plik


ÿþOgólne zasady nazewnictwa Nazwy zwizków nieorganicznych mo|emy tworzy na dwa sposoby. Sposób pierwszy posiada nastpujce reguBy: B, Si, C, Sb, As, P, N, H, Te, Se, S, I, Br, Cl, O, F Nale|y zachowywa odpowiednie koDcówki, ale o tym szerzej podczas omawiania konkretnych zwizków. 1. Podajemy pierwiastki wchodzce w skBad zwizku wedBug malejcej elektroujemno[ci. W grupach 13-17 elektroujemno[ ro[nie w nastpujcym szeregu: 2. Nastpnie podajemy warto[ciowo[ci pierwiastków zapisujc je w nawiasie rzymskimi cyframi. Pomijamy je, je[li dany pierwiastek wystpuje tylko na jednym stopniu utlenienia - np. tlenek glinu, tlenek wapnia. Podanie niepotrzebnej warto[ciowo[ci jest okre[lane jako bBd, gdy| w nazwach nie zapisujemy zbdnych informacji. Nastpujce pierwiastki tworz zwizki przewa|nie tylko na jednym stopniu utlenienia (podanym) i nie podajemy ich warto[ciowo[ci, chyba |e maj inn ni| podana: litowce(I), berylowce(II), skandowce(III), B(III), O(-II), F(-I), Al(III), Si(IV), Zn(II), Ag(I), Cd(II), Bi(III) Drugim sposobem jest podanie pierwiastków wedBug tej samej kolejno[ci co poprzednio, poprzedzajc je krotno[ciami poszczególnych pierwiastków we wzorze sumarycznym. Sposób ten ma zastosowanie, gdy stopieD utlenienia pierwiastka nie jest caBkowity - np. czterotlenek trójoBowiu Pb3O4. Do oznaczenia krotno[ci pierwiastków stosuje si odpowiednie przedrostki. Je[li w zwizku wystpuje jeden atom pierwiastka, to przedrostek przewa|nie si pomija, o ile nie wprowadza to niejednoznaczno[ci. O ile to mo|liwe, staramy si stosowa pierwszy sposób nazywania zwizków, a do tego odwoBujemy si w ostateczno[ci. W chemii nieorganicznej zgodnie z zaleceniami IUPAC oraz Polskiego Towarzystwa Chemicznego mo|na stosowa polskie lub greckie przedrostki liczbowe. W chemii organicznej obowizuj wyBcznie przedrostki greckie. W tym artykule bdziemy u|ywali przedrostków polskich tam gdzie to mo|liwe. My[l, |e po tym krótkim wstpie mo|emy przej[ do nazywania konkretnych zwizków chemicznych. Kwasy to zwizki zbudowane z wodoru i reszty kwasowej. Wzór ogólny kwasów przedstawia si nastpujco: Kwasy mo|na podzieli na dwie grupy: kwasy tlenowe i kwasy beztlenowe. Kwasy tlenowe to kwasy, które jak sama nazwa wskazuje zawieraj w swojej czsteczce atom tlenu. Ilo[ atomów tlenu zawiera si w przedziale 1-6. Oprócz atomu tlenu w reszcie kwasowej znajduje si jeszcze atom pierwiastka kwasotwórczego. Pierwiastkiem takim jest na ogóB niemetal, na przykBad siarka, fosfor bdz azot. Mo|e to by równie| póBmetal, na przykBad krzem lub nawet metal o du|ej warto[ciowo[ci, jak Mn(VII) w kwasie HMnO4. Nazwy kwasów tlenowych tworzymy od nazwy pierwiastka centralnego podajc w nawiasie jego warto[ciowo[ oraz dodajc koDcówk  owy. Dla kwasów, których pierwiastki posiadaj tylko jedn warto[ciowo[ nie podaje si jej warto[ci w nazwie. PrzykBadem mo|e by kwas zawierajcy w swojej czsteczce atomy: wodoru, tlenu i siarki (VI). Zapiszmy wzór sumaryczny i strukturalny takiego kwasu: Kwas ten skBada si z 4 atomów tlenu, 1 atomu siarki i 2 atomów wodoru. Jego nazwa to: kwas siarkowy (VI). Najwa|niejszymi kwasami tlenowymi w chemii nieorganicznej s: ·ð H2SO3  kwas siarkowy (IV) ·ð H2SO4  kwas siarkowy (VI) ·ð H2CO3  kwas wglowy ·ð H3PO3  kwas fosforowy (III) ·ð H3PO4  kwas fosforowy (V) ·ð HNO2  kwas azotowy (III) ·ð HNO3  kwas azotowy (V) ·ð HClO  kwas chlorowy (I) ·ð HClO2  kwas chlorowy (III) ·ð HClO3  kwas chlorowy (V) ·ð HClO4  kwas chlorowy (VII) Kwasy beztlenowe to kwasy, które nie zawieraj atomu tlenu w czsteczce. S to wodne roztwory wodorków niemetali, które znajduj si w szesnastej i siedemnastej grupie ukBadu okresowego, np. HCl, HBr. Nazw kwasu beztlenowego tworzymy w ten sposób, |e do nazwy pierwiastka dodajemy koDcówk  wodorowy, np. HBr  kwas bromowodorowy. Najpopularniejsze kwasy beztlenowe to: ·ð HCl  kwas chlorowodorowy (chlorek wodoru) ·ð H2S  kwas siarkowodorowy (siarczek diwodoru) ·ð HCN  kwas cyjanowodorowy (cyjanek wodoru) Nomenklatura tlenków Mo|emy tutaj zastosowa obydwa powy|sze sposoby, jednak zalecane jest stosowanie pierwszego. Nomenklatura tlenków jest bardzo prosta. Popni|ej nieco przykBadów. ·ð N2O5 - tlenek azotu(V) ·ð N2O4 - czterotlenek dwuazotu (bo istnieje tak|e NO2 - nazwa tlenek azotu(IV) jest niejednoznaczna) ·ð Cr2O3 - tlenek chromu(III) ·ð FeO - tlenek |elaza(II) ·ð Fe2O3 - tlenek |elaza(III) ·ð Mn2O7 - tlenek manganu(VII) ·ð MgO - tlenek magnezu ·ð CaO - tlenek wapnia ·ð Al2O3 - tlenek glinu ·ð Pb3O4 - czterotlenek trójBowiu Nomenklatura wodorotlenków Nazewnictwo w wodorotlenkach jest podobne jak w tlenkach. Pierwsze, co to okre[lamy, |e jest to wodorotlenek, a nastpnie nazw metalu oraz jego warto[ciowo[. Warto[ciowo[ci nie podajemy, je[li metal le|y w I lub II grupie gBównej ukBadu okresowego, lub te|, je[li dany metal nie mo|e tworzy innych zwizków o innej warto[ciowo[ci. Mo|emy oczywi[cie stosowa sposób drugi (z przedrostkami) kierujc si zasadami jak w tlenkach. ·ð Fe(OH)3 - wodorotlenek |elaza(III) ·ð TlOH - wodorotlenek talu(I) ·ð Zn(OH)2 - wodorotlenek cynku ·ð Ca(OH)2 - wodorotlenek wapnia ·ð Al(OH)3 - wodorotlenek glinu Nomenklatura kwasów Nazwy kwasów tworzymy poprzez podanie atomu centralnego, dodanie przyrostka "-owy" i podanie warto[ciowo[ci (w przypadku kwasów tlenowych). W przypadku kwasów beztlenowych (wodorków kwasowych) do nazwy pierwiastka dodajemy przyrostek "- owodorowy". Cz[ciej ni| nazewnictwo systematyczne kwasów stosuje si jednak nazewnictwo zwyczajowe. Je[li w kwasie wystpuje wicej ni| jeden atom danego pierwiastka, to poprzedzamy go odpowiedni krotno[ci. StopieD utlenienia pierwiastka w kwasie mo|na policzy z wzoru (2*O - H) / n, gdzie O - to liczba atomów tlenu, H - liczba atomów wodoru, n - liczba atomów danego pierwiastka w kwasie. ·ð HNO3 - kwas azotowy(V) lub kwas azotowy ·ð HNO2 - kwas azotowy(III) ·ð H2SO4 - kwas siarkowy(VI) lub kwas siarkowy ·ð H2SO3 - kwas siarkowy(IV) ·ð HClaq - kwas chlorowodorowy ·ð H2CO3 - kwas wglowy ·ð H3BO3 - kwas borowy ·ð HBr - kwas bromowodorowy ·ð HBrO3 - kwas bromowy(V) ·ð H2SeO3 - kwas selenowy(IV) ·ð HMnO4- kwas manganowy(VII) Czsteczki kwasów mog zawiera ró|ne ilo[ci atomów tlenu. Z tego powodu w trudnych przypadkach, o ile nie istnieje odpowiednie nazewnicwo zwyczajowe, stosuje si czBon "- okso-" do podania liczby atomów tlenu w zwizku (inaczej mówic - traktuje si dany zwizek jak zwizek kompleksowy z ligandami tlenowymi). Zazwyczaj jednak istniej odpowiednie nazwy zwyczajowe, których mo|na u|ywa jako nazw systematycznych. Na szególn uwag zasBuguj przedrostki "meta-" i "orto-" u|ywane w nazwach zwyczajowych. Oznaczaj one ilo[ wodoru w kwasie - "meta-" oznacza mniejsz zawarto[, a "orto-" wiksz. ·ð H3PO4 ·ð H5IO6 - kwas sze[ciooksojodowy(VII) ·ð H4P2O7 - kwas siedmiooksodwufosforowy(V) ·ð H2B4O7 - kwas siedmiooksoczteroborowy ·ð H4SiO4 - kwas czterooksokrzemowy Nomenklatura soli Nazw soli tworzymy poprzez podanie nazwy reszty kwasowej, warto[ciowo[ci reszty kwasowej, nazwy metalu i warto[ciowo[ci metalu (lub nazwy jonu zBo|onego). Zasady pomijania wart[ciowo[ci s takie jak poprzednio tzn. robimy to zawsze wtedy, gdy nie ma to wpBywu na jednoznaczno[ nazwy. ·ð Mg(NO3)2 - azotan(V) magnezu ·ð Fe2(SO4)3 - siarczan(VI) |elaza(III) ·ð Al2(SO3)3 - siarczan(VI) glinu ·ð Na2CO3 - wglan sodu ·ð CaCl2 - chlorek wapnia ·ð NH4NO3 - azotan(V) amonu ·ð KBrO3 - bromian(V) potasu ·ð NaSb(OH)4 - tetrahydroksyantymonian(III) sodu ·ð Sb2S3 - siarczek antymonu(III) ·ð K2CrO4 - chromian(VI) potasu ·ð K2Cr2O7 - dwuchromian(VI) potasu Wodorosole i hydroksysole nazywamy, tworzc nazw anionu z przedrostkiem "wodoro-" i odpowiedni krotno[ci, a nazwy hydroksysoli - jak zwizków kompleksowych (o czym dalej). ·ð KHSO4 - wodorosiarczan(VI) potasu ·ð KH2PO4 - diwodorofosforan(V) potasu ·ð K2HPO4 - wodorofosforan(V) dwupotasu lub wodorofosforan(V) potasu ·ð KAl(SO4)2 - glinu potasu siarczan(VI) DYSOCJACJA ELEKTROLITYCZNA Jako pierwszy zjawisko dysocjacji elektrolitycznej odkryB szwedzki chemik Svante Arrchenius. WysunB on przypuszczenie, |e niektóre zwizki chemiczne podczas rozpuszczania w wodzie ulegaj rozpadowi na kationy i aniony, co zostaBo potwierdzone pózniejszymi badaniami. Kationy i aniony ogólnie nazywa si jonami std te| dysocjacj elektrolityczn mo|na równie| nazwa dysocjacj jonow. Zwizki chemiczne ulegajce rozpadowi na jony pod wpBywem wody s nazywane elektrolitami, w przeciwieDstwie do nieelektrolitów czyli substancji nie dysocjujcych na jony. Elektrolitami s na ogóB zwizki o czsteczkach z silnie spolaryzowanymi wizaniami, które ulegaj zerwaniu podczas hydratacji czsteczki, lub substancje o strukturze jonowej. Poni|ej przykBady najcz[ciej stosowanych elektrolitów oraz nieelektrolitów: ·ð elektrolity: HCl, HNO3, H2SO4, NaOH, Ca(OH)2, H2S, HF, CH3COOH, sole organiczne i nieorganiczne ·ð nieelektrolity: CH3OH, C2H5OH, cukry, CH3COCH3 Elektrolity mo|na równie| podzieli na: ·ð elektrolity mocne, które s silnie zdysocjowane na jony i zawieraj niewiele czsteczek niezdysocjowanych. Nale| do nich: o prawie wszystkie sole o cz[ kwasów nieorganicznych (HCl, HNO3, HClO4, H2SO4, HBr, HJ) o wodorotlenki potasowców i niektóre wodorotlenki berylowców ·ð elektrolity sBabe, które s zdysocjowane na jony tylko cz[ciowo. Nale| do nich: o cz[ kwasów nieorganicznych (H2SO3, H2CO3, H2S, HCN) o cz[ zasad (roztwór amoniaku, hydrazyna, hydroksyloamina) o niektóre kwasy i zasady organiczne (z wyjtkiem kwasów sulfonowych i kwasu szczawiowego  H2C2O4) Jak ju| wcze[niej wspomniano dysocjacji elektrolitycznej ulegaj zwizki o wizaniu jonowym lub atomowym spolaryzowanym. Przyczyn dysocjacji jest wzajemne oddziaBywanie pomidzy jonami a czsteczkami wody. Czsteczki wody s dipolami. Na jednym ich koDcu zgromadzony jest Badunek dodatni, na drugim ujemny. Woda otaczajc jon kieruje si biegunem ujemnym ku kationowi lub biegunem dodatnim ku anionowi. Zjawisko to nosi nazw hydratacji. Spróbujmy rozwa|y proces dysocjacji na przykBadzie chlorowodoru. W tym przypadku wspólna para elektronów, która Bczy atom wodoru z atomem chloru, staje si w momencie rozerwania wBasn par atomu chloru, a sam atom choru  jonem ujemnym. Atom wodoru, pozbawiony wspólnych elektronów, zamienia si w jon H+. Dysocjacje elektrolityczn przedstawia si równaniem chemicznym: HCl’!H++Cl- Nie uwzgldnia si czsteczek wody, poniewa| ich liczba jest zmienna. Jedynie w przypadku jonu H+ stwierdzono, |e nie wystpuje on samodzielnie, lecz jest poBczony z jedn czsteczk wody, co czsto zaznacza si w równaniach: HCl+H2O’!H3O++Cl- Jon H3O+, zwany jonem hydroniowym, powstaje z jonu H+ i czsteczki wody: St|enie procentowe St|enie roztworu - podaje ilo[ substancji rozpuszczonej w okre[lonej ilo[ci roztworu. Najcz[ciej stosowanymi st|eniami jest st|enie procentowe i molowe. St|enie procentowe (c%) - podaje ilo[ gramów substancji rozpuszczonej w 100 g roztworu. Np. roztwór 10% zawiera 10 g substancji w 100 g roztworu, czyli 10 g substancji rozpuszczonej w 90 g rozpuszczalnika. St|enie procentowe roztworu mo|emy obliczy ukBadajc proporcj lub korzystajc ze wzoru: Zadanie 1 Oblicz st|enie procentowe roztworu, wiedzc, |e w 450 g roztworu znajduje si 15 g substancji. Rozwizanie: Dane: mr = 450 g ms = 15 g Szukane: c% = ? I sposób: Z tre[ci zadania wynika, |e: aby obliczy st|enie procentowe, pytamy: II sposób: Do wzoru na st|enie procentowe podstawiamy dane: Odp.: St|enie procentowe tego roztworu wynosi ok. 3,3%. Zadanie 2 Ile gramów soli kuchennej potrzeba do sporzdzenia 250 g 10% roztworu? Rozwizanie: Dane: mr = 250 g c% = 10% Szukane: ms = ? I sposób: II sposób: Aby obliczy mas substancji, przeksztaBcamy wzór na st|enie procentowe: Odp.: Do sporzdzenia 250 g 10% roztworu potrzeba 25 g soli kuchennej. Zadanie 3 Oblicz st|enie procentowe roztworu otrzymanego po rozpuszczeniu 15 g substancji w 185 g wody. Rozwizanie: Dane: ms = 15 g mw = 185 g Szukane: c% = ? Odp.: St|enie procentowe tego roztworu wynosi 7,5%. Zadanie 4 W ilu gramach wody nale|y rozpu[ci 10 g substancji, aby otrzyma roztwór 25%? Rozwizanie: Dane: ms = 10 g C% = 25% Szukane: mw = ? I sposób: II sposób: Odp.: Aby otrzyma roztwór 25%, trzeba rozpu[ci 10 g substancji w 30 g wody. Zadanie 5 Oblicz st|enie procentowe roztworu otrzymanego w wyniku rozpuszczenia 40 g substancji w 200 cm3 etanolu o gsto[ 0,78 g/cm3. Rozwizanie: Dane: Szukane: Odp.: W wyniku rozpuszczenia 40 g substancji w 200 cm3 etanolu otrzymano roztwór 20% St|enie molowe St|enie molowe roztworu (cmol) - podaje liczb moli substancji rozpuszczonej w 1 dm3 roztworu. Np. roztwór 5-molowy zawiera 5 moli substancji rozpuszczonej w 1 dm3 roztworu. St|enie molowe mo|emy obliczy z proporcji lub ze wzoru: Podstawiajc za  n do wzoru na st|enie molowe powy|szy iloraz otrzymujemy wzór: Zadanie 1 Oblicz st|enie molowe roztworu wiedzc, |e w 1,5 dm3 roztworu znajduje si 6 moli substancji rozpuszczonej. Rozwizanie: Dane: Odp.: St|enie molowe tego roztworu wynosi 4 mol/dm3. Zadanie 2 Ile moli substancji znajduje si w 2 dm3 roztworu o st|eniu 0,5 mol/dm3? Rozwizanie: Dane: Vr = 2 dm3 cmol = 0,5 mol/dm3 Szukane: n = ? Odp.: W 2 dm3 roztworu o st|eniu 0,5 mol/dm3 znajduje si 1 mol substancji rozpuszczonej. Zadanie 3 W jakiej objto[ci 2-molowego roztworu znajduje si 2,5 mola substancji? Rozwizanie: Dane: cmol = 2 mol/dm3 n = 2,5 mola Szukane: Vr = ? Odp.: 2 mole substancji znajduj si w 1,25 dm3 2-molowego roztworu. Zadanie 4 Oblicz st|enie molowe roztworu, wiedzc, |e w 3 dm3 roztworu znajduje si 156 g siarczku sodu. Odp.: St|enie molowe tego roztworu wynosi ok. 0,7 mol/dm3. Zadanie 5 Ile gramów NaOH znajduje si w 200 cm3 0,1-molowego roztworu? Rozwizanie: Aby rozwiza to zadanie, mo|emy zamiast z proporcji skorzysta ze wzoru na st|enie molowe, z którego obliczymy mas substancji: Odp.: W 200 cm3 0,1-molowego roztworu znajduje si 0,8 g NaOH.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
ćwiczenie6 analiza lekow oun 4
ćwiczenie5 analiza lekow oun 3
ćwiczenie3 analiza lekow oun
ćwiczenie4 analiza lekow oun 2
Analiza Matematyczna 2 Zadania
analiza
ANALIZA KOMPUTEROWA SYSTEMÓW POMIAROWYCH — MSE
Analiza stat ścianki szczelnej
Analiza 1
Analiza?N Ocena dzialan na rzecz?zpieczenstwa energetycznego dostawy gazu listopad 09
Analizowanie działania układów mikroprocesorowych
Analiza samobójstw w materiale sekcyjnym Zakładu Medycyny Sądowej AMB w latach 1990 2003
Analiza ekonomiczna spółki Centrum Klima S A
roprm ćwiczenie 6 PROGRAMOWANIE ROBOTA Z UWZGLĘDNIENIEM ANALIZY OBRAZU ARLANG
Finanse Finanse zakładów ubezpieczeń Analiza sytuacji ekonom finansowa (50 str )
analiza algorytmow

więcej podobnych podstron