3784497756

Interdyscyplinarność nauk o jakości 9

nych definicji jakości na ogół formułowanych w konwencji ujęć specjalistycznych, uwzględniających specyfikę obiektu (np. w odniesieniu do jakości wyrobu czy jakości życia). Podkreślanie trudności w zdefiniowaniu jakości i często spotykany pogląd nierealności stworzenia ogólnej definicji jakości skłoniła niektórych autorów do przyjęcia założenia, że jakość w sensie uniwersalnym jest pojęciem pierwotnym (niedefinio-walnym) [Kindlarski, 1988]. Podobne historie dyskusji terminologicznych przechodziły praktycznie wszystkie ważniejsze kategorie interdyscyplinarne jak np. kategoria rozwoju czy zarządzania. Należy jednak zwrócić uwagę, że ostatnie lata przyniosły duży postęp w uzgodnieniu uniwersalnych wykładni wielu kluczowych kategorii [Rozwój, 2007].

Uwaga ta dotyczy też w dużym stopniu kategorii jakości. Przy odróżnianiu tego, co ilościowe i jakościowe, należy bowiem wrócić do intuicyjnych, a także filozoficzno-logicznych podstaw tego odróżnienia [Borys,1984, 1991]. W języku polskim termin „jakość" pochodzi od słów „jak", „jaki", tworzących pytanie: „jaki jest obiekt lub zbiór obiektów?" lub inaczej - „jaka jest natura badanego obiektu lub zbioru obiektów?" w odróżnieniu od pytania: „ile jest obiektów?". Pierwsze pytanie określa zatem jakościowy aspekt zbioru obiektów, pytanie drugie - aspekt ilościowy.

Interpretacja pierwszego pytania nie jest w nauce i praktyce jednoznaczna, W też tkwi od wielu lat źródło braku porozumienia w definiowaniu jakości, lecz też realna, choć nadal niedoceniana, możliwość jego uporządkowania i zmniejszenie „szumu informacyjnego" w podstawach nauk o jakości.

Tymczasem analiza wszystkich sformułowanych dotąd definicji jakości upoważnia do stwierdzenia, że definicje te można przydzielić do jednej z dwóch interpretacji jakości:

-    niewartościującej (opisowej/ deskryptywnej, nieoceniającej);

-    wartościującej (oceniającej, preferencyjnej).

Wyróżnione interpretacje jakości wyznaczają dwa kierunki badań jakościowych o istotnie odmiennych celach: rozróżniania jakości (pierwszy kierunek badań) i oceny ich stanów (drugi kierunek badań). Ilustruje to rysunekl.