PRAWO KONFLIKTÓW ZBROJNYCH
Wojna, konflikt zbrojny, użycie siły
-tradycyjnie wojna to stan walki orężnej między państwami, przeciwieństwo stanu pokoju
-w przeszłości podstawą do podziału prawa międzynarodowego na prawo wojny i pokoju
-nie odpowiada to współczesnym tendencjom do objęcia przepisami prawa działań o charakterze zbrojnym => znajduje zastosowanie szersze określenie: konflikt zbrojny (stosowane począwszy od konwencji haskiej 1954)
-konwencje genewskie znajdują zastosowanie ,,w razie wojny lub powstania jakiegokolwiek konfliktu zbrojnego...”,
=>nawet, gdy jedna ze stron nie uznała stanu wojny
=>w przypadku okupacji całości lub części terytorium, nawet, gdy nie napotkała oporu zbrojnego.
-konflikty zbrojne dzielą się na międzynarodowe i niemiędzynarodowe
-konferencja dyplomatyczna obradująca nad projektami protokołów dodatkowych w r.1974 uznała za konflikty międzynarodowe-poza wymienionymi w art. 2 konwencji z 1949 - także ,,konflikty zbrojne ,w których narody walczą przeciwko panowaniu kolonialnemu i obcej okupacji oraz przeciwko reżimom rasistowskim w wykonaniu praw narodów do samostanowienia”
-konflikt zbrojny niemiędzynarodowy toczy się ,,między siłami zbrojnymi państwa a rozłamowymi siłami zbrojnymi i innymi zorganizowanymi grupami uzbrojonymi ,dowodzonymi przez odpowiedzialne dowództwo”,
-pojęciem najszerszym jest użycie siły: nie tylko przypadki starcia się dwóch lub więcej zbrojnych przeciwników, ale także akcje zbrojne, które nie napotykają zbrojnego oporu (np. interwencje zbrojne).
Szkoły dot. doktryny wojny sprawiedliwej
-chrześcijańska doktryna, rozwijana następnie przez szkołę praw naturalnego
-od XVIII w. dominacja szkoły pozytywistycznej: na suwerenność państwa w stosunkach międzyn .składają się:
=>prawo zawierania traktatów,
=>prawo wysyłania i przyjmowania posłów
=>prawo do wojny.
Zakaz użycia siły zbrojnej w Pakcie Ligi Narodów
-państwa nie miały prawa wszczynania wojen przed wyczerpaniem procedury załatwiania sporów określonej w art.12-15
1.jeżeli spór przekazano na drogę arbitrażu lub sądową i jeżeli druga strona zastosowała się do orzeczenia.
2.jeżeli spór przekazano Radzie Ligi i przyjęła ona sprawozdanie jednomyślnie (nie licząc głosów stron sporu) i jeżeli strona przeciwna zastosowała się do wniosków sprawozdania.
3.jeżeli spór na żądanie Rady lub jednej ze stron został przekazany Zgromadzeniu Ligi, a jego sprawozdanie zostało przyjęte przez członków Rady i przez większość pozostałych członków Ligi (nie licząc głosów stron sporu) i jeżeli strona przeciwna zastosowała się do wniosków w sprawozdaniu.
-Pakt znał przypadki wojny legalnej, gdy państwa nie zastosowały się do procedury
-legalność wojny obronnej
Zakaz użycia siły zbrojnej w świetle obecnie obowiązującego prawa
-jedna z zasad zawartych w KNZ, wyjątki
=>prawo do obrony indywidualnej lub zbiorowej przed napaścią, ale ograniczenie czasowe: zanim RB zastosuje środki konieczne dla utrzymania międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa
=>drugi wyjątek o charakterze przejściowym - art. 107: upoważnienie do działań przeciwko, któremukolwiek z państw nieprzyjacielskich z okresu drugiej wojny światowej podjętych lub sankcjonowanych w wyniku tej wojny przez rządy, które za te działania odpowiadają
-Deklaracja zasad prawa międzyn. z 24 października 1970r
-Akt Końcowy KBWE państwa powinny powstrzymać się od groźby użycia lub bezpośredniego albo pośredniego użycia siły, od demonstracji siły w celu skłonienia innego państwa do rezygnacji z pełnego wykonywania jego praw suwerennych
Zagraniczna pomoc w wojnach domowych
-PM nie zawiera zakazu wszczynania wojen domowych
-wyjątkiem użycie siły przeciwko prawu narodów do samostanowienia uznanemu w KNZ i innych aktach międzynarodowych.
=>rząd każdego państwa tak długo jak długo sprawuje władzę, ma prawo zwracać się do innych państw o udzielenie mu pomocy przeciwko próbom obalenia go w drodze przemocy.
=>dozwolone jest udzielanie pomocy jednej ze stron wojny domowej, gdy druga strona już taką pomoc od innego państwa otrzymuje, w celu zrównoważenia obcej przemocy i ochrony niepodległości państwa, w którym toczy się wojna domowa.
Samoobrona indywidualna i zbiorowa
-Karta zakwalifikowała prawo państwa do samoobrony jako prawo naturalne
-ograniczenia:
przedmiotowe - tylko w celu samoobrony
czasowe - tylko do czasu podjęcia przez Radę Bezpieczeństwa środków koniecznych do utrzymania pokoju
-środki, które podjęły państwa powinny być podane do wiadomości Rady i w niczym nie powinny naruszać kompetencji i odpowiedzialności Rady do podjęcia w każdym czasie akcji, jaką uzna za konieczną, aby przywrócić pokój.
Określenie napaści(agresji) w KNZ
-następujące akty bez względu na to czy wypowiedziano wojnę będą uważane za akt napaści:
1.inwazja, atak na terytorium albo okupacja wojskowa (nawet czasowa) będąca następstwem takiej inwazji albo aneksja całości lub części terytorium państwa
2.bombardowanie lub użycie jakiejkolwiek broni
3.blokada portów lub wybrzeża państwa
4.atak na siły lądowe, morskie lub powietrzne
5.użycie sił zbrojnych jakiegoś państwa, które znajdują się na terytorium drugiego państwa na mocy porozumienia z państwem przyjmującym, w sposób naruszający warunki ustalone w tym porozumieniu lub przedłużenie obecności tych sił zbrojnych na danym terytorium poza okres przewidziany w porozumieniu.
6.udzieleniu zezwolenia w odniesieniu do terytorium oddanego do dyspozycji drugiego państwa, aby było ono użyte przez to państwo dla wykonania aktu napaści
7.wysyłanie przez jakieś państwo zbrojnych band, grup, oddziałów nieregularnych lub najemników, które dokonują zbrojnych działań przeciwko drugiemu państwu o takiej wadze, że równają się one aktom wymienionym powyżej lub poważnemu zaangażowaniu na tym obszarze.
-wojna napastnicza jest zbrodnią przeciwko pokojowi i żadne względy nie są usprawiedliwieniem.
Rozbrojenie w świetle Karty Narodów Zjednoczonych.
-Karta nie nałożyła obowiązków prawnych na państwa w zakresie rozbrojenia.
-Deklaracja zasad z roku 1970: państwa powinny prowadzić w dobrej wierze rokowania w celu szybkiego zawarcia uniwersalnego traktatu w sprawie powszechnego i całkowitego rozbrojenia pod skuteczną ochroną międzyn
-Akt końcowy KBWE z1975-państwa postanowiły podjąć środki, które mają stanowić krok w kierunku osiągnięcia całkowitego i powszechnego rozbrojenia pod kontrolą międzyn. i zapowiedziały stosowanie środków budowy zaufania(uprzednie poinformowanie o manewrach, wielkich ruchach wojsk)
Rokowania rozbrojeniowe 1945-1949
-sprawą rozbrojeń zajmowały się dwa organy ONZ: Komisja Energii Atomowej i Komisja Zbrojeń Konwencjonalnych
-Plan Barucha - powstał w KEA z inicjatywy USA (mającej monopol w energii atomowe): przekazania mn organowi, w którym decyzje podejmowane byłyby większością głosów, produkcji energii atomowej, organ ten mógłby udzielać państwom pod kontrolą zezwoleń na tą produkcję w celach pokojowych
-propozycje radzieckie: zakazu produkcji i stosowania broni atomowej, stworzenie zorganizowanej kontroli międzyn., państwa miały posiadać swobodę produkcji energii atomowej w celach pokojowych.
Związek Radziecki chciał przekazać te sprawy Radzie Bezpieczeństwa,
Stany Zjednoczone Zgromadzeniu Ogólnemu(miały tam większość głosów)
Rokowania rozbrojeniowe 1954-1955
-ZSRR w części zaakceptował memorandum fr-ang zawierające m.in. wyrzeczenie się przez mocarstwa broni atomowej i określenie maksymalnej liczebności sił zbrojnych.
Rokowania rozbrojeniowe 1957-1963
-1963 w Moskwie traktat o częściowym zakazie doświadczeń z bronią jądrową
-1959 ZSSR plan całkowitego rozbrojenia w trzech etapach w ciągu 4 lat, USA odpowiedziały kontrpropozycjami
-od 1962 rokowania rozbrojeniowe prowadzone w Genewie, powołano Komitet Rozbrojeniowy, który opracował
traktat o nierozprzestrzenianiu broni jądrowej (podpisany 1968 i ponad 100 rat)
oraz bakteriologicznej i toksyn i ich zniszczeniu podpisanej w 1972.
Rokowania rozbrojeniowe 1990
-porozumienie w sprawie wyrzeczenia się produkcji, magazynowania i stosowania broni chemicznej
-rokowania wiedeńskie doprowadziły w 1990 do układu w sprawie redukcji broni konwencjonalnych w Europie.
Układy dotyczące przestrzeni kosmicznej i dna mórz i oceanów
-1967-zabrania wprowadzenia na orbitę wokół ziemi obiektów z bronią nuklearną,
-1971 podobna treść
sesja ZO w 1978
przyjęto Dokument końcowy obejmujący Deklaracje i Program działania w sprawie rozbrojenia
traktaty pokoju zawarte z państwami Osi w 1947 zabraniają zwyciężonym posiadania broni atomowej, biologicznej i chemicznej.
Polska inicjatywa
plan sfery bezatomowej = Plan Rapackiego
Rozpoczęcie wojny
-wojna rozpoczyna się z chwilą jej wypowiedzenia, bądź z chwilą rozpoczęcia działań wojennych
-III konwencja haska zabrania rozpoczynania wojny bez uprzedniego i umotywowanego wypowiedzenia bądź ultimatum z warunkowym wypowiedzeniem wojny
-stosunki dypl. i konsul. zostają zerwane; opiekę przejmują placówki dypl. jednego z państw neutralnych
-cudzoziemcy mogą opuścić to państwo, gdy wyjazd nie jest sprzeczny z jego interesami
-konwencja zaleca by pozwolono odpłynąć statkom handlowym
Porozumienia między państwami wojującymi
-mogą być zawarte przez rządy lub dowódców wojskowych
-rozejm - wstrzymanie działań wojennych za zgodą stron wojujących
-kartele - porozumienia między dowódcami stron wojujących
-kapitulacje - kończą na uzgodnionych warunkach lub bezwarunkowo obronę (różne od faktycznego poddania się)
Organizacje Czerwonego Krzyża
-Konwencje genewskie wymieniają MKCK jako bezstronną org humanitarną, która może świadczyć usługi stronom konfliktu
-MKCK zabiega o rozwój humanitarnego prawa konfliktów przygotowując projekty konwencji
-1919 Liga Towarzystw Czerwonego Krzyża - zrzesza krajowe organizacje czerwonego krzyża i czerwonego półksiężyca
-dewiza MKCK ,,miłość bliźniego wśród broni”, dewiza Ligi ,,przez humanitaryzm do pokoju”
-najwyższym organem uchwałodawczym jest Międzynarodowa Konferencja Czerwonego Krzyża, zbiera się co 4 lata; w okresie między konferencjami określone funkcje pełni Stała Komisja złożona z 9 członków..
Praca jeńców
-wolno zatrudniać (z wynagrodzeniem) zdrowych jeńców, ale praca nie może być upokarzająca
-nie można zmuszać do pracy oficerów
-podoficerowie tylko do prac nadzorczych
Jakiej karze podlega jeniec ujęty w czasie ucieczki
tylko karze dyscyplinarnej
Odpowiedzialność za przestępstwa wojenne
Porozumienie londyńskie
-8.08.1945 - Związek Radziecki, USA, Wlk. Brytania i Francja utworzyły Międzynarodowy Trybunał Wojskowy (Norymberski)
-4 sędziów i 4 zastępców
-dla osądzenia japońskich przestępców stworzono Międzynarodowy Trybunał w Tokio
-działanie z rozkazu nie zwalnia od odpowiedzialności, może jedynie spowodować złagodzenie kary
-na sesji w Norymberdze w 1946 osądził 22 przestępców hitlerowskich a Tokijski w 1948 28 przestępców japońskich
zasady norymberskie
-każdy kto dopuści się czynu, który wg. PM stanowi przestępstwo, jest odpowiedzialny za ten czyn i podlega ukaraniu
-jeżeli PW nie przewiduje kary za taki czyn nie uwalnia to danej osoby od odpowiedzialności
-odpowiedzialność ponosi nawet szef państwa lub inny funkcjonariusz rządowy
-też gdy przestępstwo popełniono na rozkaz rządu lub zwierzchnika
MTK dla byłej Jugosławii
utworzony w 1993 przez Rade Bezpieczeństwa; siedziba w Hadze; 11 sędziów; w 2001 postawiony Slobodan Milosević.
Powołanie do życia Międzynarodowego Trybunału Karnego
-Statut MTK został przyjęty przez KPM w czasie jej sesji w 1994.
-ZO powołało do życia komitet ad hoc do zajmowania się tą sprawą, w 1995 przedstawił raport
-Komitet Przygotowawczy, który zwołał konferencje dypl., obradowała w Rzymie i przyjęła 17 lipca 1998 Statut MTK, wszedł w życie 1 lipca 2002.W 2003 stronami były 92 państwa.
-sprawy mogą być wnoszone przez Rade Bezpieczeństwa lub Prokuratora.
-składa się z 18 sędziów, zgromadzenie stron Statutu wybrało ich w 2003 w Nowym Yorku(7 z Europy Zach.,4 z Ameryki Łac.,3 z Azji,3 z Afryki,1 z europy Wsch.11 to mężczyzni,7 to kobiety)
-Prezes Trybunału to Philippe Kirsch(Kanada).
-w 04.2003 Prokuratorem został L.Moreno Ocampo(Argentyna), sekretarzem został Bruno Cathala(Francja).
-z 5-ciu stałych członków Rady Bezpieczeństwa stronami Statutu są tylko Francja i Wlk.Brytania.