makroekonomia

temat: Dług publiczny

data: 16.04.2012

Jeżeli deficyt budżetowy występuje w dłuższym okresie może być finansowany przez zaciąganie przez państwo długu publicznego.

DŁUG PUBLICZNY

• Suma skumulowanych deficytów z okresów wcześniejszych.

• Całkowite pozostające do spłaty zobowiązanie państwa wobec różnych podmiotów (krajowych i zagranicznych).

SPOSOBY ZACIĄGANIA DŁUGU PUBLICZNEGO

• Emisja papierów wartościowych (obligacji, bonów skarbowych)

• Zaciąganie kredytów

SKUTKI DEFICYTU BUDŻETOWEGO

• Wyższe podatki w przyszłości

• Zmniejszenie wydatków prorozwojowych

• Pogłębienie nierówności w podziale dochodów

• Zmniejszenie rozmiarów inwestycji

Pakt Stabilności i Wzrostu z 1997 r. (zmodyfikowany w 2005 r.) zobowiązuje kraje należące do UE do przestrzegania dwóch kryteriów stabilności finansowej:

• Deficyt sektora publicznego nie powinien przekraczać 3% PKB

• Zadłużenie sektora publicznego nie powinno by większe niż 60% PKB

Dopuszcza się możliwość przejściowego przekroczenia dopuszczalnych limitów (tymczasowość, wyjątkowość)

Przekroczenie dopuszczalnego poziomu deficytu budżetowego może spowodować uruchomienie procedury nadmiernego deficytu budżetowego (EDP)

Deficyt Polski wynosi -3,6,

Zadłużenie Grecji -166,1, Portugalia -107,4

RODZAJE POLITYKI FISKALNEJ:

• Pasywna

• Aktywna

• Ekspansywna

• Restrykcyjna

POLITYKA PASYWNA

• Polega na wykorzystaniu automatycznych stabilizatorów koniunktury gospodarczej

• ASK (Automatyczny Stabilizator Koniunktury) to taki dochód lub wydatek budżetowy, który w okresie kryzysu bez żadnych działań ze strony Rządu powoduje powstanie lub powiększenie deficytu budżetowego lub zmniejszenie nadwyżki budżetowej

Przykłady ASK to:

• Automatyczne zmiany wpływów podatkowych

• Automatyczne zmiany wydatków na zasiłki dla bezrobotnych i inne świadczenia społeczne

• Programy pomocy dla rolnictwa

Budżet państwa

Dochody	Wydatki
Constans	Wydatki na zasiłki dla osób bezrobotnych (wzrost wydatków na zasiłki dla bezrobotnych
KRYZYS => wpływy do budżetu z tytułu podatków	Constans

SKUTECZNOŚĆ PASYWNEJ POLITYKI FISKALNEJ

• Szybkość reakcji na zmiany koniunkturalne (Automatyzm działania upadabnia je do działania naturalnych mechanizmów rynkowych)

• Oddziałują one na globalne wydatki w stosunkowo krótkim okresie, nie stwarzają warunków do zmiany istniejącej sytuacji ekonomicznej

• Powodują powstanie wysokiego deficytu budżetowego w okresach pogorszenia koniuntury

Ze względu na ograniczenia pasywnej polityki fiskalnej należy uzupełnić ją działaniami z zakresu polityki aktywnej.

AKTYWNA POLITYKA FISKALNA (DYSKRECJONALNA)

Ręczne sterowanie, zarządzanie popytem

Przykładowe działania to:

• Zwiększenie / zmniejszenie stawki podatku dochodowego, obniżenie / podniesienie wysokości zasiłku dla bezrobotnych

Państwo prowadząc aktywną politykę fiskalną może wykorzystać mechanizm działania:

• Mnożnik wydatków budżetowych

• Mnożnik podatków

• Mnożnik zrównoważonego budżetu

+ podręcznik

MNOŻNIK WYDATKÓW BUDŻETOWYCH

• Pokazuje wpływ jednostkowych zmian w wydatkach budżetowych na zmiany popytu globalnego i poziomu produkcji

∆Y - zmiana produkcji

∆G - zmiana wydatków budżetowych

t- stopa podatkowa

MNOŻNIK PODATKOWY

• Pokazuje wpływ jednostkowych zmian w podatkach na zmiany popytu globalnego i poziomu produkcji

MNOŻNIK ZRÓWNOWAŻONEGO BUDŻETU

• Określa, że wzrost wydatków rządowych, któremu towarzyszy taki sam wzrost podatków, powoduje zwiększenie produkcji i zatrudnienia w gospodarce

• Siła działania mnożnika podatkowego jest mniejsza niż mnożnika wydatków budżetowych

SKUTECZNOŚĆ AKTYWNEJ POLITYKI FISKALNEJ OGRANICZAJĄ:

• Opóźnienia instrumentów fiskalnych

• Opóźnienia rozpoznawcze - czas, jaki upływa między początkowym pojawieniem się problemu i jego rozpoznaniem (mogą wynosić nawet 3 miesięcy).

• Opóźnienia reakcji - od czasu rozpoznania problemu o podjęcia decyzji o konkretnych działaniach (nawet do 12 miesięcy).

• Opóźnienia operacyjne, związane z czasem, który upływa między wdrożeniem kolejnych środków polityki gospodarczej a odczuciem skutków ich oddziaływania (około 2 - 3 miesiące).

5

3

Większe rozpiętości w dochodach

Zmniejszenie rozmiarów inwestycji

Zwiększona konkurencja o prywatne oszczędności

Pogłebiona niepewność

Deficyt budżetowy

Kryzys

---