8476758551

RETROKONWERSJA KATALOGÓW BIBLIOTECZNYCH 269

graficznymi (import — eksport rekordów), kontrola rekordów pod względem zgodności z kartotekami haseł wzorcowych katalogu centralnego, finansowy udział poszczególnych bibliotek oraz prawa autorskie do bazy.

Zasady katalogowania kooperatywnego w katalogu centralnym decydują, czy katalog centralny stanie się źródłem rekordów bibliograficznych w procesie retrokonwersji, jak również o jakości i efektywności samych katalogów centralnych. Wypracowane zasady katalogowania kooperatywnego muszą obowiązywać wszystkich katalogujących i być rygorystycznie przestrzegane. Do najważniejszych spraw należą: wybór formatu, w którym będą wprowadzane i przechowywane dane, reguły katalogowania (w tym stopień szczegółowości opisu), określenia źródła, z którego będą pobierane hasła wzorcowe (kartoteka haseł autorytatywnych lub własna kartoteka haseł wzorcowych katalogu centralnego).

Format rekordów opisu decyduje o tym, czy biblioteki będą mogły wprost z bazy przeładowywać dane, czy będą musiały dokonywać kosztownej konwersji. Spisane reguły katalogowania mają zapewnić jednakowy sposób postępowania przy katalogowaniu we wszystkich bibliotekach uczestniczących.

Udostępnianie katalogu centralnego tylko w trybie online powoduje znaczne koszty (głównie telekomunikacyjne), przeciążenia linii telekomunikacyjnych oraz wymaga dużej wydolności systemu. Dlatego bardziej ekonomiczną formą korzystania z katalogu centralnego są produkty tworzone na jego podstawie (np. baza rekordów bibliograficznych na CD-ROM-ach). Są one przydatne w takich przypadkach, jak: import rekordów bibliograficznych z katalogów centralnych do lokalnych katalogów bibliotecznych, katalogowanie nowych pozycji (wstępne prace nad nowym rekordem, tzn. sprawdzenie istnienia w katalogu oraz tworzenie nowego rekordu bibliograficznego w formatach MARC), przygotowanie informacji o posiadaniu przez bibliotekę pozycji już uwzględnionych w katalogu centralnym. Takie bazy oraz odpowiednie oprogramowanie umożliwiające współpracę CD-ROM-ów z katalogiem online ogranicza do minimum konieczność używania połączeń telekomunikacyjnych.

Dostęp do bazy w trybie online jest konieczny podczas katalogowania nowych wydawnictw (dla sprawdzenia, czy dana pozycja jest, czy jeszcze nie ma jej w bazie) oraz przy fizycznym kopiowaniu rekordu z lokalnej bazy do katalogu centralnego, nanoszeniu informacji o posiadaniu przez poszczególne biblioteki wydawnictw zarejestrowanych już w katalogu centralnym. Dostęp online jest również niezbędny podczas realizacji zamówień wypożyczeń międzybibliotecznych.

Bardzo ważnym elementem budowy katalogów centralnych i retrokonwer-sji jest przejmowanie haseł z kartotek haseł wzorcowych. Aby zapewnić spójny system informacji bibliograficznej, konieczne jest korzystanie z tych samych kartotek haseł wzorcowych w poszczególnych bibliotekach uczestniczących w katalogowaniu kooperatywnym. Najlepszym i najtańszym sposobem jest używanie kartotek haseł autorytatywnych, które powinny być dostępne (on-