• Z drugiej strony, rozum człowieka, jego godność, natura społeczeństwa to źródło prawa
STAROŻYTNOŚĆ - źródło nakazów i zakazów prawa natury to istota człowieka, prawo nie może być zmieniane, inne w różnych miejscach WCZESNE CHCRZEŚCIJAŃSTWO I ŚREDNIOWIECZE - porządek rzeczy wyrażany przez prawo boże znajdował odzwierciedlenie w postępowaniu człowieka. Dla złych ludzi ,.państwo ziemskie" (bicz boży), dobrzy ludzie to pielgrzymi SZKOŁA PRAWA NATURY XVII W. - racjonalizm, koncepcja prawa naturalnego oderwanego od religii (prawo natury ludzkiej, niezmienne - koncepcja statyczna)
XIX/XX W. - szkoła prawa natury o zmiennej treści. Prawo treści nie ma treści raz na zawsze z góry danej, lecz jest zespołem zmiennych historycznie, będących wytworem ludzkiego intelektu
II WOJNA ŚWIATOWA - prawo natury w ujęciu dynamicznym. Normy się nie zmieniają, ale zmienia się ich interpretacja
POZYTYWIZM PRAWNICZY I JEGO EWOLUCJA
PRAWO, to zespół norm (wzorów powinnego zachowania), ustanowionych lub uznanych i chronionych (sankcjonowanych) przez państwo posługujące się środkami przymusu. Jest to tzw. TEZA SPOŁECZNA pozytywizmu prawniczego.
POZYTYWIZM PRAWNICZY - odrzucał metafizykę, starał się wypracować własne metody interpretacji prawa obowiązującego. Prawo istnieje tylko w postaci tekstów (ustaw). Prawo ustanowione obowiązuje niezależnie od jakiegoś prawa naturalnego czy szeroko rozumianej moralności. Ideał prawa to prawo wolne od wartościowania - TEZA O ROZDZIALE PRAWA I MORALNOŚCI.
DWIE KULTURY: anglosaska (Jurysprudencja analityczna) i kontynentalna.
JOHN AUSTIN - norma prawna jako rozkaz suwerena. Istniał przymus.
HERBERT L. A. HART - prawo to nie tylko nakazy i zakazy.
GEORG JELLINEK - prawo pozytywne to zbiór przepisów ludzkiego postępowania HANS KELSEN - normatywizm - prawo to wyłącznie formalna powinność ujęta w postać norm postępowania budujących hierarchiczny system prawny.
GUSTAW RADBRUCH - według niego normy rażąco niehumanitarne, nawet jeśli odpowiednio ustanowione i wsparte przymusem państwa nie zasługują na miano prawa (ustawowe bezprawie)
PRAWO STANOWIONE - odrębne od prawa zwyczajowego, prawo tworzone przez sędziów, itd...
WSPÓŁCZESNY POZYTYWIZM PRAWNICZY
A) państwo jako główny twórca prawa, jednak nie pozbawia to rangi prawa norm międzynarodowych
B) system prawa nie składa się wyłącznie z norm o charakterze rozkazów, ale też z innych wzorców i wytycznych postępowania
C) system prawa nie zawsze jest kompletny (zupełny) i niesprzeczny wewnętrznie, stosowanie prawa nie polega więc wyłącznie na prostym odnoszeniu ogólnej reguły do konkretnego przypadku
D) separacja prawa i moralności nie jest tak bezwzględna
PRAWO JAKO FAKT SPOŁECZNY. REALIZM PRAWNY