78067

litis contestatio

Było to prawne ugruntowanie sporu, prawne jego zawiązanie, nadanie sporowi między stronami charakteru prawnego. W poszczególnych fazach procesu rzymskiego następowało w różnych momentach:

litis contestatio w procesie legisakcyjnym następowało w wyniku zgodnego współdziałania obu str on procesowych. Dochodziło do niego poprzez głośne i dobitne wyrażenie formuł, w których strony przedstawiały swe roszczenia (uroczyste oświadczenia potwierdzające icli sporne pretensje w ypowiedziane w uroczystej formule słownej). Gdy druga strona zanegowała zasadność roszczenia pierwszej następowało litis contestatio.

litis contestatio w procesie formułkowym polegało na formalnej umowie Powód w obecności świadków wręczał pozwanemu formułkę procesowy przyznaną przez pretora. Pozwany przyjmował ją. Prawne ugruntowane sporu następowało w momencie przyjęcia formułki przez pozwanego.

litis contestatio w procesie kognicyjnym wiązało się ze sprzeciwem pozwanego wobec roszczenia powoda. W momencie nastąpienia litis contestatio dochodziło do tzw. konsumpcji skargi. Nie wolno było występować drugi raz w tej samej sprawie z tym samym roszczeniem w sporze między tymi samymi stronami. Gdy w trakcie procesu jakiś warunek nie został spełniony i przez to sędzia nie rozstrzygnął sprawy konsumpcja powodowała, że po litis contestatio powód już nigdy nie mógł wystąpić z tym roszczeniem nawet, gdy było ono uzasadnione.

W wyniku litis contestatio następowało przerwanie biegu przedawnienia. Jeśli np. skarga miała 3 - letni bieg przedawiuema ale w tym momencie było dochodzone roszczenie następowało liczenie biegu przedawnienia od nowa (z chwilą nastąpienia litis contestatio). Gdyby zatem strony wycofały swe sporne roszczenia na podstawie zgodnej woli następowało przerwanie biegu przedawnienia i rozpoczynało się jego liczenie od początku.

Z chwilą nastąpienia litis contestatio nie wolno było cedować skargi czyli przelewać jej na mną osobę (w okresie arcliaicznym i republikańskim cesja nie była znana). Litis contestatio nie pozw^ralalo więc na jakiekolwiek zmiany podmiotowe, decydowało o tym jak przebiegać będzie dalszy proces i kto będzie w nim uczestniczył. Występujący z pozwem od jego momentu nie mógł przekazać skargi komuś innemu, musiał osobiście toczyć spór z pozwanym.

Litis contestatio wywoływała skutki materialno - prawne (w sferze prawa materialnego) w zakresie roszczeń i praw\ jakie przysługiwały obydwu stronom. Najważniejszym skutkiem materialno - prawnym była nowacja (novatio) czyli odnowienie roszczenia, zastąpienie istniejącego zobowiązania nowym stosunkiem obligacyjnym. Od momentu litis contestatio pozwany nie mógł pozbyć się przedmiotu sponi - odpowiadał za jego ewentualną utratę. Jeśli wyrok był dla niego niekorzystny zobowiązany był w^rydać wszystkie owoce, jakie rzecz przynosiła i przychody uzyskane z rzeczy.

Egzekucja

Mogła mieć cliarakter:

-    osobisty - dominująca w procesie legisakcyjnym, odżywająca w kognicyjnym

-    majątkowy niemal wyłączna w procesie formułkowym, istotna w kognicyjnym