4663670102

THORSTEIN BUNDĘ IEBLEN (1857 - 1929) ji povażovany za zakladatefa americkeho inśtitucionalizmu. aplikoval psychologicky pristup ku kritike materialistick tendencii v hospodarsky rozvinutej spoloćnosti. Sućastoujeho kritiky zahaTćtvej triedy ekonomickeho faktora v modemej spoloćnosti sa stało aj posudzovanie vplyvu vzdelav spravanie Fudi (Yeblen. T. B.. 1999). Yyjadruje sa k tomu ako może vzddante formov; myślenie a konanie ćlenov spoloćnosti. Zdóraznuje. że vychovno-vzdelavaei system m vplyvat^: na formovanie uznavanych hodnót v spoloćnosti a tym sućasne formovaf spós żivota Fudi.

Vnrma vzdelanie ako hodnom yzdelania. która ovplyvńuje użitoćnost' ćloveka. Tvi ekonomicka hodnota vzdelania realne existuje a ma rovnaku cenu ako ekonomicka hoć myslienkovych navykov. ziskavanych jednodivcom z każdodenneho żivota (nadbytoćn skusenosti). Preto je podl’aneho dóleżite. kto a ake hodnoty vstepuje v ramci \ycho\-nc vzdelavacieho systemu buducim generaciam. Vjeho teorii su \-ply\y zahaTćivej triedy najnapadnejśie prave v oblasti vzdelavania a vychovneho posobenia na mladych. Vśak nedocenuje \yznam vzdelania v hospod. proces och zhTadiska jeho ekonomick\'ch ućir On zdóraznuje predovśetkym mimoekonomicke ućinky vzdelania, vzt^:ah nąjma \yssicl vzdelavacich inśtitucu k ekonomickemu żivotu spoloćnosti. Okolnosti. które pósobia n formovanie\ycho\Tio-vzdelavacieho systemu, ukazuju pódl’a neho na postoj vzdelanej kżivotu priemyselnej krajiny. Dokazuju. na aku vyvojovu uroveń \yssie vzdelanie dos aćo możno od vzdelanej triedy oćakavat^: v oblastiach_; kde sa dotykaju hospodarskeho a\ykonnosti spoloćnosti. Teda vjeho teorii satak vzdelavanie javi ako prostriedok zadiovania konzervativnej triedy. zahaTćivej(bohatej. neproduktiMiej) triedy. której vz k ekonomickemu procesuje vzt^:ahom privlastńovania a nie \yt\-arania. vzt^:ahom vyuźr a nie vzt^:ahom praktickej użitoćnosti.

Videl hla\Tiy rozpor v spoloćnosti medzi instituciou priemyslu a biznisu. Priemyse chapal ako \yrobny proces zalożeny na strojovej technikę, ktoreho ciefom je maximun: produktivity a \yroby. Biznis chapal ako podnikanie zamerane na ziskanie maximalneh zisku. Predstavitelia priemyslu suinżinieri_; zlepśovatelia. robotmci; predstavitelia bizn priemyselni. bankovi kapitalisti amanażeri. Pokrok sadosahujeposobenim priemyslu. honaopak brzdi. Je to możne preto. lebo materialnu ryrobu kontroluju Tudia, ktori maj-zaujem na raste ziskov. Roz\-ojom monopolov. velTcobank a akcio\ych spoloćnosti vzn podl’aneho zahaTćiva trieda- je to konzervativna siła. kt. chce zachovat^: zastarane inśtil abrzdi \y\-oj. Pre nevyhnutny rast \yroby. pre blahobyt spoloćnosti je na\yhnuma kon \yrobytedmickou inteligenciou. presun riadenia do nik technikov; za nesprame vśak pokładał pre\-zatie hospodarst\-a inżiniermi_; napr.: generalnym strajkom.

Commons na rozdiel od Yeblena predpoklada, że kapitiizmus może zabezpećit ro\-novahumedzi priemyslom abiznisom prostredmct\-omvzajomneho porozumenia apraktickych reforiem.