Prawosławie na ziemiach polskich
1223 - biskupstwo w gdzieśtam (za szybko dyktował i nie zdążyłam napisać, ale wiki sugeruje, że to Halicko-Wołyńskie)
1240 - biskupstwo z gdzieśtam przeniesione do Chełma
Około 1219 założone biskupstwo w Przemyślu.
Kazimierz Wielki w latach 1344-1366 prowadzi podbój Rusi Czerwonej. Jako, że jest w miarę dobrym człowiekiem, pozwala na dwa wyznania na ziemiach polskich (na Rusi w większości prawosławie, więc postanowił nie robić problemu).
Biskupstwo Halickie - początki w 14 wieku. W 1371 Kazik Wielki zwraca się z “prośbą” (“albo się zgodzisz,albo ich nawrócę siłą na katolicyzm”) do metropolity Konstantynopola (Antoniusza bodajże) o to aby bp Halickie stało się metropolią celem uniezależnienia go Kijowa. Biskupstwa podlegające pod metropolię w Haliczu to : Chełm, Przemyśl (i inne, których nie zdążyłam zanotować).
Później mam wielki chaos w notatkach aż do 03.września 1458 roku kiedy to Pius II wprowadza podział na dwie metropolie :Kijowską (Polska i Litwa) i Moskiewską (Rosja).
2 lipca 1511 Sejm w Brześciu Zygmunt Stary daje dla prawosławnych przywileje : niezawisłość sądów, swoboda obsady urzędów duchownych, zabrania katolikom wyrządzać krzywde prawosławnym i mieszać się do spraw cerkwi. (Lwów - nadal jest dyskryminacja, nie ma wolności kultu, problem ze wstąpieniem do cechów czy sprawowaniem urzędów).
XVI wiek - następuje upadek autorytetu hierarchii prawosławnej, (“z wyjątkiem małych wyjątków”) gdyż jest zależna od świeckich. Od XV wieku metropolitę wybierał król. Z 15 metropolitów tylko 5 było biskupami, 3 było z Moskwy, żaden nie miał wykształcenia teologicznego. Król mógł sobie ich dowolnie zmieniać, zaleznie od tego jakie miał akurat kaprysy.
W 1580 Stanisław Żółkiewski zostaje metropolitą (jest świeckim!) Generalnie traktuje się to jako źródło dochodu, a nie jak poważną władzę duchową ;)
W drugiej połowie XVI wieku następuje odnowa. Głównie za sprawą zakonu Bazylianów, którzy zakładają szkoły elementarne, drukarnie i szerzą oświatę i kulturę wśród ludu.
Bractwa Cerkiewne - to instytucje dla świeckich, podobne trochę np do cechów kupieckich, powstałe w drugiej połowie XV wieku. Zajmowały się organizacją obchodów ważniejszych świąt, pracą charytatywną, zakładały wydawnictwa itd. Działały w Łodzi, Kijowie, ale największe i najważniejsze to te Lwowskie (cerkiew Wniebowstąpienia NMP) i Wileńskie (cerkiew Świętej Trójcy). Patriarcha Konstantynopola Jeremiasz II dał im prawo stauropigii (to co egzempcja dla Katoli, czyli wyłączenie z pod władzy biskupa i podleganie bezpośrednio pod jurysdykcję metropolity). W 1586 Joachim V zatwierdza statut bractwa we Lwowie. Bractwa dostają też przywilej upominania tych, którzy nie żyją wedle Praw Bożych (mogą upominać świeckich i duchownych, co oznacza, że biskup też może od nich dostac zjebe, a to się nie koniecznie podobało biskupom, ale nie mogli podskoczyć, bo słowo metropolity to jednak coś czemu się nie podskakuje xD)
Konstanty Wasyl Ostrogski (gruby skurczybyk, ale ważny ;) Obrazek : http://upload.wikimedia.org/wikipedia/commons/thumb/7/70/Konstanty_Wasyl_Ostrogski_1.PNG/230px-Konstanty_Wasyl_Ostrogski_1.PNG )
Wszyscy próbowali go przekabacic na swoją stronę : Katolicy, bo żona była katoliczką, córki pożenił z Kalwinami, ale on sam był za prawosławiem. Założył drukarnię i szkołę prawosławną w Ostrogu w 1580 gdzie uczono starocerkiewnego i greki. Ukończyli ją min. Gedeon Bałaban czy Hiob Borecki (późniejszy metropolita). W 1581 wydał Biblię prawosławną, która później wydano w Moskwie w 1633 i jest bardzo fajna i ważna. Był przeciwnikiem Unii Brzeskiej.
Jeremiasz II Tranos patriarcha Konstantynopola. Rusza do Moskwy na zaproszenie cara Fiodora w 1588r, gdzie spędza 10mcy i wynosi Moskwę do rangi patriarchatu, piątego rangą ;) Moskwa (jak zwykle) chce władzy nad całymi ziemiami Rusi, co niekoniecznie się już tak podobało Jeremiaszowi, który uznał, że nic z tego i wracając do siebie zachaczył na dłuższą chwilę o ziemie Polskie, gdzie spędził 6mcy. Zwołał synody w Wilnie i Kamieńcu gdzie “porządkuje sprawy”. Wywala z urządów wszystkich popów, którzy mieli po dwie żony itd. Nakazał metropolicie co roku zbierać synod. Udziela nagany Gedeonowi Bałabanowi za walkę z Bractwem Cierkiewnym we Lwowie.
Cyryl Lukaris - Wysłany został do Polski przez patriarchę Meletiosa Pigasa, aby nie dopuścić do zawarcia unii brzeskiej. Później sympatyzuje z Kalwinami (wydaje w Genewie 1629 Wyznanie Wiary Prawosławnej , gdzie odrzuca tradycję na rzecz sola scriptura - kalwińska idea “tylko Pismo”, wywala tam tez kult świętych jako bałwochwalstwo. Dzieło to zostaje potępione ogólnie przez wszystkich, a ostatecznie na synodzie Jerozolimskim w 1672). Hipacy Pociej, metropolita unicki doprowadzqa do wygnania Cyryla z Polski. Źle skończył, bo jak mówi wiki : Sułtan Murad IV oskarżył go o buntowanie kozaków i skazał go na śmierć. Wyrok został wykonany dnia 28 czerwca 1638 roku przez janczarów na pokładzie statku w Bosforze. Ale warto też wspomnieć, że pobił rekord, bo był 7 razy metropolitą Konstantynopola.
