z tych nieświadomych dążeń, popędów i potrzeb często spożytkowana zostaje
na poradzenie sobie z konfliktami, które tu występują. Człowiek nie potrafi sobie poradzić
z tymi konfliktami stąd zaczynają u niego działać różne mechanizmy, które kierują jego postępowaniem. Kozielecki wyróżnił cztery rodzaje mechanizmów obronnych: represja, projekcja, racjonalizacja i substytucja. Represja to automatyczne, dokonujące się nieświadomie, wyparcie nieakceptowanych treści, bodźców, uczuć z sfery świadomej
do podświadomości. Projekcja polega na przypisywaniu sobie cecli pozytywnych, których nie posiadamy, oraz na zrzucaniu na innych własnych cech, których nie akceptujemy. Racjonalizacja to pozorne rozumowe rozwiązanie, polega albo na obniżeniu dążeń, albo
na obniżeniu wartości pożądanej rzeczy. Substytucja czyli zastąpienie. Sposobem radzenia sobie z tymi konfliktami i mechanizmami jest systematyczna psychoterapia. Zastosowanie tej koncepcji w szkolnictwie dotyczy nieuporządkowanych emocji uczniów. Psychoterapia jest niezwykle pomocna w leczeniu zaburzeń emocjonalnych, a właśnie rozwój emocjonalny jest w dzisiejszej szkole zaniedbany na rzecz rozwoju intelektualnego.
Koncepcja poznawcza. Według tej koncepcji człowiek jest twórczym, samodzielnym podmiotem, który potrafi decydować o swoim losie i ma na niego wpływ. Ludzkie działanie jest świadome i intencjonalne. Jest nie tylko reakcją na bodziec,
jak twierdzili behawioryści, ale również interpretacją informacji, które pochodzą
z zewnątrz, dzięki strukturom poznawczym, które człowiek posiada. Owe struktury poznawcze to wiedza nabyta w czasie uczenia się i myślenia, zakodowana w pamięci. Człowiek poznaje i rozumie świat, i może w nim rozsądnie działać właśnie dzięki
tej wiedzy zakodowanej w poznawczych strukturach, a także poprzez twórcze przetwarzanie tej wiedzy. Człowiek jest w stanie sam zmieniać swoje zachowanie
a dokonuje się to na drodze wychowania, które jest planowe, oraz poprzez autokreację, samorozwój, czyli tworzenie siebie według własnego projektu Szkoła, jako środowisko wychowawcze ale i dydaktyczne, ma za zadanie tak formować swoich uczniów, aby byli sprawcami, aby umieli podejmować czynności związane z socjalizacją, czyli przystosowaniem się do warunków, w których i m przyjdzie żyć i mieszkać, do środowiska. Sprawca, to także ktoś kto jest zdolny do zmiany samego siebie, do autokreacji.
Koncepcja humanistyczna również docenia ludzką aktywność. Mamy tu
do czynienia z holistycznym i personalistycznym ujęciem człowieka, które pozwala wyakcentować jego intencjonalność i transcendencję. Człowiek posiada predyspozycje wrodzone, czyli surowiec dla rozwoju i tworzenia własnej osobowości. Wewnętrzna struktura człowieka to jego cechy dziedziczne i ukryte, potencjalne możliwości. Domaga się ona szacunku i godności. Centralnym tematem tej koncepcji jest ludzkie "stawanie się człowiekiem" poprzez wchodzenie w relacje z naturą, innymi ludźmi i samym sobą. Człowiek nieustannie się rozwija, dąży do samorealizacji i aktualizacji ukrytych możliwości poprzez miłość, altruizm, twórcze przeżycia i rozwój własnego "ja".