67195

Władysław Kobyliński

w Biblii - po mistrzowsku wręcz zorganizował Izraelitów i poprowadził ich do Ziemi Obiecanej (Craig (red.) 1988, s. 50)'.

Te i podobne informacje wyraźnie wskazują, że od niepamiętnych czasów ludzie dysponowali niezbędną im wiedzą o organizacji i zarządzaniu. Wiedza la zresztą stale była wzbogacana i przekazywana z pokolenia na pokolenie wraz z całokształtem dziedzictwa kulturowego epoki. Była to, naturalnie, wiedza jeszcze dość uboga, by nie rzec -prymitywna. Wynikała z intuicji i doświadczenia, obserwacji i spostrzeżeń, najczęściej zresztą przypadkowych i pow ierzchownych, a nie z celowo prowadzonych organizacyjnych badań. Nie znajdowała zatem oparcia w przesłankach naukowych. Z tego też powodu tę pierwszą, z pewnością bardzo ważną choć ubogą fazę kształtowania się myśli organizacyjnej zwykło się określać jako przednaukow y etap w rozwoju wiedzy o organizacji i zarządzaniu (Smołalski 1979, s. 6-7; Lichtarski (red.) 2001 s. 39).

Elementy naukowych na ten temat dociekań znajdujemy dopiero u pisarzy Odrodzenia. oraz następnych epok. Zainteresowany tą problematyką Czytelnik może ją głębiej poznać z innych źródeł, tu dodajmy jedynie, że nie była to jeszcze nauka o organizacji i zarządzaniu (zob. Kobyliński 2000 oraz Zdyb 1987). Na takową trzeba było czekać aż do przełomu XIX i XX wieku. Uzasadnione wydaje się pytanie: dlaczego dopiero wówczas pojawienie się owej wiedzy stało się możliwe?

Najprostsza odpowiedź brzmi: zadecydowało o tym duże zapotrzebowanie na sprawne organizowanie działań oraz kierowanie ludźmi, które z całą intensywnością wystąpiło właśnie dopiero u schyłku ubiegłego stulecia. Wiązało się to bezpośrednio z procesem industrializacji, który wkroczył wówczas w swą najbardziej rozwiniętą fazę (Gabara 1989, s. 76; Martyniak 1996, s. 9). Zrodził on zapotrzebowanie na dobrze zorganizowaną. wydajną pracę. Do rangi problemów o priorytetowym znaczeniu urosły zwłaszcza problemy koordynacji działali różnych osób w' ramach daleko posuniętego już przecież podziału pracy. Ważnym czynnikiem stymulującym powstanie i rozwój organizacyjnej wiedzy jako nauki była też zapew ne już sama logika kapitalistycznej produkcji, oparta - jak wiadomo - na motywie zysku. Motyw ten skłaniał do poszukiwania rozwiązań. które pozwalały minimalizować koszty wytwarzania i - w określonej jednostce czasu - osiągać maksymalne efekty pracy.

12. Organizacyjne badania i eksperymenty.

Etap naukowy

1.2.1. Prekursorzy “naukowej” organizacji

Z tego. co powiedziano dotąd jednoznacznie wynika, że praktyka organizacyjna znacznie wyprzedziła pierwsze próby budowania teorii w tej dziedzinie (por. Bielski 19%. s. 6). Wspomniano również, iż z powstaniem teorii organizacji mamy do czynienia

¹ Interesujące uwagi na temat poziomu wiedzy i umiejętności organizacyjnych ludzi żyjących w zamierzchłych czasach znajdujemy m.in. w pracach Kisielnicki 2004, s. 32; Krzyżanowski 1999, s. 94 oraz Zieleniewski 1975, s. 51.

2