ZADBAJ O WZROK
Stara rada głosi, że aby dobrze widzieć w ciemności powinno się jeść dużo marchwi. I rzeczywiście, jest coraz więcej dowodów na to, że antyoksydanty znajdujące się w wielu produktach roślinnych, takich jak marchew oraz inne czerwone i żółte owoce i warzywa, a także w tłuszczu rybim i podrobach mogą zapobiegać problemom ze wzrokiem.
Około 760 na 100.000 mieszkańców państw należących do UE ma uszkodzony wzrok na skutek zaćmy i zwyrodnienia plamki żółtej. Chorobom tym sprzyjają cukrzyca, otyłość i starzenie się organizmu. Upośledzenie wzroku nie jest bezpośrednim zagrożeniem życia, ale pogarszający się wzrok może poważnie ograniczać niezależność, poruszanie się oraz obniżać jakość życia. W przypadku obu tych chorób głównym czynnikiem ryzyka są uszkodzenia spowodowane procesami utlenianiem. Jest coraz więcej danych na to, że antyoksydanty, a w szczególności witamina A, C i E łącznie z barwnikami karotenoidowymi, luteiną i zeaksantyną, przyczyniają się do zapobiegania i opóźnienia początku utraty wzroku w podeszłym wieku.
Zaćma (Cataracts)
Zaćma charakteryzuje się zmętnieniem soczewki oka. Soczewka zbudowana jest z wody i białka i w stanie prawidłowym jest przezroczysta. Znajduje się ona za kolorową częścią oka, czyli za tęczówką i skupia promienie świetlne na plamce żółtej w tylnej części siatkówki. Przy rozwoju zaćmy pewne ilości białka gromadzą się, powodując zmętnienie, co utrudnia przechodzenie przez nią promieni świetlnych. U większości osób zaćma rozwija się powoli, stopniowo upośledzając wzrok. Na szczęście, zaćmę można wyleczyć wykonując stosunkowo prosty zabieg chirurgiczny polegający na zastąpieniu nieprzezroczystej soczewki przez umieszczony w jej miejsce implant. Przyczyna powstawania zaćmy nie jest jasna. Jednakże wydaje się, że istnieje związek między zmianami w składzie chemicznym soczewki a starzeniem się organizmu. Wszystkie komórki ciała, również te, które znajdują się w oku, produkują substancje zwane wolnymi rodnikami, co jest częścią ich prawidłowego metabolizmu. Jednak po długim czasie narażenia na działanie wolnych rodników tkanki i organy mogą ulec uszkodzeniu.
Zwyrodnienie plamki żółtej związane z wiekiem (Age-related macular degeneration - AMD)
Zwyrodnienie plamki żółtej (AMD) jest przewlekłą, postępującą chorobą, która występuje wówczas, gdy tkanka w plamce żółtej (centralna część siatkówki oka) ulega upośledzeniu. Plamka żółta jest wielkości główki od szpilki i odpowiedzialna jest za centralne widzenie, za ostrość obrazu oraz zdolność do widzenia kolorów. Własności te są niezbędne do czytania, pisania i prowadzenia samochodu nocą. W AMD centralne widzenie staje się zniekształcone, proste linie stają się faliste, a kolory stają się trudne do rozróżnienia. Jako, że AMD powstaje stopniowo, łatwo jest stracić wzrok nieodwracalnie. Zatem ważne jest, aby odpowiednio wcześnie zapobiegać powstawaniu choroby.
Badacze nie znają przyczyny występowania AMD. Za czynniki ryzyka uważa się starzenie organizmu i uwarunkowania genetyczne. Na zwiększone ryzyko wystąpienia choroby wpływają także:
długa ekspozycja oczu na promienie słoneczne,
niska zawartość składników mineralnych i witamin antyoksydacyjnych takich jak A, C i E we krwi,
palenie papierosów,
choroby układu krążenia, jak np. nadciśnienie tętnicze.
Jedz więcej owoców i warzyw
Prowadzone badania naukowe wspierają hipotezę, że wysokie spożycie witamin C i E może pomagać w zapobieganiu oraz w opóźnieniu rozwoju zarówno zaćmy jak i zwyrodnienia plamki żółtej. Coraz więcej badań dotyczy barwników - luteiny i zeaksantyny - stwierdzonych w wysokich stężeniach w siatkówce oka. Bogatym źródłem tych dwóch barwników są warzywa, takie jak kukurydza, szpinak oraz żółtko jaja. Uważa się, że wysokie stężenie tych substancji we krwi może chronić siatkówkę oka przed uszkadzającym wpływem promieniowania świetlnego.
Podobnie jak w przypadku wielu innych przewlekłych schorzeń, jednym ze sposobów w jaki możemy zatroszczyć się o nasze oczy, jest dbałość o odpowiedni sposób żywienia. Należy zatem spożywać przynajmniej 5 razy dziennie owoce i warzywa również w celu prewencji niektórych groźnych chorób oczu.
Zaopiekuj się swoimi oczami
Aby utrzymywać oczy w jak najlepszym zdrowiu zaleca się:
stosowanie urozmaiconego sposobu żywienia, z dużą ilością owoców i warzyw. Należy wybierać szczególnie warzywa zielone i żółte oraz warzywa z rodziny kapustnych, w tym kalafior, brukselkę i brokuły. Luteina i zeaksantyna znajdują się także w dużych ilościach w żółtku jaja, kukurydzy i szpinaku,
noszenie okularów przeciwsłonecznych w celu ochrony oczu przed promieniami słonecznymi,
kontrolowanie innych chorób, które zwiększają ryzyko powstawania chorób oczu jak np. wysokie ciśnienie krwi,
zrezygnowanie z palenia tytoniu,
regularną kontrolę wzroku.
Jedz marchew
Wydaje się, że rada dotycząca spożywania dużej ilości marchwi aby dobrze widzieć w ciemności, jest słuszna. Marchew zawiera ß-karoten, który jest przekształcany w organizmie w witaminę A. W siatkówce oka, prowitamina A stanowi część barwników wzrokowych gromadzących światło. Wczesnym objawem jej deficytu jest pogorszenie adaptacji oka do niskiej intensywności światła (nocna ślepota). Ponieważ barwniki plamki żółtej są zbudowane z komponentów pochodzących z diety, spożywanie większych ilości produktów roślinnych, w tym owoców, szpinaku, brokuł i kukurydzy lub suplementów zawierających ß-karoten i luteinę, może poprawiać wzrok i postrzeganie kolorów oraz zmniejszać ryzyko utraty wzroku w podeszłym wieku.
Piśmiennictwo:
Eureye Study into Visual Disability due to AMD. Study Coordinator, Professor Fletcher, London School of Hygiene and Tropical Medicine (due to report in 2003)
Seddon, J. M.; Ajani, U. A.; Sperduto, R. D. et al. (1994) Dietary carotenoids, vitamins A, C and E, and advanced age-related macular degeneration. Journal of the American Medical Association 272 1413-1420