1299076297

Narodziny dziecka (locija) 71

czyniła to tylko wtedy, kiedy zmuszały ją do tego okoliczności, kiedy nie mogła liczyć na pomoc innych kobiet. Tylko w takich sytuacjach ani ona, ani jej mężczyzna, który wtedy mógł jej pomóc lub nawet wyręczyć w pracach przypisanych zwyczajowo kobiecie, nie byli skalani i nie nakładano na nich kar.

Obecnie mechanizacja gospodarstwa domowego skróciła okres poporodowej „nieczystości” kobiety, a tym samym jej izolacji. U Lesiaków i jaglanów trwa on od kilku dni (pranie, sprzątanie) do zaledwie 3-4 tygodni (przygotowywanie posiłków). Ponadto samodzielne mieszkanie małżeństw ogranicza kontrolę społeczną w przypadku izolacji kobiety wyłącznie do tych spotkań, w których uczestniczą liczni przedstawiciele obu rodzin lub kiedy jest obecny przynajmniej jeden starszy. Odosobnienie może mieć, zatem charakter funkcjonalny lub(i) towarzyski. W pierwszym przypadku chodzi o związek odosobnienia kobiety z ograniczeniem wypełniania ról tradycyjnie jej narzuconych, np. żony, gospodyni, kucharki. Wszystkie obowiązki z prowadzeniem domu przejmuje np. matka położnicy, położnica bowiem jest „trefna” i „spaprana”. Przypomnę — nie może gotować, podawać do stołu, korzystać z tych samych naczyń, co reszta domowników, nie może używać tych samych ręczników.

W odróżnieniu od Lesiaków i Jaglanów, u Pachowiaków okres ten trwa dwa miesiące. Po jego zakończeniu wszelkie przedmioty, których używała młoda matka zostają wyrzucone²².

...jeżeli kobieta po porodzie jest, to nie jest jej wolno dojść do żadnych naczyń, tylko to co jej podadzą. Potem te naczynia są wyrzucone przez nią. Nie może nic dotykać przez miesiąc. Nie wolno jej wychodzić poza obszarem tam gdzie ludzie. Musi być odosobniona. To jest taka nieczystość jej. Jedzenie przynosi jej matka, czy siostra (...) ale nie może się pokazywać dla obcych czy dla tej...²³

...nie wolno chodzić tam, gdzie są Cyganie mężczyźni, taka kwarantanna dla kobiet po urodzeniu dziecka... (Jag. 5)

...ma swoją szklankę, swoje naczynia ma (...) musi siedzieć osobno... (Pach. 1)

Leży w łóżku, nie wstaje, wtedy wszystko się kolo niej robi. Czasami siostra przyjeżdża, czasami mama. Taka kobieta nie może gotować, w ogóle dochodzić do kuchni. (...) tak do miesiąca (...) No to jest właśnie ten nasz obrzęd (...) No tak jest (...) O to już tak z jednych na drugich przechodzi od dawna i tak się robi, bo inaczej nie wypada (...) ona wtedy jest w oddzielnym pokoju, śpi sama, ma własną pościel, talerzyk (Pach. 2)

Zakazy i nakazy ograniczające działania kobiety w tym czasie mają charakter społeczny. Natomiast nie mają one charakteru biologiczno-zdrowotnego, ponieważ gdy nie ma komplikacji poporodowych, kobieta, mimo okresu oczyszczania się dróg rodnych, może normalnie funkcjonować (praca, opieka nad dziećmi, może nawet współżyć) już po upływie 7-8 dni. Większość respondentów podkreśla jednak fakt troski o zdrowie kobiety, która po wysiłku porodowym po prostu powinna odpoczywać.

²²    Okres nieczystości poporodowej może trwać maksymalnie sześć miesięcy.

²³    Respondentami było małżeństwo pochodzące z dwóch grup rodowych, Lesiaków i Berników.