->teorie co do pierwotnego charakteru obligatio analogicznie do praw germańskich: dłużnik byłby dłużny, ale nie byłby
odpowiedzialny - ustanowienie ręczyciela (sponsio) - dłużnik stawał się swoim ręczycielem (sponsio) -» zaskarżalność archaicznej obligatio (Gaius)
->obligationes naturales (sporne w nauce)
prawo kalsyczne -> kontrakt alieni iuris ze swoim pater familias lub osobami trzecimi - kontrakt zawarty przez niewolnika - brak interpositio auctoritatis tutoris (wzbogacenie impuberes)— nexum (exceptio S.C. Macedonianum) - capitis deminutio Skut^ zobowiązania naturalnego -» niedopuszczalność condictio indebiti
obligatio naturales -* novatio -* obligatio ius civile
Rodzaje zobowiązań (źródło- natura - sankacja - przedmiot świadczenia)
obligationes -* ex delictu -* ex contract| (causa)-> quasi ex delictu (variae causarum naturae) -» quasi ex contractu (variae causarum naturae)
Gai, 3, 88: Nunc transeamus ad obligationes, quarum summa diuisio in duas species diducitur: omnis enim obligatio uel ex contractu nascitur uel ex delicto.
Teraz przejdźmy do zobowiązań, których najogólnieszy podział sprowadza się do dwóch rodzajów: każde bowiem
[zobowiązanie] powstaje z contracto, albo z delicto.
D. 44,7,pr. - 1 (Gai libro secundo rerum cottidianarum sive aureorum): Obligationes aut ex contractu nascuntur aut ex maleficio aut proprio quodam iure ex variis causarum figuris. Obligationes ex contractu aut re contrahuntur aut verbis aut consensu.
Zobowiązania powstają albo z kontraktu, albo z czynu niedozwolonego (występku), albo na mocy właściwego prawa z różnych innych przyczyn.