• w debacie nad Jedwabiłem wyrażał postawę polskiego samokrytycyzmu i wskazywał na tradycję antysemityzmu jako decydujący czynnik prowadzący do mordu. „Postawa sprawiedliwych”
• oparty na sensownej argumentacji
• posługuje się nim MORALIZM
głos wewnętrzny radykalny
• może być oparty na uprzedzeniach, stereotypach, dyskredytacji
• twierdzenie, że wszyscy członkowie tej grupy są tacy sami (np. Niemcy - naziści)
• opierał się na postawie antypolonizmu („Polacy to antysemici, nic dziwnego, że Jedwabne się zdarzyło”)
• działa pośrednio na szkodę głosu wewnętrznego głos zewnętrzny
• odnosi się do tłumaczenia zdarzeń, procesów przez zewnętrzne obiektywne okoliczności, odpowiada postawie obronnej
• powodem są atrybucje zewnętrzne, niezależne od człowieka, jak np. bieda, wojna, dyskiyminacje, procesy społeczne, polityczne, ekonomiczne itp.
• problem tkwi w strukturach społecznych, sprawca staje się ofiarą, zrobił źle, ale winne jest otoczenie, argumentacja osłania sprawcę, usprawiedliwia
• sprawcy włączeni do kategorii MY, chcąc nie chcąc, w pewnym stopniu usprawiedliwiamy ich i rozumiemy
• ofiaiy odsuwamy do kategorii ONI, dystansujemy się od nich, nie utożsamiamy się z nimi („zdrada narodu polskiego przez Żydów”)
• zorientowanie wypowiedzi na sprawców
• obiektywne czynniki, poważna argumentacja
• posługuje się nim KRYTYKA SPOŁECZNA
głos
zewnętrzny radykalny
często opiera się na stereotypach, lub tłumaczeniach, że ofiara jest sama sobie winna „Żydzi sami byli sobie winni” /teksty R. Nowaka Obrona wizerunku Polaków przed zarzutem antysemityzmu Zdjęcie odpowiedzialności ze sprawców i przeniesienie jej na ofiary Quasi-argumenty - sensowna debata jest wykolejona
Głos zewnętrzny i wewnętrzny - stanowiska nie oparte na uprzedzeniach Radykalne głosy - oparte, nie podlegają debacie i psują ją, prowadząc do polaryzacji