56791

-    opozycja między wieloznacznością słowa, a jednoznacznością wypowiedzi,

-    potok słów obok zwięzłości (posuniętej do zapisu cząstek semantycznych),

-    paronomazja (zestawienie wyrazów o podobnym brzmieniu), abstraktyzacja konkretu, kalambur, parodia, koncept, ironia,autotemtyzm, kolokwializm, potoczność, gra z decorum, tandeta, prywatność, styl niski obok wysokiego, bełkot, zacieranie granic między gatunkami

• Poezję lingwistyczną - obok nieufności wobec języka - cechuje jednocześnie poczucie „skazania” na język - jedyny sposób komunikowania się ludzi, budowania związków między człowiekiem a człowiekiem i człowiekiem a światem.

Poeci, których twórczość określana była mianem „słowiarstwa”, a później zwłaszcza „poezji lingwistycznej”, to przede wszystkim Zbigniew Bieńkow ski, Tymoteusz Karpowicz i Miron Białoszewski, u nich bowiem operacja czysto językowa, gra słowna, stawały się konstrukcyjną osnową wiersza.

Jednym z punktów odniesienia nowej poezji była sprawa języka. Początki nowego stosunku do języka dały nowatorskie kienmki lat dwudziestych, wśród nich zwłaszcza świadome „slowiarstwo” Awangardy Krakowskiej. Problematyka ta nabiera znaczenia w związku z rozwojem nowych koncepcji (język jako system dany) i wzrostem znaczenia językoznawstwa w nowoczesnej humanistyce. „Slowiarstwo” spod znaku Przybosia wchodzi w fazę poezji lingwistycznej

Niezwykle dramatycznym przykładem służyć tu może twórczość Zbigniewa Bieńkowskiego (1913-1994), zwłaszcza bardzo wysoko stawiane „Trzy poematy” (1959), pochodzący stamtąd „Wstęp do poetyki” Janusz Sławiński nazwie „założycielskim tekstem polskiej poezji lingwistycznej”, choć sam poeta za lingwistę się nie uważa.

Tymoteusz Karpowicz, który będąc uczniem Przybosia wychodzi daleko poza jego program. Jego „Tnidny las” nie pomija niczego, co wydaje się niemożliwe do wyrażenia, tworzy nowe reguły gramatyki poetyckiej, etymologii i bliskodźwięczności. Eksperymenty lingwistyczne budzą u samego Karpowicz wątpliwości, czy nie gubi w nich poezji i porozumienia z czytelnikiem:

„Cóż za tnidny las unicestwiam pragnieniem jego szumu”.

Najdalej idącym i najciekawszym, a przy tym podbijającym swą zgoła niespotykaną poezją nie tylko grono znawców, ale szerokie kręgi publiczności jest Miron Białoszewski. Student polonistyki, który nie próbow^ral dostosować swojej twórczości do wymogów realizmu socjalistycznego. Jest to poeta ncoawangardy. poeta pop-artu, tyle że główną sferą, w jakiej przejawia się ta poezja, jest codzienna mowa, mówiona współczesna polszczyzna. Jest to prekursor i realizator nowoczesnej poezji lingwistycznej - poezji niemal nieprzetłumaczalnej, w której to, co „wysokie” miesza się z tym, co „niskie”, w której rządzą zagadkowość, niezrozmuialość, dziwaczność, nieuchwytność, poezji, której wciąż daleko do interpretacyjnego wyczerpania i oswojenia. Nowa poezja miała osiągnąć ekonomię języka poprzez zasadę: najmniej słów - najwięcej znaczeń. Osiągała te cele dzięki grze homonimów i wykorzystywaniu syntaktycznych (składowych) możliwości zdania. Przyboś postulował przywracanie mocy i dynamiki językowi po to, by w ten sposób rozbudzać w odbiorcy zachwyt.

Poezja lingwistyczna skupia się na samych regułach mówienia, wykorzystuje możliwości języka, brzmienie, grę słów, dowcip językowy, rozbija formy językowe, tworzy neologizmy, używa kalamburów.

“Lingwizm” Białoszewskiego polega przede wszystkim na zwróceniu się w stronę języka mówionego. Sam poeta pisze: “Zaczęło się wszystko od mówienia, a nie od pisania”. Związane jest to z upodobaniem Białoszewskiego do spraw' codziennych, z jego pragnieniem