67155

Władysław Kobyliński

pobudzania do zwiększonej aktywności itp., a także w systemach kontroli i oceny wyników ich pracy.

8.1.2. Rodzaje i formy zmian organizacyjnych

W naukowej literaturze przedmiotu wyróżnia się wiele rodzajów oraz form organizacyjnych zmian. Bywają np. zmiany ukierunkowane na rozwiązywanie problemów; które mogą dopiero pojawić się w przyszłości (zmiany planowane) oraz takie, które stanowią reakcję na zaistniałe już zdarzenia i okoliczności (zmiany dostosowawcze). Przeważa pogląd., ze głębszy organizacyjny sens i znaczenie ma realizacja zmian planowanych, zwłaszcza jeśli zostały one oparte na rzetelnym rozpoznaniu istniejących stanów rzeczy, znajomości tendencji rozwojowych interesującego nas procesu czy zjawiska itp.. a także stojących przed daną organizacją szans i ograniczeń. Menedżerowie, którzy reagują dopiero wtedy, gdy zostaną do tego zmuszeni - jak piszą W. M. Grudzewski i I. K. Hejduk (2001, s. 398) - “najprawdopodobniej stracą masę czasu na pośpieszne i chaotyczne działanie.

M. Bielski wyróżnia zmiany reaktywne, przystosowujące organizację do zmian w otoczeniu oraz zmiany proaktywne, wyprzedzające nacisk zewnętrzny i pozwalające wykorzystać pojawiające się szanse podniesienia poziomu wydajności działań. Organizacja -jak słusznie zauważa autor - musi dostrzegać w porę potrzebę zmian i wprowadzać je, jeśli to zaniedbuje, to grozi jej obniżenie efektywności, a w skrajnym pizypadku nawet upadek. Zmiany nie mogą ograniczać się do spontanicznych i bieżących reakcji na sytuację na zewnątrz i wewnątrz organizacji, muszą one być przedmiotem troski jej kierownictwa (Bielski 2002, s. 175).

Inną typologię rodzajów zmian podaje H. J. Leavitt (Stoner, Wankel 1992, s. 312). Wyróżnia on zmiany dotyczące struktury organizacji, jej technologii, a także ludzi, stanowiących - jak wiadomo - najcenniejszy spośród jej wszystkich zasobów. Te tizy elementy organizacji są współzależne, co sprawia, że zmiana w jednym pociąga za sobą zmiany w pozostałych. Ma z pewnością rację S. Kowalewski (1984, s. 392) pisząc, że “ludzie zmodyfikowani będą się źle czuli w strukturach niezmodyfikowa-nych, zaś zmodyfikowane struktury nie będą odpowiadać ludziom nie-zmodyfikowanym. Działać w tych kierunkach trzeba więc równolegle”.

2