. Estetyczne -pozytywne wzruszenia dostarczane człowiekowi przez wytwory kultury .Hierarchia potrzeb opiera się na 2 założeniach: 1) zachowanie człowieka jest motywowane przez niezaspokojone potrzeby , 2) jeśli dana potrzeba została zaspokojona w stanie zadawalającym , czynnikiem motywującym staje się chęć zaspokojenia potrzeby wyższego rzędu. Potrzeby mają charakter dynamiczny. Człowiek ma tendencje do tworzenia na miejscu jednej już zaspokojonej potrzeby nowych potrzeb. Podział ogólny potrzeb : a) biologiczne- wynikają wprost z organizmu : - metabolizm ,- reprodukcja- dążenie do przedłużenia swego istnienia przez posiadanie potomstwa,- odpowiednie warunki fizyczne umożliwiają przebieg wszystkich procesów fizjologicznych, -bezpieczeństwo- ochrona przed atakami innych ludzi , zwierząt, - ruchu- działanie jest konieczne dla organizmu i dla kultury , w społ. każdy człowiek musi osiągnąć pewien poziom umiejętności, - rozwoju, b) społeczne są wynikiem odczuć i wymogów psychiki uformowanej przez współżycie w społ. Potrzeby psychiczne : J. Reykowski:' potrzeb psychicznych jest tak wiele jak wiele psychologicznych warunków musi być spełnionych aby działalność człowieka mogła przebiegać płynnie i bez zakłóceń aby człowiek był zdolny do twórczych myśli. LINTON : 1. Pragnienie odzewu emocjonalnego - gł. Aprobaty ; niezaspokajanie grozi poczuciem samotności i izolacji, 2. Bezpieczeństwo na dłuższy czas-potrzeba stałego upewniania się i zabezpieczenia ,3. Nowe doświadczenia - występują gdy poprzednie w jakiś sposób są zaspokojone : wynika ze znudzenia i prowadzi do poszukiwań nowych doznań .Istnieje jeszcze inna klasyfikacja potrzeb psychicznych: 1. Bezpieczeństwa- unikanie wszystkiego co teraz lub w przyszłości może przynieść cierpienie , 2. Zauważania , uznania i znaczenia , 3. Afilacji i dodatniego kontaktu uczuciowego, 4. Przynależności-wspólna reakcja i kontakt, 5. Aktywność pracy i spokoju, 6. Sensu i wartości, 7. Dodatniej samooceny , samorealizacji.
13. BUDOWA POSTAWY. Postawa to zespół nagromadzonych informacji, doznań i organizacji uczuć , motywów i doświadczeń jednostki ludzkiej będący podstawowym elementem całej organizacji psychicznej jednostki. Wg Miki to pewien względnie stały stosunek emocjonalny lub oceniający do przedmiotu, bądź dyspozycja do wystąpienia takiego stosunku wyrażająca się w kategoriach pozytywnych i negatywnych bądź neutralnych. Jest elementem składowym osobowości. KOMPONENTY: poznawczy- składają się na niego wiadomości o jej przedmiocie, przekonaniu, przypuszczeniu bądź wątpieniu. Najważniejszym jest przekonanie, które jest intelektualnym stanem pewności o realności lub słuszności jakiegoś przedmiotu lub zjawiska. Emocjonalny zwany też emocjonalno-motywującym składa się z uczuć wyższych takich jak radość, szacunek, zachwyt oraz odpowiednie tym uczuciom przeciwieństwa. Zachowawczy kierunek behawiorystyczny, składa się z reakcji mimicznych, wokalnych , werbalnych czyli czynności zorganizowanych i ukierunkowanych na cel jakimi są pomoc opieka. Behawiorystyczny składnik postawy jest bardzo istotny, bowiem umożliwia podział i diagnozowanie i podział postaw na: werbalne i niewerbalne. Postawy nie są jednorodne lecz wszystkie posiadają takie cechy jak: treść przedmiotowa: wskazuje czego postawa dotyczy -zakres - informacja o liczebności jej przedmiotów -kierunek-uwidoczniają się w uszeregowaniu postaw studentów wobec studiów od zdecydowanie pozytywnych do coraz mniej pozytywnych. - siła postawy krańcowo pozytywna i krańcowo negatywna są silniejsze niż postawy umiarkowane, - złożoność i zawartość to cechy postawy które wiążą się z występowaniem norm już trzech komponentów w każdej pełnej postawie -trwałość - z upływem czasu postawy ulegają zmianie tak jak zmienia się rzeczywistość społeczna i jej poszczególne składniki. Niekiedy mimo zaistnienia zupełnie innej sytuacji, nadal funkcjonują stare poglądy postawy.
14. KLASYFIKACJA POSTAW ZE WZGLĘDU NA KRYTERIUM TREŚCI PRZEDMIOTÓW: 1. P. personalne: - intrapersonalne - w stosunku do samego siebie, - interpersonalne- do innych ludzi i zbiorowości, 2. P. rzeczowe-dotyczą różnych przedmiotów materialnych, 3. P. wobec instytucji i norm społ., czynności społ., teorii naukowych ,- konformistyczna, nonkonformistyczna, - legalistyczna, - przestępcza. Postawa konformistyczna wyraża poglądy zgodne z normami akceptowanymi w określonej grupie. Konformizm społ. jest także efektem funkcjonowania kontroli społ. i jej skuteczności. Postawa nonkonformistyczna stanowi odwrotność p. konformistycznej, polega na jasnym i intencjonalnym nie respektowaniu określonych norm społ. a nawet prawnych obowiązujących w danej grupie . Postawa legalistyczna wyraża się w uznawaniu norm prawa obowiązującego , niezależnie od kontekstu społecznego i specyficznych okoliczności w jakich jednostka się znajduje. Postawa przestępcza - jednostka narusza obowiązujące normy prawne.
15. TYPOLOGIE OSOBOWOŚCI . Osobowość społ. jest wypadkową oddziaływania rozmaitych czynników kulturowych. W dziejach nauki najwcześniej i najbardziej znanej typologii osobowości dokonał Hipokrates, biorąc za podstawę temperamentu , czyli de facto biologiczną właściwość jednostki przejawiają się w szybkości reagowania człowieka na bodźce oraz powstrzymywania się od działań sprzecznych z uznawanymi normami i wzorami . Niemiecki psychiatra E. Kraschme wykazał korelację między budową ciała a osobowością. Założenie takie pozwoliło na wskazanie 4 typów człowieka. Szwajcarski psychiatra G. Jung za podstawę wyróżnienia typologii osobowości przyjął kierunek i zakres aktywności społ. człowieka. Wyodrębnił on typy: -introwertyk-człowiek ukierunkowujący swoje działania na siebie , oszczędny w uzewnętrznianiu swoich przeżyć, o hermetycznej postawie życiowej, - ekstrawertyk- osobowość o cechach krańcowo różnych. Typy osobowości wg E. Sprangera : a) teoretyczny- człowiek interesujący się prawami nauki i poszukujący teorii wyjaśniających pochodzenie świata, b) ekonomiczny- dążący do bogactwa i zdobycia dóbr materialnych, c) estetyczny- pragnący przeżywania piękna i jego przejawów, d) społeczny- spieszący chętnie z pomocą innym ludziom, e) polityczny- zabiegający o władzę i panowania nad innymi jednostkami, f) religijny- zainteresowanie poznaniem Boga i propagowaniem religii. Typy osobowości wg Znameckiego, zależące najbardziej od wpływu czynników na człowieka w czasie jego dzieciństwa, wczesnej młodości i od tego kto oddziaływał. Kryterium to służyło Znameckiemu za metodologiczno-teoretyczną postawę koncepcji osobowości i jej typologii. Podział dorosłych członków społ.: a) ludzie dobrze wychowani -osobowość ich została ukształtowana gł. Przez wychowawców i instytucje upowszechniające ideały wychowawcze ,b) ludzie pracy- ukształtowani przez warsztat pracy i zespoły pracownicze, c) ludzie zabawy- wychowani przez uczestnictwo w grupach zabawowych ,d) ludzie zboczeńcy ,e) ludzie dobrzy a mądrzy. Wg Szczepańskiego- ze wzgl. Na styl życia i podstawowy kierunek aktywności czyli sposób manifestowania osobowości. Typy osobowości współczesnych Polaków : a) twórcy- pomysły i rozwiązania organizacyjne ,b) ludzie przeciętni - solidnie realizują swoje zadania ale nie modernizują niczego , c)ludzie aktywni negatywnie - złodzieje, wandale, d) jednostki zdane na pomoc i opiekę innych .Przynależność człowieka do jednej z trzech kategorii zależy od jego indywidualnych cech, aspiracji i dążeń a przede wszystkim od `wyznawanej' filozofii życia.
16. WARTOŚĆ - jest to dowolny przedmiot materialny lub idealny, idea lub instytucja, przedmiot wyimaginowany lub rzeczywisty w stosunku do którego jednostka lub zbiorowość przyjmują postawę szacunku, przypisują mu ważna role w swoim życiu i dążenie do jego osiągnięcia odczuwają jako przymus (Szczepański). Wartości dzielimy na : uznawane, indywidualne, uznawane nieakceptowane, nieakceptowane uznawane, bliższe, dalsze.
17. POSTAWY - pojęcie postawa jest rozumiane dwojako. Jako definicja sytuacji, jakiej dokonuje jednostka podejmując interakcję skierowana do określonej osoby lub partnera interakcji. Albo jako element osobowości, rozumiany jako gotowość jednostki do określonego zachowania się wobec danego przedmiotu (Turowski). Wyróżniamy postawy: Konformistyczna, Nonkonformistyczna, Legalistyczna (zalegalizowana) - przykładem jest tu postawa Sokratesa, który mając możliwość wyzwolenia nie korzysta z niej, na pierwszym miejscu stawia swoje zasady moralne, honor., przestępcza - zbliża się ona do postawy nonkonformistycznej, sprzeciwia się dla zysku materialnego - przestępcy.
18. TEORIE GRUPY SPOŁECZNEJ - Teoria Funkcjonalno - Strukturalna twierdzi, że życie społeczne jest zawsze i przede wszystkim „ustrukturalizowane” w postaci „systemów społecznych” - całości spełniających określone funkcje wobec większych całości, które również same złożone z określonych elementów, wzajemnie od siebie funkcjonalnie zależnych. Teoria Interakcjonizmu Sybolicznego - jest to takie społeczne działanie, gdy dwie osoby oddziałują na siebie za pomocą ”komunikacji symbolicznej”. Komunikacja symboliczna to symbole werbalne (jezyk), jak i symbole niewerbalne (gesty, znaki, dzwieki). Floriana Znanieckiego Teoria Grupy Społecznej - grupa społeczna to każde zrzeczenie ludzi, które w świadomości tych samych ludzi stanowi pewnego rodzaju odrębna całość, czyli pewien odosobniony układ. Grupa istnieje przede wszystkim przez to, że jej członkowie uważają ją za istniejącą w oddzieleniu od reszty świata. Każdy członek należy do niej przede wszystkim przez to, że inni odnoszą się do niego i on sam do innych jego członków tej samej grupy, w odróżnieniu od nie członków. Niektóre jednostki przynależą do niej, inne nie. (Turowski)
19. TYPOLOGIA GRUP SPOLECZNYCH. Podział wg. Tonnisa - Wspólnoty - są to grupy oparte na stosunkach pokrewieństwa (rodzina, rody, klany), oparte na stosunkach przyjaźni (grupy przyjacielskie, towarzyskie, koleżeńskie) oraz oparte na stosunkach sąsiedzkich (wieś, gmina), w których ziemia i wspólne zamieszkiwanie rodziły wspólnotę gospodarowania i codziennego obcowania. - Społeczeństwa - opierają się na odpowiednich porozumieniach między jednostkam dla osiągnięcia czy realizacji określonych celów. Są to np. spółki, towarzystwa handlowe, zrzeczenia, związki, a także społeczeństwa - państwa. Podział wg. Cooleya. 1. Grupy pierwotne - oparte na stosunkach pokrewieństwa, - oparte na stosunkach przyjaźni, - oparte na stosunkach sąsiedzkich, - SA to grupy małe i występuja tu styczności bezpośrednie, - więź jest oparta na stosunkach społecznych osobowych, płaszczyzny obcowania są tu wielorakie., wysoki poziom identyfikacji członków z grupa, silne emocje, - członków cechuje homogeniczność (jednorodność)., obejmuje i kształtuje całość osobowości swych członków. Grupy wtórne - powstałe na podstawie umownych porozumień między ludźmi, - są to duże grupy, gdzie występują styczności pośrednie., - Obcowanie społeczności dokonuje się tylko w płaszczyźnie pełnionych funkcji (listonosz - adresat), czyli są to stosunki między cząstkowymi osobowościami”., - mała identyfikacja z innymi członkami grupy, - członków cechuje heterogeniczność (Turowski).
20. GRUPY ODNIESIENIA - Twórcy grup odniesienia wychodza os stwierdzenia, że ludzie w swym zyciu codziennym porównuja się, odnosza się do innych, aby móc się samookreslic czy tez zidentyfikować swoje postępowania. Bez takiego odniesienia siebie, swej pozycji społecznej, czyteż swego zachowania nie byliby w stanie określić swej tożsamości (kim jestem). Wyróżniamy dwa rodzaje grup odniesienia. Grupy odniesienia Porównawczego to te grupy lub członkowie tych grup, czy tez cechy ich charakteryzujące, które stanowią układ wielkości, w których dana jednostka postrzega siebie i innych i które pozwalają jej określić siebie, swoje cechy oraz ustalić rodzaj swego postępowania. Grupy Odniesienia Normatywnego to te grupy, z których dana jednostka czerpie dla siebie wartości, normy czy wzory zachowań. W tej grupie wyróżniamy jeszcze dwa stany. - Poczucie upośledzenia społecznego - jest to niska samoocena samego siebie, swego postępowania. Poczucie upośledzenia oznacza świadomość zajmowania przez jednostkę niższej pozycji społecznej w porównaniu z innymi, podobnymi do siebie osobami lub w porównaniu ze swoja pozycja zajmowana poprzednio. - Poczucie uprzywilejowania społecznego jest to wysoka samoocena siebie. Poczucie uprzywilejowania oznacza świadomość zajmowania wyższej pozycji społecznej w stosunku do innych, podobnych do siebie lub też w stosunku do pozycji zajmowanej poprzednio.
21. Emil Durkheim, August Comte, Max Wezer - główne założenia. - Emil Durkheim - 1. interesował się problemem porządku społecznego, czyli tym, co scala społeczeństwo, badał elementy, które powodują spójność społeczeństwa. W społeczeństwach pierwotnych ludzie łączyli się ze względu na podobieństwa, większość z nich robiła podobne rzeczy. To łączenie się przez podobieństwo Durkheim nazwał solidarnością mechaniczną. Wraz z rozwojem społeczeństwa ludzie zaczęli wykonywać wyspecjalizowane zadania, a przez to stali się sobie nawzajem niezbędni. Ten rodzaj polegający na wzajemnym wsparciu i współzależności nazwał Durkhaim solidarnością organiczną. 2. Przyczynil się do rozwoju metodologii socjologicznej. 3. Przedstawiciel skrajnego realizmu ontodolicznego - społeczeństwo istnieje i składa się z jednostek, nie daje się sprowadzić. August Comte - 1. Wprowadził termin socjologia. 2. Prawo trzech faz rozwoju umysłowego - teologiczna, metafizyczna i naukowa. 3. Organicystyczna teoria społeczeństwa - badanie tego co realne, dążenie do uzyskania pewnej wiedzy. Max Weber - 1. Stworzył socjologię rozumiejącą. 2. Stworzył koncepcję typu idealnego - precyzyjny język opracowania. 3. Wyróżnił trzy typy władzy - legalna, tradycyjna, charyzmatyczna, 4. Twórca biurokracji idealnej - podział pracy i specjalizacja. 5. Wyróżnił klasy społeczne - robotnicza, chłopska, burżuazja, inteligencja
22. SOCJOLOGIA - zaliczana jest do empirycznych nauk społeczny. Nauka o społeczeństwie, o zbiorowościach ludzkich. Przedmiotem jej badań są: - zjawiska i procesy zachodzące w tych zbiorowościach (wynikają ze wzajemnego oddziaływania ludzi na siebie), - siły skupiające i rozbijające te zbiorowości, -zmiany i przekształcenia w nich zachodzące, - zjawiska i procesy tworzenia się różnych form zbiorowego życia, - struktury różnych form zbiorowości ludzi. Zadaniem socjologii jako nauki jest badanie współżycia społecznego. Bada także społeczne uwarunkowania procesów i działań indywidualnych, i jaki wpływ na rozległe procesy społ. mają określone formy poszczególnych ludzi. SOCJOLOGIA PRACY - socjologia wskazuje na społeczny charakter pracy oraz analizuje ją jako proces społeczny. Wynika to stąd, że ludzie podejmują i wykonują pracę nie tylko z przyczyn biologicznych ale z potrzeb społecznych pozwalających im zajmować określone miejsce w społeczeństwie, zdobywać uznanie czy władzę. Cały tok pracy, łącznie z ośrodkami i metodami pracy ma swoje społeczne pochodzenie i uwarunkowanie. Genezę socjologii pracy należy szukać u podstaw socjologii przemysłu. Rozwinęła się w wyniku industrializacji. Teoretyczne podłoże dał Marks w swych dziełach. Socjologia pracy ujmuje całą problematykę ze względu na warunki i skutki społeczne całego procesu, zwracając szczególną uwagę na te elementy, które tworzą społeczne źródło podmiotowej i przedmiotowej efektywności pracy każdej jednostki. Zakres badawczy: - przedmiot, wydajność, organizacja, rodzaj, rezultat, skutki, ochrona pracy i czas wolny.
23. SOCJOLOGIA OGÓLNA -dokonuje analizy zjawisk i procesów społ. na poziomie funkcjonowania całego społeczeństwa. Tworzy uogólnienia, prawidłowości, formułuje prawa i tworzy metodologię. Wyróżniamy teorie: a) struktur społ., b)rozwoju społ. Zajmuje się rzeczywistością społeczną. SOCJOLOGIA SZCZEGÓŁOWA opisuje poszczególne procesy i grupy społ. (np. socjo. Rodziny, miasta). Zadaniem socjologii szczegółowej jest dostarczanie określonego materiału empirycznego, przydatnego w formułowaniu tez i hipotez socjologii ogólnej oraz weryfikowanie tych założeń w poszczególnych dziedzinach rzeczywistości społ. Bada różne dziedziny życia społ. Są trzy działy badające: 1)instytucje społ.(rodzinę, zakład pracy) 2)formy zbiorowości (miasta, wsie) 3)zjawiska i procesy społ.(emigracje, patologie).
24. FUNKCJE SOCJOLOGII
A)diagnostyczna -diagnoza społ., powinna dawać nam możliwość prawidłowego wyboru działań ekonomicznych, B)prognostyczna (przewidywania) - na podstawie badań musimy przewidzieć zachowania społeczeństwa po wybranej, naszej decyzji, C)socjotechniczna - polega na podejmowaniu praktycznych działań zmierzających do modyfikowania postaw i zachowań ludzkich, D)humanistyczno-poznawcza - dostarcza wszechstronnej wiedzy o człowieku, świecie, społeczeństwie, kumuluje wiedzę o człowieku.
24. STRATEGIE SOCJOTECHNIKI 1)manipulacyjna - charakteryzuje się tym, że instytucje stojące nad zbiorowościami (dyrektor, prezydent) narzucają określone rozwiązania, system bodźców i w ten sposób wywołując reakcje przystosowawcze zmieniają zbiorowości w kierunku przez nich narzuconym. Powiązane jest z modelem systemowo-funkcjonalnym. 2)emancypacyjna- polega na tym ,że instytucje nie narzucają określonych bodźców, ale stwarzają takie warunki, których celem jest pokazywanie nowych możliwości działania, uwalnianie ludzi z pewnych ograniczeń, pobudzanie aktywności. Zakłada, że ludzie są aktywni. Powiązana jest z modelem procesowo - podmiotowym.
25. SOCJALIZACJA JEJ STRUKTURA I TREŚĆ. Jednostka przychodząca na świat jako organizm biologiczny zostaje `wchłonięta' przez społeczeństwo i pod wpływem kultury ulega procesom socjalizacji-czyli z istoty .biologicznej staje się istotą społ. Socjalizacja poza społeczeństwem a tym samym bez oddziaływania kultury nie byłaby możliwa .Kultura jest dla człowieka światem zastanym do którego musi wejść ucząc się wielu rzeczy i przez wiele lat. Proces socjalizacji obejmuje wpływ rodziny , rówieśników, prasy i kina. . Socjalizacja- pierwszy mechanizm wpływu kultury na życie społeczne - to ta część całkowitego wpływu środowiska która wprowadza jednostkę do udziału w życiu społ. Z istoty biologicznej człowiek staje się istotą społ. Socjalizacja uczy :-dyscypliny, panowania nad popędami i potrzebami, - wpaja aspiracje czyli dążenia do tego aby osiągnąć pewne rzeczy lub cechy, - uczy grania ról społ. ,- daje niezbędną wiedzę , kwalifikacje zawodowe,- prowadzi do konformizmu czyli dążenia aby zachowanie jednostki było zgodne z tym czego grupa od niej oczekuje,- kształtuje osobowość człowieka i przystosowuje go do życia w zbiorowości.
26. CZYNNIKI WARUNKUJĄCE PRAWIDŁOWĄ REALIZACJĘ ROLI SPOŁECZNEJ.
Rola - względnie stary i wewn. spójny system zachowań będących reakcjami na zachowania się innych osób przebiegających według ustalonego wzoru. Proces realizacji roli zależy: a) elementów bio- i psychogennych jednostki, budowa anatomiczna, zdolności, inteligencja itp. Mogą umożliwiać, ułatwiać czy utrudniać wykonywanie pewnych ról. b) wzoru sobow. określającego zespół cech idealnych jakie jednostka wykonująca daną rolę powinna okazywać oraz zespół idealnych sposobów zachowania się. c) definicji roli przyjętej w grupie czy kręgu społecznym, który nadzoruje jej wykonanie np. według przepisów ustalonych przez władze d) struktury grupy czy kręgu jej zawartości wewnętrznej i systemu nagród czy sankcji którymi ona dysponuje w stosunku do swoich członków e) stopnia identyfikacji jednostki z grupą.
27. OSOBOWOŚĆ ZINTEGROWANA I PRZYCZYNY JEJ DEZINTEGRACJI. Osobowość zintegrowana- osobowość w której wewn. Konflikty zostają rozwiązane i opanowane. Jest ona warunkiem `normalnego' udziału w życiu społ. tzn udziału zgodnego z przyjętymi normami i wzorami zachowań .Podst. płaszczyzną kształt. Się osobowości zintegrowanej są: - pełnione role społ. - zajmowane pozycje społ. Dezintegracja osobowości oznacza rozpad , rozchwianie jednego lub wielu elementów osobowości. Jest ona wyrazem występ. Konfliktów między poszczególnymi elementami osobowości. Źródłem dezintegracji osobowej mogą być występ. Konflikty ról i pozycji społ. oraz sprzeczności między jaźnią subiektywną a odzwierciedloną. Społeczne przyczyny dezintegracji: - uczestnictwo w kilku grupach społ. narzucających jednostce rozbieżne role, wzory, -uczestnictwo w życiu grupy zdezorganizowanej , w której brak wyraźnie określonych kryteriów, ocen pozytywnego ideału osobowości, - rozbieżność między elementami bio- i psychogennymi a wymaganiami roli społ. , -rozpad jaźni subiektywnej .
28. TYPOLOGIE OSOBOWOŚCI . Osobowość społ. jest wypadkową oddziaływania rozmaitych czynników kulturowych. W dziejach nauki najwcześniej i najbardziej znanej typologii osobowości dokonał Hipokrates, biorąc za podstawę temperamentu , czyli de facto biologiczną właściwość jednostki przejawiają się w szybkości reagowania człowieka na bodźce oraz powstrzymywania się od działań sprzecznych z uznawanymi normami i wzorami . Niemiecki psychiatra E. Kraschme wykazał korelację między budową ciała a osobowością. Założenie takie pozwoliło na wskazanie 4 typów człowieka. Szwajcarski psychiatra G. Jung za podstawę wyróżnienia typologii osobowości przyjął kierunek i zakres aktywności społ. człowieka. Wyodrębnił on typy: -introwertyk-człowiek ukierunkowujący swoje działania na siebie , oszczędny w uzewnętrznianiu swoich przeżyć, o hermetycznej postawie życiowej, - ekstrawertyk- osobowość o cechach krańcowo różnych. Typy osobowości wg E. Sprangera : a) teoretyczny- człowiek interesujący się prawami nauki i poszukujący teorii wyjaśniających pochodzenie świata, b) ekonomiczny- dążący do bogactwa i zdobycia dóbr materialnych, c) estetyczny- pragnący przeżywania piękna i jego przejawów, d) społeczny- spieszący chętnie z pomocą innym ludziom, e) polityczny- zabiegający o władzę i panowania nad innymi jednostkami, f) religijny- zainteresowanie poznaniem Boga i propagowaniem religii. Typy osobowości wg Znameckiego, zależące najbardziej od wpływu czynników na człowieka w czasie jego dzieciństwa, wczesnej młodości i od tego kto oddziaływał. Kryterium to służyło Znameckiemu za metodologiczno-teoretyczną postawę koncepcji osobowości i jej typologii. Podział dorosłych członków społ.: a) ludzie dobrze wychowani -osobowość ich została ukształtowana gł. Przez wychowawców i instytucje upowszechniające ideały wychowawcze ,b) ludzie pracy- ukształtowani przez warsztat pracy i zespoły pracownicze, c) ludzie zabawy- wychowani przez uczestnictwo w grupach zabawowych ,d) ludzie zboczeńcy ,e) ludzie dobrzy a mądrzy. Wg Szczepańskiego- ze wzgl. Na styl życia i podstawowy kierunek aktywności czyli sposób manifestowania osobowości. Typy osobowości współczesnych Polaków : a) twórcy- pomysły i rozwiązania organizacyjne ,b) ludzie przeciętni - solidnie realizują swoje zadania ale nie modernizują niczego , c)ludzie aktywni negatywnie - złodzieje, wandale, d) jednostki zdane na pomoc i opiekę innych .Przynależność człowieka do jednej z trzech kategorii zależy od jego indywidualnych cech, aspiracji i dążeń a przede wszystkim od `wyznawanej' filozofii życia.
29. JEDNOSTKOWE I SPOŁECZNE UWARUNKOWANIA OSOBOWOŚCI SPOŁECZNEJ.
Osobowość - to element społ w człowieku, to zinternalizowana i dynamiczna organizacja idei, postaw, nawyków nadbudowanych nad naturę ludzką. Poglądy na temat osobowości zaczęły się zmieniać na przełomie XVII i XVIII w. 1) Teoria endogeniczna-zakłada że czynnik wewnętrzny jest głównym motorem kształtowania osobowości np. koncepcja biologizmu. 2) Teoria egzogeniczna- uznaje że osobowość człowieka kształtowane jest wyłącznie przez otoczenie. OSOBOWOŚĆ SPOŁECZNA-zespół trwałych cech jednostki wpływających na jej postępowanie, wyrastających na podbudowie cech biologicznych i psychicznych, a pochodzących z wpływu kultury i struktury zbiorowości w których jednostka została wychowana i w których uczestniczy.
SOCJOGENNE KOMPONENTY OSOBOWOŚCI: w ukł socjogennym będącym wyrazem oddziaływania na jednostkę podstaw?? 1. kulturowy ideał osobowy: to zbiór cech i postaw przekazywanych przez społeczeństwo jednostkom w procesie socjalizacji i wychowania. 2. role społ. Są to względnie trwałe i wewn spójnie systemy zachowań będące reakcjami na zachowanie innych osób, przebiegających według wyraźnie ustalonego wzoru 3. Jaźń subiektywna- wyobrażenie o naszej wewnętrznej istocie, samoocena, nasza ocena o nas jest ukształtowana pod wpływem środowiska i dodaje pewności odwagi i jest potrzebna do utrzymania. 4. Jaźń odzwierciedlona - zespół wyobrażeń jakie mamy o sobie, ale wytworzony pod wpływem tego co otoczenie na nasz temat mówi i jak na nas reaguje.
TYP OSOBOWOŚCI REPREZENTATYWNEJ:
Jest to tzw zespół cech stosunkowo najczęściej występujących wśród członków danego społeczeństwa. pod pojęciem tym można rozumieć: 1) występowanie statystycznie najczęściej 2) zespół wspólnych cech typowych istniejących u dużej ilości jednostek mimo różnic w zachowaniu zewn 3) osobowość, która najczęściej wyraża istotne wartości danej kultury nawet jeśli występuje wśród znacznej mniejszości danego społeczeństwa.
30. BUDOWA POSTAWY. Postawa to zespół nagromadzonych informacji, doznań i organizacji uczuć , motywów i doświadczeń jednostki ludzkiej będący podstawowym elementem całej organizacji psychicznej jednostki. Wg Miki to pewien względnie stały stosunek emocjonalny lub oceniający do przedmiotu, bądź dyspozycja do wystąpienia takiego stosunku wyrażająca się w kategoriach pozytywnych i negatywnych bądź neutralnych. Jest elementem składowym osobowości. KOMPONENTY: poznawczy- składają się na niego wiadomości o jej przedmiocie, przekonaniu, przypuszczeniu bądź wątpieniu. Najważniejszym jest przekonanie, które jest intelektualnym stanem pewności o realności lub słuszności jakiegoś przedmiotu lub zjawiska. Emocjonalny zwany też emocjonalno-motywującym składa się z uczuć wyższych takich jak radość, szacunek, zachwyt oraz odpowiednie tym uczuciom przeciwieństwa. Zachowawczy kierunek behawiorystyczny, składa się z reakcji mimicznych, wokalnych , werbalnych czyli czynności zorganizowanych i ukierunkowanych na cel jakimi są pomoc opieka. Behawiorystyczny składnik postawy jest bardzo istotny, bowiem umożliwia podział i diagnozowanie i podział postaw na: werbalne i niewerbalne. Postawy nie są jednorodne lecz wszystkie posiadają takie cechy jak: treść przedmiotowa: wskazuje czego postawa dotyczy -zakres - informacja o liczebności jej przedmiotów -kierunek-uwidoczniają się w uszeregowaniu postaw studentów wobec studiów od zdecydowanie pozytywnych do coraz mniej pozytywnych. - siła postawy krańcowo pozytywna i krańcowo negatywna są silniejsze niż postawy umiarkowane, - złożoność i zawartość to cechy postawy które wiążą się z występowaniem norm już trzech komponentów w każdej pełnej postawie -trwałość - z upływem czasu postawy ulegają zmianie tak jak zmienia się rzeczywistość społeczna i jej poszczególne składniki. Niekiedy mimo zaistnienia zupełnie innej sytuacji, nadal funkcjonują stare poglądy postawy.
31. KLASYFIKACJA POSTAW ZE WZGLĘDU NA KRYTERIUM TREŚCI PRZEDMIOTÓW: 1. P. personalne: - intrapersonalne - w stosunku do samego siebie, - interpersonalne- do innych ludzi i zbiorowości, 2. P. rzeczowe-dotyczą różnych przedmiotów materialnych, 3. P. wobec instytucji i norm społ., czynności społ., teorii naukowych ,- konformistyczna, nonkonformistyczna, - legalistyczna, - przestępcza. Postawa konformistyczna wyraża poglądy zgodne z normami akceptowanymi w określonej grupie. Konformizm społ. jest także efektem funkcjonowania kontroli społ. i jej skuteczności. Postawa nonkonformistyczna stanowi odwrotność p. konformistycznej, polega na jasnym i intencjonalnym nie respektowaniu określonych norm społ. a nawet prawnych obowiązujących w danej grupie . Postawa legalistyczna wyraża się w uznawaniu norm prawa obowiązującego , niezależnie od kontekstu społecznego i specyficznych okoliczności w jakich jednostka się znajduje. Postawa przestępcza - jednostka narusza obowiązujące normy prawne.
32. WIĘŹ SPOŁECZNA JAKO PODSTAWA POWSTANIA ZBIOROWOŚCI. Więź jest podst. wyznacznikiem wszelkich form życia społ., gdyż nawet w najkorzystniejszych warunkach przyrodniczych, ekonomicznych i kulturowych nie występują żadne formy życia społ. dopóki jednostki przebywające na wyodrębnionej przestrzeni nie zostaną skupione w odpowiednie całości zwane zbiorowościami. Więź społ. - ogół stosunków, połączeń i zależności skupiających jednostki w zbiorowości ludzkie. Składnikami więzi społ. są czynniki obiektywno-formalne i spontaniczno- subiektywne. Def. wg SZCZEPAŃSKIEGO- więź to zorganizowany system stosunków, instytucji i środków kontroli społ. skupiający jednostki, podgrupy i inne elementy składowe w funkcjonalną całość zdolną do utrzymania się i do rozwoju. Spontaniczno-subiektywną stroną więzi zajmują się psychologowie badający zjawisko identyfikacji jednostki z grupą. Formalno-obiektywne aspekty więzi - to np. organizacja - interesują gł. socjologów i teoretyków organizacji. Więź społ. jest zjawiskiem ulegającym częstym i znacznym modyfikacjom. Cechuje je zróżnicowana intensywność i trwałość ale zawsze musi posiadać co najmniej jedną najczęściej większość lub wszystkie z nast. komponentów: -styczność przestrzenną ,- styczność i łączność psychiczną ,-styczność społeczną,- wzajemne oddziaływanie,- działania społ. ,-stosunki społ.,- zależności społ.,- instytucje społ.,- kontrola społ.,- organizacja społ.
33. KRYTERIA KLASYFIKACJI ZBIOROWOŚCI. PRZYKŁADY ZBIOROWOSCI. Grupa społ. jest typowym przykładem zbiorowości. Za podstawę klasyfikacji socjologowie uważają różne kryteria: 1) rodzaj struktury grupy- podział grup na: - duże( tworzą złożoną zwaną makrostrukturą i składają się z podgrup) - małe(tworzą strukturę prostą zwaną mikrostrukturą i składają się z jednostek), 2) dominujący typ więzi- pozwala on podzielić grupy na: - pierwotne- charakteryzują się więzią opartą wyłącznie na stycznościach osobistych i postawach emocjonalnych , - wtórne - cechuje je więź oparta na wspólnych interesach i wynikająca ze styczności rzeczowych, 3) stopień sformalizowania instytucji występowania w danej grupie - łączy się on z zadaniem grupy , pozwala on nam podzielić grupy na : -formalne,- nieformalne, 4) stopień trudności wejścia do grupy pozwala podzielić grupy na: - ekskluzywne- grupy o charakterze zamkniętym ,przyjmujące tylko niektóre kategorie jednostek, spełniające rygorystyczne przestrzegane warunki. Oprócz tych podziałów wyróżnia się :- grupy terytorialne- powstałe na podstawie wspólnych wartości kulturowych. Przykłady: Rodzina - grupa mała, pierwotna, raczej nieformalna, stajemy się członkiem jej drogą naturalną lub przez adopcję. Seminarium magisterskie - grupa mała , wtórna , formalna o raczej dobrowolnej przynależności . Wojsko - grupa duża , wtórna , formalna, przynależność członków jest przymusowa.
34. GRUPA SPOŁECZNA I JEJ ELEMENTY SKŁADOWE - co najmniej 3 osoby powiązane systemem stosunków uregulowanych instytucjonalnie posiadających niektóre wspólne wartości, cele, i odmienne od innych zbiorowości wyraźną zasadą odrębności. Grupa społeczna powstaje wtedy, gdy pewna zbiorowość ma do zrealizowania wspólny cel , którego osiągnięcie wymaga zbiorowego i skoordynowanego działania. Zapewnia je organizacja dokonująca podziału celu głównego na cząstkowe, czyli zadania przypisane każdemu członkowi grupy. Wspólnota celu jest głównym czynnikiem kreującym grupę społeczną. Elementy składowe gr. społ.: 1. członkowie ustalają identyczność i ciągłość trwania grupy. 2. zadania grupy. 3. środki służące realizacji zadań. 4. mechanizmy psychospołeczne wytwarzane dla realizacji zadań. 5. czynniki utrzymujące spójność wewnętrzną gr., instytucje i systemy kontroli społecznej, wzory zachowania i normy regulujące stosunki między członkami. 6. instytucje i środki regulowania styczności i stosunków z innymi grupami.
35. RODZINA JAKO GR. SPOŁECZNA
Rodzina - jest to grupa złożona z osób połączonych stosunkiem małżeńskim, i stosunkiem rodzice-dzieci. Stosunki decydujące o powstaniu i istnieniu rodziny: 1.małżeństwo. 2.pokrewieństwo(rzeczywiste lub zastępcze - adopcja): a) pokrewieństwo w linii prostej; b) pokrewieństwo w linii zstępnej: rodzice, dzieci, wnuki; c)pokrewieństwo w linii bocznej: rodzeństwa, ciotki. Członkowie rodziny żyją zazwyczaj pod jednym dachem i tworzą jedno gosp. domowe, które może obejmować dwa, lecz często obejmuje trzy pokolenia. Zakres gosp. domowego wyznacza ekonomiczne funkcje rodziny w szerszych zbiorowościach. Rodzina jest oparta na stałych wzorach postępowania i wzorach wzajemnych oddziaływań. Role członków określane są nie tylko przez wzajemne zaangażowanie uczuciowe lecz także przez zbiorowości szersze: państwo, kościół, społeczność lokalna i różne inne specjalne instytucje opieki nad dzieckiem czy nad matką, czuwające nad wykonywaniem ról męża, żony, ojca, matki, dzieci, itp. Rodzina: 1. można się w niej urodzić lub wżenić się w nią. 2. rodzina to grupa: mała, pierwotna i raczej nieformalna. 3. Funkcjonuje dzięki długotrwałej więzi emocjonalnej.
36. POSTAWA ZBIOROWOŚCI. MECHANIZMY ODDZIAŁYWANIA GRUPY NA JEDNOSTKI. Każda zbiorowość narzuca wzory zachowania się w różnych okolicznościach, reguły moralne i poczucie tego co przyzwoite a co niestosowne. Elementem dokonującym modyfikacji i kształtowania osobowości jest proces socjalizacji .Jest to proces wzajemnych oddziaływań jednostki i jej środowiska społ. -kulturalnego, trwających całe życie i obejmujących zarówno przyswajanie sobie wymogów tego środowiska i przystosowanie się do nich jak i przekształcenie go w rezultacie własnych działań .Proces ten obejmuje m. In. Procesy aktualizacji czyli przekazywania dziedzictwa kulturowego zbiorowości a także procesy wychowania czyli kształtowania osobowości wg przyjętego ideału wychowawczego. W procesie socjalizacji wyróżnia się rozmaite mechanizmy oddziaływania środowiska społ. na jednostkę. Ludzie są skłonni wiązać nowe doświadczenia z wcześniejszymi i poznawać sposoby zachowania wzmacniane w przeszłości nagrodami a unikać tych które były karane. Dzięki procesowi uczenia się osobowość człowieka odznacza się pewną stałością i możliwe jest wyjaśnianie i przewidywanie jego aktualnych zachowań na podst. Znajomości jego przeszłych doświadczeń. Szczególnie duży jest wpływ naśladownictwa polegających na skłonności do kopiowania zachowań innych osób lub do wzorowania się na nich. Oddziaływanie innych na jednostkę wzmacniane jest przez mechanizmy identyfikacji. Wyróżniamy wg Georya Mead dwa mechanizmy kształtowania osobowości odznaczające się odmiennym sposobem przyjmowania ról. Pierwszy to zabawa w której dziecko odgrywa role naśladując dorosłych. Drugi to zorganizowana gra w której istnieje uregulowany przepisami określony związek między rolami poszczególnych uczestników. Przystępując do gry jednostka wchodzi w układ społ. grupy , poznaje reguły i normy postępowania przypisane do określonych ról.
37. PROCESY SPOŁECZNE I ICH KLASYFIKACJA.
Proces społeczny - ciągi jednorodnych zjawisk społecznych wywołujących określony skutek, procesy można pogrupować: 1) kryterium charakteru skutków wyróżniamy na procesy integracyjne i dezintegracyjne. Pierwsze z nich łączą ludzi, zbliżają do siebie- asocjatywne. Wyróżniamy tu zbliżenie, zrównanie, zjednoczenie, przystosowanie- proces zachodzący w sytuacji gdy jednostka lub zbiorowość nie mogąc narzucić własnych wzorów działania innym osobom muszą te odmienne wzory modyfikować. Dzieje się tak w każdej nowej sytuacji, program przystosowania jest dwustronny, przystosowanie przejawia się w różnych postaciach. Procesy dezintegracyjne to procesy oddalania się, dzielące, wyróżniamy współzawodnictwo, opozycję i konflikt- proces w którym jednostka lub grupa dąży do osiągnięcia własnych celów, eliminuje innych, dążą do celów podobnych lub identycznych, konflikt powstaje po styczności społecznej na gruncie uprzedzenia negatywnego, prowadzącego do przekonania że osobnik lub grupa, konflikt- zagrożenie dla realizacji naszych celów. 2) Kryterium o charakterze podmiotowym. Procesy intrapersonalne zachodzące w osobowości człowieka. Są to zjawiska psychiczne ale niektóre z nich mogą mieć charakter społ. Badanie tych procesów należy do psychologii, jest jednak rzeczą ważną aby socjolog badający zbiorowość społeczną zdawał sobie sprawę z mechanizmu ich przebiegu. Procesy interpersonalne- bezpośrednie oddziaływanie kilku podmiotów na siebie.
38. ŚWIADOMOŚĆ SPOŁECZNA I JEJ FORMY.
Świadomość społeczna jest efektem integracji gosp., politycznej, i kulturalnej. Uzewnętrznia się ona w postawach, zachowaniach a składają się na nią przekonania, wartości i oceny które prowadzą do podziału na „swoich” i :obcych” nie należących do narodu. Podstawowe elementy wynikające ze świadomości społecznej: 1) potrzeba patriotyczna, postawa solidarności i identyfikacji z narodem, przywiązania do własnego narodu, gotowość poświęcenia się dla jego dobra. 2) Postawa nacjonalistyczna- postawa idei stanowiących solidarność i służbę wobec narodu jako zadanie najważniejsze, ale połączone często z dążeniem do podporządkowania sobie innych narodów.
38. ELEMENTY WYBRANYCH TEORII ROZWOJU SPOŁ.
1. Teoria platońska: zdaniem Platona prawem historycznego rozwoju jest prawo degeneracji tzn. że każda zmiana społ. jest złem, albo upadkiem. Wszystko co trwa w ruchu jest z góry skazane na zagładę. Konsekwencją platońskiej teorii dezintegracji była dokonana przez jej autora następująca klasyfikacja społeczeństw: a) timokracja - rządy arystokracji szukającej zaszczytów i władzy
b) oligarchia- rządy bogatych rodów, c) demokracja- rządy wolności oznaczające bezprawie, d) tyrania- ostatnia choroba państwa. Platon odkrył prawo że siłą napędzaną wszelkich rewolucji jest rozkład wewnętrzny, rozbieżność interesów ekonomicznych, osłabienie klasy rządzącej.
39. Pluralizm teoretyczny - w znaczeniu konkurencyjnych teorii jest bardzo charakterystyczną cecha nauk młodych, które to nauki są we wczesnych fazach rozwoju. Spośród wszystkich sporów teoretycznych charakteryzujących socjologię wskazywać trzeba przede wszystkim na dwie opozycje w kwestiach ontologicznych i na dwie opozycje w kwestiach metodologicznych. Należy zadać 2 pytania. Jak nazywam społeczeństwo. Jak badać społeczeństwo. Stanowisko naturalistyczne któremu przeciwstawia się stanowisko antynaturalistyczne. 2 opozycja stanowisko indywidualistyczne któremu przeciwstawia się stanowisko holistyczne. Naturalistyczne - przypisuje zjawiskom społecznym wyłącznie właściwości przyrodnicze. Antynaturalistyczne - zjawiska społeczne cechują się treścia symboliczną, nasyceniem, wartościami, wiążą się ze sferą języka, kultury a zatem posiadają właściwości zupełnie swoiste nie spotykane w świecie przyrody. Indywidualistyczne - głosi ze społeczeństwo to tylko wielość jednostek, pojedynczych ludzi. System cechujący się odrębnymi właściwościami i prawidłowościami.
W drugiej płaszczyźnie metodologicznej.
Stanowisko pozytywistyczne - wg niego socjologia powinna stosować identyczne procedury badawcze jak nauki przyrodnicze - obserwacje. Przeciwstawia mu się stanowisko humanistyczne, które uznaje konieczność stosowania w socjologii specyficznych metod jak: rozumienie introspekcji, (analiza własnych przeżyć i stanów psychicznych, aby w ten sposób dotrzeć do innych ludzi) empatia (stawianie się w sytuacji innych ludzi aby zrozumieć motywy jego działania). Stanowisko redukcjonistyczne głosi, że cała wiedza społeczna da się bez reszty sprowadzić do wiedzy o jednostkach i ich działaniu. Antyredukcjonistyczne stanowisko - uznaje istnienie specyficznych cech i zależności pojawiających się na poziomie zjawisk społecznych. Niesprowadzalnych do najbardziej pełnej wiedzy o jednostkach.
nauka o przyrodzie
(fizyka)
przyroda nieorganiczna
(nauki badające ciała martwe: chemia, fizyka, fizyka właściwa, astronomia)
przyroda organiczna
fizjologia
(zjawiska odnoszące się do jednostek)
fizyka społeczna = socjologia
(zjawiska odnoszące się do gatunku)
statyka
(jak zbudowane są społeczeństwa, jakie są relacje)
dynamika
(konieczność nieustannego rozwoju)
KULTURA
KULTURA MATERIALNA
KULTURA NIEMATERIALNA
WIEDZA I PRZEKONANIA
WARTOŚCI
NORMY
ZNAKI
ZWYCZAJE
OBYCZAJE
PRAWA
TABU
NATURALNE
KONWENCJONALNE
JĘZYK
GESTY
Wyszukiwarka
Podobne podstrony:
Socjologia na zaliczenie, Studia licencjackie- Resocjalizacja, Wprowadzenie do socjologii
Wykład 3 Klasyka socjologii, Studia licencjackie- Resocjalizacja, Wprowadzenie do socjologii
B Szacka Wprowadzenie do socjologii art METODY I NARZEDZIA BADAWCZE SOCJOLOGII
Migracje Handout, Wprowadzenie do socjologii
07 Kultura, studia, wprowadzenie do socjologii
Szacka Wprowadzenie do socjologii
wprowadzenie do socjologii, S O C J O L O G I A , S O C J O L O G I A - nauka społeczna, której ce
Wprowadzenie do socjologii
wprowadzenie do socjologii, Mikrosocjologia - ujęcie strukturalne, J
Problematyka rodziny, Studia licencjackie- Resocjalizacja, Wprowadzenie do socjologii
03 Interakcje stosunki spoleczne organizacja struktura spoleczna, studia, wprowadzenie do socjologii
Rodzina, EWiP - Edukacja wczesnoszkolna i przedszkolna, Wprowadzenie do Socjologi, Typy rodzin
Wprowadzenie do socjologii II
wprowadzenie do socjologii, Współczesne teorie socjologiczne
RODZINA, EWiP - Edukacja wczesnoszkolna i przedszkolna, Wprowadzenie do Socjologi, Typy rodzin
socjo, Barbara Szacka „Wprowadzenie do socjologii” / Oficyna Naukowa, Warszawa 2003
Wprowadzenie do socjologii medycyny (wykład)(1)
Wprowadzenie do socjologii
Wprowadzenie do socjologii Ćwiczenia
więcej podobnych podstron