1841899800

REJONIZACJA CZYTELNICTWA 51

nów, a zwłaszcza czytelnicy czasopism naukowych z jednej strony, a czasopism społeczno-kulturalnych z drugiej — to różni ludzie;

3)    jedynie część (choć znaczna) czytelników czasopism dla aktywu partyjnego i młodzieżowego nabywa czasopisma społeczno-kulturalne;

4)    rozwój czasopism społeczno-kulturalnych o tematyce lokalnej ogranicza nieco czytelnictwo czasopism społeczno-kulturalnych (ogólnokrajowych). Jednakże nie ma mowy o całkowitym zastąpieniu drugich przez pierwsze.

Dotychczasowe, niestety bardzo wstępne — na skutek niedoskonałości zebranych materiałów — uwagi o związkach zachodzących pomiędzy grupami gazet zmuszają do wyciągnięcia dwu dalszych wniosków:

1)    w praktyce wydawniczej nie można rozpatrywać poszczególnych tytułów odrębnie, w oderwaniu od innych tytułów z danym powiązanych;

2)    żadnej realnej i efektywnej decyzji wydawniczej nie można podjąć bez wszechstronnego rozpoznania zjawisk substytucji i komplemen-tarności tytułów. Wszędzie tam, gdzie powstaje problem dokonania jakiegokolwiek wyboru, względnie problem wszechstronnej c::cnv zjawisk czytelniczych, wydawniczych, czy kolportażowych, wszędzie tam pojęcie substytucji i komplementarności musi być ..Chlebem codziennym” aktywu wydawniczego. Jeżeli zaś w chwili obecnej tak jeszcze nie jest — to w każdym razie nie jest to wynikiem braku praktycznej przydatności pojęć „komplementarność” czy „substytu-cyjność” gazet.

Zewnętrzne związki czytelnicze są bardzo różnorodne. Należy tu m. in. sprawa wpływu warunków kolportażu (np. rozmieszczenie i zagęszczenie sieci punktów sprzedaży, warunki prenumeraty). W chwili obecnej nas interesuje sprawa ustalenia wpływu różnych czynników, a pośrednio i typowych struktur społeczno-demograficznych, na natężenie oraz strukturę (kierunki) czytelnictwa gazet.

Celem naświetlenia związku zachodzącego pomiędzy ogólnym poziomem czytelnictwa dzienników (czy czasopism), a natężeniem (względnym poziomem) poszczególnych czynników demograficznych wyznaczyliśmy współczynniki korelacji (prostej) pomiędzy natężeniem czytelnictwa dzienników (ogółem), a natężeniem poszczególnych czynników demograficznych. To samo zrobiono dla czasopism. W ten sposób założyliśmy, iż ogólny poziom czytelnictwa dzienników (czasopism) jest funkcją natężenia różnych czynników demograficznych.

Korelację ujemną — tak dla dzienników ogółem, jak i dla czasopism — wykazują: ogółem ludność, ludność powyżej lat 15 zamieszkała na wsi, ludność z wykształceniem co najmniej podstawowym zamieszkała na wsi oraz ogółem ludność czynna zawodowo. Z powyższego można wyciągnąć jako wnioski: ani ludność ogółem, ani ludność wsi, ani ogólny poziom ludności czynnej zawodowo (zatrudnienie ogółem) nie wywierają decydującego wpływu na ogólny poziom natężenia czytelnictwa gazet w poszczególnych województwach.

Współczynniki korelacji, wyznaczone dla pozostałych grup ludności, zestawiono w tabl. nr 11.

4*