1. Przesłanki ludowej refleksji religijnej
a) Lud odczytywał spory toczące się na wyżynach życia intelektualnego jako zachętę do buntu
b) Rzesze społeczne koncentrują swe spojrzenie na ideach równości, podbudowując je nieraz wiarą w nadejście Królestwa Chrystusowego; funkcja społeczna ruchów zwraca się przeciw Kościołowi realnie istniejącemu
2. Ideologia Bogumiłów
a) Waldensi
• Podważali szereg dogmatów i praktyk Kościoła katolickiego, w szczególności jego hierarchiczną strukturę, obrzędy, kult świętych, wiarę w cuda
• Domagali się zachowania przez duchowieństwo ubóstwa, ascetycznej wstrzemięźliwości i trzymania się słowa Biblii
• Wszelkie ochrzczone osoby mają prawo głoszenia kazań
• Nie uznawali władzy papieskiej i autorytetu Kościoła (Kościół rzymski-twór szatana)
• Odrzucali chrzest dzieci, sakrament eucharystii i obrzędy religijne
3. Ruch odnowy społeczno-religijnej w Anglii: John Wiclef
a) Lollardowie podkreślają ewangeliczną równość wszystkich ludzi i dążą do równomiernego rozdziału dóbr
b) Wiclef
• Hasło zerwania z Rzymem utworzenia kościoła narodowego
• Postulat ubóstwa duchowieństwa, zniesienia hierarchii
• Wszystko, co wykracza poza ramy Pisma Świętego należy odrzucić np. kult świętych, relikwii, obrazów, spowiedź oraz doktrynę eucharystii, celibat duchowieństwa
c) Ubodzy kapłani - wędrując po kraju głosili słowo boże, postulat wspólnej własności i likwidacji poddaństwa