2033345838

mnogiej!) uważano za określenie deprecjonujące¹⁵. Wskazując na ukryty pod powierzchnią tekstu efekt artystyczny, Eugeniusz Kucharski wątpił w wartość czy raczej zakres efektywności procedur badawczych właściwych filologii:

„[...] od strony samego tylko wyrazu językowego lub jego znaczenia do istoty poezji dobrać się nie można. Krytyka filologiczna, choćby najdoskonalsza, musiała z tego powodu pozostawiać nie tknięte całe dziedziny piękna”¹⁶.

Przed wojną pracę Kleinera - wstęp do Dzieł wszystkich Słowackiego (t. I z 1924 r.) chwalono, określając mianem „poematu filologicznego”¹⁷. Według Wacława Borowego filologia była główną nauką pomocniczą nauki o literaturze¹⁸. W swoim Małym wyjaśnieniu, a raczej dłuższym wyznaniu wiary z 1928 r. Ignacy Chrzanowski zaznaczał:

„[...] historia literatury - z natury swojej - jest przede wszystkim nauką filologiczną, ale nie wyłącznie: może i powinna - także z natury swojej - wykraczać poza granice filologii, może i powinna po ukończeniu analizy filologicznej rozpatrzyć utwór literacki przynajmniej jeszcze ze stanowiska logiki, etyki i estetyki, nie zapominając przy tym o stronie normatywnej tych nauk, to znaczy, ma prawo wydać sąd o jego różnorodnych wartościach”¹⁹.

Trzydzieści lat później Erich Auerbach definiować będzie filologię szeroko, nie ograniczając się do analizy filologicznej: „Nauka, która poprzez interpretację dokumentów bada to, co uznawafno] za prawdziwe, zwie się filologią”²⁰. Auerbach konkludował patetycznie:

„W tej filologicznej filozofii lub filozoficznej filologii chodzi tylko o nas, ludzi na planecie Ziemia. Oto idea filologii, której nauczyłem się od Vica”²¹.

Niekiedy filologię uważano jednak wyłącznie za synonim sztuki edytorstwa tekstów. Filolog - to dla Pigonia wydawca, przeciwieństwo interpretatora²². Podobnie - z edytorem utożsamia filologa Julian Maślanka we wstę-

¹⁵    Filologia „bywa dzisiaj jeszcze utożsamiana z historią literatury, której metody przeciwnicy jej lekceważąco określają jako filologiczne” - J. Krzyżanowski, op. cit., s. 32.

¹⁶    E. Kucharski, O metodę estetycznego rozbioru dzieł literackich, [w:] Teoria badań literackich w Polsce. Wypisy, oprać. H. Markiewicz, t. I, Kraków 1960, s. 369.

¹⁷    A. H u t n i k i e w i c z, op. cit., s. 15.

¹⁸    W. Borowy, [Zadania krytyki literackiej], [w:] Teoria badań literackich w Polsce. Wypisy, oprać. H. Markiewicz, t. II, Kraków 1960, s. 170.

¹⁹    I. Chrzanowski, [„Wyznanie wiary”], [w:] Teoria badań literackich w Polsce. Wypisy, oprać. H. Markiewicz, t. I, Kraków 1960, s. 420.

²⁰    E. Auerbach, Język literacki..., op. cit., s. 21.

²¹    Ibidem.

²²    Por.: „O każdym wybitniejszym historyku po kilkunastu latach pracy łatwo można orzec na podstawie jego dorobku, w jakich dziedzinach sobie upodobał, jakim on jest »specjalistą«: czy to starożytnik, czy nowożytnik, czy to filolog, czy interpretator, historyk piśmiennictwa czy