5513191196

Przedmiot i zadania dydaktyki

szczeblu szkoły. Zwraca uwagę w tym określeniu analiza procesujako podstawowe--go elementu kształcenia w teorii dydaktycznej.

Słownik pedagogiki pracy pod redakcja Tadeusza W. Nowackiego pod hasłem dydaktyka zamieszcza następujące wyjaśnienia:    Najpowszechniej definiuje się dy

daktykę jako ogólna wiedzę o nauczaniu i uczeniu się. W tej definicji nacisk położo--no raczej na instrumentalna stronę procesu. Określenie, że dydaktyka jest teoria kształcenia, uwzględnia znaczenie procesu dla rozwoju osobowości (...). Dydaktyka obejmuje poszukiwanie istoty prawidłowości, tendencji rozwojowych nauczania, jako ujęciajednej ze stron procesu wychowawczego. Na dydaktykę składa się teoria celów, prawidłowości i podziału procesów nauczania, teorii doboru treści, planowa--nie i organizacja metod i środków nauczania⁶.

Przedstawione definicje, zawarte w podstawowych polskich słownikach i wydawnictwach encyklopedycznych, wykazują wspólne elementy pojęcia, jakim jest dydaktyka, ale także widoczne są pewne odmienności w ujmowaniu jej istoty i zakresu. Dlatego przeanalizujemy znaczenie dydaktyki, jakie nadał jej Czesław Kupisiewicz w Podstawach dydaktyki ogólnej.

Dydaktykę traktuje się obecnie jako naukę o nauczaniu i uczeniu się, a więc jako system poprawnie uzasadnionych twierdzeń i hipotez dotyczących zjawisk, zależnoś--ci i prawidłowości nauczania — uczenie się oraz sposobów kształtowania tego procesu przez człowieka. Dydaktyka dostarcza wiedzy o stanie rzeczy istniejącym w obrębie przedmiotu jej badań, spełniając w ten sposób funkcję diagnostyczną. Z kolei, dzięki analizie prawidłowości rządzących przebiegiem procesu nauczania — uczenia się, wykonuje funkcję prognostyczną. Wreszcie, zajmując się metodami, środkami i warunkami realizacji celów dydaktycznych, pełni funkcję instrumentalno--techniczną. Dostarczając wiedzy o stanie rzeczy istniejącym w obrębie przedmiotu jej badań, a zwłaszcza określając prawidłowości rządzące przebiegiem nauczania — uczenia się oraz wskazując metody i środki realizacji społecznie uznanych celów tego procesu, dydaktyka spełnia dwojakiego rodzaju funkcje: teoretyczne — głównie o charakterze diagnostycznym i prognostycznym oraz praktyczne — przede wszyst--kim natury instrumentalno-technicznej⁷. Jest to dość długa i złożona definicja, ale trafna i wartościowa. Pozwala na wyodrębnienie dla definicji dydaktyki myśli szczególnie istotnych:

—    dydaktyka jest nauką o nauczaniu i uczeniu się,

—    jako nauka tworzy system poprawnie uzasadnionych twierdzeń i hipotez w zakresie nauczania i uczenia się,

—    wskazuje sposoby przekształcania zjawisk nauczania i uczenia się,

—    dostarcza wiedzy o stanie nauczania i uczenia się w szkołach i innych instytu--cji edukacyjnych — pełni więc funkcję diagnostyczną,

' ' T . W. Nowacki (red.). Słownik pedagogiki pracy, Wrocław 1986, Ossolineum, s. 59.

dydaktyki ogólnej. Warszawa 1977. PWN, s. 11-12.