54542

opowieść ma ściśle określonego nie tylko bohatera ale i ramy chronologiczne- żywot tego bohatera, przez co nabiera także cech twórczości biograficznej. Niewątpliwym wzorcem dla tego gatunku twórczości stal się Liber pontificalis czyli gęsta papieży. Jest jednym z tych dziel, które zyskały szerokie rozpowszechnienie - mogły wywierać duży wpływ na na pisarstwo europejskie. Ostateczną formę uzyskały w IX wieku. Piśmiennictwo polskie nie zna czystego przykładu gatunku gęsta ale wiele takich cech ma kronika Galla Anonima, jak też Mistrza Wincentego.

Katalogi ( zwane także genealogiami) to dzieła które dążą do skonstruowania wyczerpującej listy przodków (rodu) lub poprzedników ( na urzędzie) wedle układu chronologicznego, Ów szereg genealogiczny zaś stwarza okazję do odnotowania mniej lub bardziej uporządkowanej serii infonnacji o osobach. Jest to najprostsza forma twórczości średniowiecznej i uprawiana była na masową skalę. Każda dynastia, możny ród, biskupstwo czy opactwo miało nawet po kilka katalogów. Najbardziej charakterystycznym katalogiem jest Flandria generosa, której początki sięgają X wieku, a także genealogia książąt Normandii sięgająca końca XI wieku W Polsce katalog-genealogię napisał Gall Anonim w swej kronice. Szczególnie jednak w okresie rozbicia dzielnicowego powstają liczne katalogi możnych rodów (Łaskich, Ciołków).

Średniowiecze zapoczątkowało gatunki, które rozwinęły się które rozwinęły się szczególnie w XVII i XVIII wieku, które miały na celu relacjonować obserwacje bądź pewnych stanów, bądź wydarzeń, których autor byl obserwatorem lub uczestnikiem. Chodzi o dwa gatunki: opisy podróży i pamiętniki

Opisy podróży - niekiedy traktowane jako swoisty typ pamiętnika, mają za zadanie przekazać relację z wypraw podejmowanych w celach dyplomatycznych, handlowych, edukacyjnych, lub poznawczych Przedmiotem narracji są nie tyle przygody narratora ile relacja z tego co zaobserwował w trakcie podróżowania. Serię takich relacji podróżniczych zapoczątkował Liutprand z Cremony (Relatio de legatione Constantinopolitana) Szczególne miejsce zajmuje Opisanie świata Marco Polo - kupca który' opisał swe wyprawy do Chin. W Polsce w XVI wieku wzmogło się podróżow anie za granicę głównie zamożnych synów plebejskich w celu zdobycie wiedzy, w XVII wieku głównie synów magnackich w celu zdobycia znajomości języków obcych. Ruch ten przyniósł wiele relacji podróżniczych. Np. diariusz peregrynacji włoskiej, hiszpańskiej i portugalskiej z 1595 roku anonimowego autora. Mimo, że nadal powstają relacje z podróży jak Michała Boyma do Chin to jednak twórczość zdaje się przeradzać w pamiętnik I opisanie stanu konkretnego kraju. Jeśli chodzi o to drugie to można zakwalifikować tutaj np. Geografa bawarskiego z połowy IX wieku.

Parniętnikarstwo pojawiło się właściwie u schyłku średniowiecza, ale nie bez wpływu niektórych gatunków piśmiennictwa antycznego Parniętnikarstwo rozwinęło się w pełni dopiero w drugiej połowie XVI i w XVII wieku. Zwykło się dzielić je na wiele odmian gatunkowych. Wyróżnia się: raptularze

-    księgi pamiętnicze relacje epistolograficzne

-    diariusze

-    pamiętniki

-    pamiętniki poetyckie