7404701575

PARODIA 'Zakres terminu': w XX wiecznej literaturze 'parodia' występuje w trzech zakresach znaczeniowych,

1.    Tradycyjne znaczenie nazwy gatunkowej oznaczająca typ komicznego naśladowania danego wzorca literackiego (dzieła, stylu, gatunku), które dzięki wyostrzeniu jego cech formalnych oraz zmianie tematycznej, prowadzi do efektów ludycznych, polemicznych lub satyrycznych. Znaczenie gr. para-wbrew, przeciw i ode- pieśń = przeciw pieśni. Gatunek nadbudowywał się nad poważnymi tekstami literackimi, powodując ich degradację wprowadzając błahą tematykę oraz wyostrzając manierę stylistyczną. W Polsce parodię jako osobny gatunek zabawy, krytyki czy polemiki literackiej uprawiali min. T. Boy-Żeleński, J. Iwaszkiewicz, J. Tuwim, A, Słonimski, S. Mrożek. Parodia w starożytności i średniowieczu była traktowana jako forma wtórna i wyłącznie destruktywna, lekceważona ćwiczenia stylistyczne i forma pasożytująca na formach wyższych. W XX wieku również była formą poboczną, ale poz była się negatywnej oceny. Należy uznać, ze parodia danego gatunku literackiego, nie należy do nowego gatunku (który jest tylko obiektem krytycznego przedstawienia); własności, które podziela z parodiami innych gatunków, wskazują jej przynależność do jednego gatunku.

2.    Parodia jako odmiana -> stylizacji to komiczne naśladowanie wyrazistych i rozpoznawalnych wzorców stylistycznych ukształtowania wypowiedzi, nie tylko literackich, ale różnych socjolektów środowiskowych, społecznych czy zawodowych. Rezultat ośmieszenia, ujawnienia ograniczeń uzyskiwany jest zazwyczaj poprzez karykaturalne przedstawienie cech wzorca oraz pozbawienie go motywacji kontekstowo-tematycznych, Tak rozumiana parodia stanowiła ważną technikę w całej historii literatury. W czasach nowożytnych odegrała szczególną rolę w powstaniu, rozwoju i przemianach form powieściowych.

W literaturze polskiej szczególnie atrakcyjny okazał się Gombrowiczowski idiom stylizacji parodyjnej.

We współczesnej literaturze ranga parodii wynika z jej rozpowszechnienia wśród najwybitniejszych pisarzy, z drugiej strony wypływa z rozpoznania roli, jaką odegrała w rozwoju form literackich oraz artystycznych funkcji chwytów parodystycznych. Rozpoznania te zostały dokonane przede wszystkim dzięki pracom rosyjskich formalistów (Szkłowskiego, Tynianowa, Eichenbauma)

Parodia jako odmiana stylistyczna nie obejmuje zwykle całego tekstu, lecz jego fragment czy aspekt, w których parodiowane są różne, pozaliterackie wzorce językowe.

3.    W XX wieku parodia uzyskała status kategorii estetycznej, jako jedna z głównych kategorii literackich, bywa tam, gdzie przekaz artystyczny podwójnie zakodowany. W poszczególnych utworach, polega na takiej organizacji, rearanżacji wzorców utworu, aby doprowadzić do zbudowania nowej jego struktury. Parodia rozumiana kategorialnie sprzyja wysnuwaniu wniosków o naturze i podstawowych jakościach i cechach dzieła: o budowie, organizacji semantycznej utworu.

Przedmiotem parodii bywają najczęściej poszczególne utwory stylu 'wysokiego' (parodie np. Kwiatów polskich Tuwima). Przede wszystkim są nimi gatunki, style i poetyki