plik


ÿþHELENA SIWEK MATEMATYKA Program nauczania dla II etapu edukacyjnego (klasy 4 - 6 ) sze[cioletniej szkoBy podstawowej specjalnej dla uczniów z upo[ledzeniem umysBowym w stopniu lekkim Program dopuszczony do u|ytku szkolnego przez Ministra Edukacji Narodowej i wpisa- ny do wykazu programów nauczania na poziomie II etapu ksztaBcenia. Numer w wykazie DKW  4014  302/99 WPROWADZENIE Program nauczania matematyki w klasach 4-6 jest kontynuacj zintegrowanego progra- mu nauczania w klasach 1-3. Mimo |e matematyka jest teraz samodzielnym przedmiotem, w dalszym cigu uwzgldnia si w programie podstawowe relacje dziecka wobec najbli|szego i dalszego [rodowiska, wobec zagadnieD przyrodniczych i spoBecznych, kulturowych i technicz- nych. Matematyka na tym poziomie ksztaBcenia jest zintegrowana z wiedz o kraju ojczystym i jego miejscem w[ród najbli|szych ssiadów. Wyrasta ona z potrzeby opisywania zale|no[ci ilo- [ciowych, przestrzennych i metrycznych dotyczcych ludzi, ro[lin, zwierzt, regionów geogra- ficznych, pomników kultury, urzdzeD technicznych, |ycia gospodarczego i ekonomicznego mniejszych i wikszych spoBeczno[ci. Dziecko uczy si  schematyzowania i  matematyzowa- nia rzeczywisto[ci, poznaje podstawowe, elementarne i u|yteczne w |yciu pojcia matematycz- ne, uczy si organizowania pracy podczas rozwizywania problemów praktycznych wymagaj- cych poj, praw i algorytmów z tego przedmiotu. Wiadomo[ci z matematyki nie s izolowane od problemów |ycia i nie s izolowane wzajemnie od siebie. Wyra|a si to m.in. w tym, |e geometria jest poBczona z arytmetyk. Nie ma poszufladkowania wiedzy. Pojcia geometryczne wystpuj w powizaniu z opisem ich wBa- sno[ci za pomoc liczb, dziaBaD, proporcji itp., a wic z opisem w jzyku arytmetyki. Przy okazji zadaD arytmetyczno-geometrycznych uczeD bdzie miaB okazj do ró|norodnych czynno[ci  obliczania, porównywania, szacowania, przewidywania, poszukiwania, stawiania pytaD, uogól- niania itp. Program uwzgldnia wyniki najnowszych badaD z dydaktyki matematyki oraz obserwa- cje z praktyki szkolnej. Jest on dostosowany do mo|liwo[ci matematycznych uczniów i ich po- ziomu rozwoju intelektualnego. Uwzgldnia wyniki badaD mo|liwo[ci matematycznych dziecka umysBowo upo[ledzonego w stopniu lekkim w dwóch aspektach: a) w aspekcie aktywno[ci matematycznych, jakimi dziecko dysponuje i które mo|e wy- korzysta przy uczeniu si matematyki (np. na[ladowanie rozumne, dostrzeganie analogii, ma- tematyzowanie itp.); b) w aspekcie efektów uzyskanych w procesie nauczania matematyki, oceny umiejtno- [ci operowania wiadomo[ciami z matematyki i stosowania ich do rozwizywania zadaD prak- tycznych (np. sprawne wykonywanie dziaBaD w zakresie 10, 20, 100 itd., znajomo[ tabliczki mno|enia, obliczanie pola prostokta itp.). Z przeprowadzonych badaD i z praktyki szkolnej wynika, |e uczniowie umysBowo upo- [ledzeni w stopniu lekkim rozwijaj si bardzo powoli, wykazuj du|e braki w opanowaniu po- j matematycznych, które ze swej natury s pojciami abstrakcyjnymi. Na przykBad dzieci maj ogromne trudno[ci z dziaBaniami w zakresie 10, mimo |e opracowuje si ju| wiksze zakresy liczbowe. Okazuje si, |e dopiero w klasie 4 w miar dobrze dodaj i (gorzej) odejmuj do 10. GBówne zródBo tych trudno[ci le|y w ograniczeniach intelektualnych. W szczególno[ci dzieci te maj problemy z odwracaniem operacji. Proste operacje odwrotne s mo|liwe do wykonania przez dziecko przy pomocy nauczyciela w klasach 2-5, natomiast troch bardziej zBo|one dopie- ro w klasie 5. Dlatego w szkole specjalnej bardzo wa|n zasad powinno by stosowanie szero- ko i permanentnie czynno[ci konkretnych, do[wiadczeD i obserwacji, zanim przejdzie si do sche- matu, kodu, symbolu. UczeD powinien najpierw rozwiza zadanie na konkretnych przedmio- tach, [rodkach dydaktycznych, na drodze symulacji lub inscenizacji, a pózniej dopiero opisa to rozwizanie sBowami i prostymi symbolami. CELE EDUKACYJNE Matematyka w klasach 4-6 jest w dalszym cigu matematyk praktycznie u|yteczn, zo- gniskowan wokóB czterech dziaBaD arytmetycznych na liczbach naturalnych, pisemnych algo- rytmach dziaBaD, podstawowych prawach dziaBaD, a tak|e na aktywnym odkrywaniu wBasno[ci prostych figur pBaskich i przestrzennych, ich mierzeniu i przeksztaBcaniu (w szczególno[ci po- mniejszaniu i powikszaniu). W zwizku z tym cele szczegóBowe na tym poziomie ksztaBcenia s nastpujce: " Przyswojenie przez uczniów podstawowych poj matematycznych, umiejtno[ opi- sywania zale|no[ci wystpujcych w otaczajcej ucznia rzeczywisto[ci i zwizanych z codzien- nymi do[wiadczeniami za pomoc liczb naturalnych w zakresie 100, wBasno[ci geometrycznych, terminów i prostych symboli matematycznych  przy pomocy dorosBego; operatywne posBugi- wanie si pozycyjnym systemem dziesitkowym, algorytmami pisemnych dziaBaD, przykBadami uBamków zwykBych i dziesitnych. " Rozwijanie prostych aktywno[ci matematycznych  na[ladowania bezpo[redniego i rozumnego, dostrzegania analogii, schematyzowania i matematyzowania, klasyfikowania, pro- stego uogólniania i wnioskowania, rozumienia i stosowania instrukcji i algorytmów, a tak|e ksztaBcenie wyobrazni przestrzennej podczas manipulacji przedmiotami oraz podczas rysowania modeli prostych figur geometrycznych pBaskich i przestrzennych. " KsztaBcenie umiejtno[ci organizowania sobie miejsca pracy, planowania pracy przy rozwizywaniu zadaD, szacowania i przewidywania wyników, sprawdzania wyników po rozwi- zaniu zadania, stosowania zrozumianych i wyuczonych poj oraz metod jako narzdzi do roz- wizywania problemu, racjonalnego wykorzystywania ró|nych jednostek miar (czasu, masy, dBugo[ci, pola, objto[ci) i prostych przyrzdów pomiarowych w sytuacjach praktycznych, natu- ralnych i u|ytecznych w |yciu, a tak|e ksztaBtowanie umiejtno[ci wBa[ciwych technik uczenia si dostosowanych do mo|liwo[ci intelektualnych i fizycznych ucznia, przyzwyczajanie do wytrwaBo[ci, zdyscyplinowania, staranno[ci, dostrzegania i poprawiania bBdów oraz pracy w zespole. TREZCI NAUCZANIA Klasa 4 1. PogBbienie i rozszerzenie wiadomo[ci dotyczcych liczb w zakresie 20. Dodawanie i odejmowanie. Wprowadzenie mno|enia jako dodawania równych skBadników. Znak mno|enia, terminy: czynniki, mno|enie, iloczyn. Porównywanie ró|nicowe i ilorazowe w prostych sytuacjach praktycznych. 2. Wprowadzenie cyfr rzymskich i zapis rzymski liczb od 1 do 12. Obliczenia zegarowe na zegarach z ró|nymi tarczami i oznaczeniami. Miesice w roku i ich oznaczanie, zapisywanie dat. 3. O[ liczbowa z liczbami naturalnymi do 20. Porównywanie liczb, zapis cyframi i sBowami. Interpretacja dodawania, odejmowania i mno|enia na osi liczbowej. Porównywanie ró|nicowe z wykorzystaniem osi (np. o 3 wicej, o 3 mniej). 4. Zadania tekstowe. Rozwizywanie zadaD tekstowych o tre[ci zwizanej z sytuacjami spotykanymi przez uczniów w |yciu codziennym (w domu, w szkole, w sklepie, na wycieczce), których rozwizanie wymaga porównywania ró|nicowego i ilorazowego w zakresie 20. UkBadanie zadaD przez uczniów. Plan rozwizania i redagowanie rozwizania zadania wraz z odpowiedzi. 5. Liczby do 100. GBo[ne liczenie dziesitkami (10, 20, 30& ) oraz kolejno (np. od 37 do 43). Zapis liczby dwucy- frowej. Dodawanie i odejmowanie peBnych dziesitek. Wyodrbnienie dziesitek i jedno[ci. Po- równywanie liczb w aspekcie kardynalnym, porzdkowym i miarowym (tak|e na osi liczbowej). Doskonalenie techniki obliczeD pamiciowych bez przekraczania i z przekraczaniem progu dzie- sitkowego. 6. Mierzenie i jednostki miary. Ró|norodne wiczenia zwizane z mierzeniem dBugo[ci, pojemno[ci i masy: kilogram jako 100 dag, litr jako 4 szklanki, póB litra, wier litra, metr jako 100 cm, centymetr jako 10 mm. Waga szal- kowa z odwa|nikami, metr krawiecki, linijka z podziaBk milimetrow  sytuacje praktyczne. Opisy wa|enia ró|nymi sposobami stosowanymi obecnie. 7. Mno|enie i dzielenie w zakresie 30. Dodawanie jednakowych skBadników w sytuacjach konkretnych i obrazowych i ich opisywanie za pomoc mno|enia. Dzielenie na równe cz[ci w sytuacjach konkretnych i zapis dzielenia. Znak dzielenia, terminy: dzielna, dzielnik, iloraz  wstpne  oswojenie z nazwami. Proste przykBady mieszczenia konkretnej wielko[ci w innej, danej wielko[ci i symboliczny zapis dzie- lenia pod kierunkiem nauczyciela  przez na[ladowanie przykBadu. 8. Mierzenie odcinków. Porównywanie dBugo[ci odcinków przy u|yciu rozmaitych jednostek  centymetrów, metrów, milimetrów, poprzedzone wymierzaniem przedmiotów w klasie, na podwórku itp. krokami, sto- pami, Bokciami, oBówkami itd. Suma i ró|nica odcinków (ilustracja na paskach), znajdowanie dBugo[ci sumy i ró|nicy. Mno|enie i dzielenie  interpretacja Batwych przypadków na paskach papieru z podziaBk centymetrow. 9. Dodawanie i odejmowanie z przekraczaniem progów dziesitkowych. Dodawanie i odejmowanie w zakresie 100 na konkretnych przedmiotach z |ycia, na liczydle i osi liczbowej. Analogia w dziaBaniach typu 8 + 5, 18 + 5, 28 + 5 itd. 10. Obliczenia zegarowe. Kalendarz. Godziny i minuty. Odczytywanie wskazaD zegara. Praktyczne zapoznanie si z kalendarzem, pisanie dat. Obliczanie czasu podró|y, czasu pracy w szkole, odpoczynku w cigu jednego dnia, dwóch dni, tygodnia itp. 11. Odcinki prostopadBe i równolegBe. Rozpoznawanie odcinków prostopadBych i równolegBych na planach, rysunkach przedmiotów oraz w najbli|szym otoczeniu dziecka. Rysowanie odcinków prostopadBych i równolegBych na sieciach kwadratowych oraz na czystej kartce za pomoc ekierki, linijki i szablonów. 12. Obliczenia pieni|ne. Poznanie pienidzy w ramach 100 zB. Banknoty  10 zB, 20 zB, 50 zB, 100 zB  rozpoznawanie, pBacenie, wydawanie reszty. Rozpoznawanie monet: 1 zB, 2 zB, 5 zB i wypBacanie okre[lonej kwoty samymi monetami na ró|ne sposoby. Drobne monety: 1 gr, 2 gr, 5 gr, 10 gr, 20 gr, 50 gr i konkretne wypBacanie okre[lonej kwoty rozmaitymi sposobami. Zapis wybranych rozkBadów dowolnych liczb zBotych lub groszy. 13. Dziesitki i jedno[ci w liczbie dwucyfrowej. RozkBad liczby dwucyfrowej na dziesitki i jedno[ci. Wstpne obja[nienia pojcia systemu dzie- sitkowego. Zapis liczb dwucyfrowych cyframi i sBowami, porównywanie liczby elementów w zbiorach i liczb zapisanych symbolicznie. 14. Proste figury geometryczne. WBasno[ci boków i któw w kwadracie, prostokcie i trójkcie. Boki prostopadBe i równolegBe. Kre[lenie prostokta, kwadratu i trójkta za pomoc szablonów, ekierki i linijki. Intuicyjne wprowadzanie linii prostej. 15. Zadania praktyczne, arytmetyczno-geometryczne. Kupowanie biletu kolejowego i autobusowego. WysyBanie listu, wypeBnianie blankietów na po- czcie  dalsze ksztaBcenie umiejtno[ci liczenia pienidzy i pBacenia. Kontynuowanie wzorów i ukBadanek wedBug pewnej prawidBowo[ci. Manipulacyjne wiczenia z ró|nymi wieloktami obrazujcymi mozaiki, parkiety, sufity z o[wietleniem itp. 16. Liczby wiksze od 100. PrzykBady zbiorów z najbli|szego otoczenia liczcych wicej ni| 100 elementów, przeliczanie osób, przedmiotów, |etonów itp., wiczenia z liczydBami. Analogia w nazwach liczb naturalnych kolejnych setek. Pisanie i czytanie tych liczb. Wstpne zadania z porównywania liczb trzycyfro- wych. Klasa 5 1. Liczby i dziaBania w zakresie 20. Liczenie do 20, zastosowanie liczb wraz z dziaBaniami dodawania i odejmowania do opisu wBa- sno[ci metrycznych prostych figur geometrycznych oraz do rozwizywania zadaD praktycznych zwizanych z zegarem, temperatur, pomniejszaniem i powikszaniem wielko[ci przedmiotów i rysunków. Rozwizywanie równaD postaci 17 = " + 7, 13  " = 6, "  7 = 5 oraz prostych zadaD tekstowych z ukBadaniem równaD tego typu. Dostrzeganie, jakie liczby s dane, jaka szu- kana i jakie s zwizki midzy nimi. 2. Liczby do 50, system dziesitkowy. Porównywanie liczb w zakresie 50, zapis w systemie dziesitkowym, o[ liczbowa. Zastosowanie liczb, dodawania i odejmowania do rozwizywania zadaD praktycznych i mierzenia  odcinków, boków prostokta itp. 3. Liczby do 100. Liczenie, uporzdkowanie liczb, o[ liczbowa. Liczenie do 100 i porzdkowanie liczb w zakresie 100. Dziesitkowy ukBad pozycyjny. Wyod- rbnianie dziesitek i jedno[ci w liczbie dwucyfrowej. Zaznaczanie liczb na osi liczbowej. Od- czytywanie liczb zaznaczonych na osi. Porównywanie liczb, u|ycie znaków <, =, >. Porzdko- wanie liczb od najmniejszej do najwikszej i odwrotnie. Dodawanie i odejmowanie na konkretach w zakresie 100. Zadania praktyczne z kalendarzem. 4. Dodawanie i odejmowanie w zakresie 100. Przygotowanie do stosowania pisemnego algorytmu dodawania i odejmowania liczb dwucyfro- wych. Ró|ne formy zapisu dodawania i odejmowania. Liczba 0 w odejmowaniu i dodawaniu. Porównywanie ró|nicowe: o tyle wicej, o tyle mniej, o ile wicej, o ile mniej. Interpretacja dziaBaD na osi liczbowej. Zadania praktyczne zwizane z dBugo[ci, mas, zegarem, kalenda- rzem, zakupami. Zaokrglenia do dziesitek. Obwód prostokta (bez wzoru) i obliczanie pola prostokta przez konkretne sumowanie kwadratów jednostkowych (kwadraty jednostkowe mog by dowolne; podobnie jak przy mierzeniu dBugo[ci  najpierw mierzymy krokami, Bokciami, oBówkiem itp.  tutaj równie| stosujemy najpierw ró|ne jednostki kwadratowe, które najcz[ciej s  oczkami ró|nych kratownic). 5. Mno|enie i dzielenie liczb w zakresie 50. Mno|enie liczb jednocyfrowych w zakresie 50. Liczby 0 i 1 w mno|eniu. PrzykBady mno|enia liczby dwucyfrowej przez jednocyfrow. Dzielenie liczb jako dziaBanie odwrotne do mno|enia. Znak dzielenia, iloraz, dzielna, dzielnik. Praktyczne rozumienie podzielno[ci i dzielnika (po- dzielnika) liczby. 6. UBamki o mianownikach 2 i 4. 1 1 Dzielenie konkretnych przedmiotów na dwie i cztery cz[ci, nazwy uBamków i . wiczenia przy- 2 4 gotowujce wprowadzenie pojcia uBamka  rozcinanie figur na cz[ci, zamalowywanie cz[ci itp. na rysunkach realistycznych i schematycznych. PoBowa jako wynik podziaBu na dwie równe cz[ci. 1 1 2 3 4 Czwarta cz[ jako wynik podziaBu na cztery równe cz[ci. Zapis uBamków , , , , , ... . 2 4 4 4 4 7. Mno|enie i dzielenie liczb w zakresie 100. WBasno[ci prostokta. Tabliczka mno|enia w zakresie 100, ilustracja iloczynów na konkretach. Ró|norodne wiczenia na sieci kwadratowej. Liczba kwadratów jednostkowych (kratek, kafelków) w danym prostok- cie. WypeBnianie tabliczki mno|enia i jej odczytywanie. Kre[lenie odcinka danej wielko[ci za pomoc linijki z podziaBk. DBugo[ odcinka. Kre[lenie odcinków równolegBych i prostopadBych. Obliczanie obwodu prostokta i kwadratu z wykorzystaniem sieci kwadratowej. 8. Liczenie, dodawanie i odejmowanie do 1000. Przeliczanie po 100 do 1000, numerowanie od wskazanego elementu, rozkBady na setki, dzie- sitki, jedno[ci. Nazywanie i wskazywanie liczb na liczydBach Bczonych, na kratownicach, na ilustracjach chodniczków i pasków liczbowych, nitek z koralikami, osi liczbowej. Obliczenia zegarowe, godziny i minuty. RozkBad jazdy pocigów, obliczanie czasu podró|y, kalendarz. In- tuicje mno|enia i dzielenia liczb w zakresie 1000 przez liczby jednocyfrowe. Dzielenie z reszt w zakresie 100 i sprawdzanie wyniku za pomoc mno|enia i dodawania. 9. Wyra|enia dwumianowane. Pomniejszanie i powikszanie figur. Zadania zwizane z mierzeniem dBugo[ci, wa|eniem, liczeniem pienidzy, pBaceniem. Aatwe przykBady wyja[niajce znaczenie zwrotów typu: 3 razy wicej, 3 razy mniej, 3 razy dBu|szy, 3 razy dro|szy itp. Pomniejszanie i powikszanie dwu- lub trzykrotne figur geometrycznych. Kty  prosty, ostry i rozwarty. Obwód prostokta. 10. Rozszerzenie zakresu liczbowego do miliona. Liczby wiksze od 1000, zapis i odczytywanie w tabelce dziesitkowej, porównywanie takich liczb i zastosowanie do zagadnieD z |ycia, geografii, gospodarki, ekonomii itp. 11. Pomniejszanie i powikszanie figur w skali. Interpretowanie rysunków, planów sporzdzonych w  Batwej skali. wiczenia w powikszaniu i pomniejszaniu figur w skali 1:2, 2:1, 1:3, 3:1, 1:6, 6:1 oraz intuicyjne, wstpne rozumienie zwikszania i zmniejszania w du|ych skalach np. 1:1000, 1000:1, 1:5000, 5000:1 itp. Interpre- towanie skali mapy w zadaniach zwizanych z podró|ami przez analogi do  Batwych skal. Klasa 6 1. Liczby do 1000 i dziesitkowy system pozycyjny. WBasno[ci koBa i okrgu. Liczenie konkretnych przedmiotów i przedmiotów przedstawionych na schematycznych rysun- kach i ilustracjach. Porównywanie liczb, znaki >, <, =. Zapisywanie liczb cyframi i sBownie. Analogie w budowie i sposobie odczytywania liczb zapisanych w dziesitkowym systemie pozy- cyjnym. Obliczenia kalendarzowe, mierzenie dBugo[ci, masy, czasu, liczenie pienidzy. Szaco- wanie wyników, przybli|enia do dziesitek. Zale|no[ci metryczne w prostych figurach geome- trycznych ze szczególnym uwzgldnieniem koBa, okrgu, promienia i [rednicy. 2. Algorytm pisemnego dodawania i odejmowania. Mierzenie któw. Przygotowanie do pisemnego algorytmu dodawania i odejmowania  jednostki, dziesitki i setki w tabelkach dziesitkowych i ich sumowanie. Dodawanie i odejmowanie liczb dwucyfrowych bez przekraczania i z przekraczaniem progów dziesitkowych  ró|ne formy zapisu. Sprawdza- nie dziaBaD za pomoc dziaBaD odwrotnych. Dodawanie i odejmowanie wyra|eD dwumianowa- nych w zadaniach wzitych z |ycia. Opis algorytmu dodawania i odejmowania pisemnego i jego za- stosowanie. Rodzaje któw: prosty, ostry i rozwarty, wprowadzenie miary stopniowej i mierze- nie któw za pomoc ktomierza. Rysowanie figur geometrycznych z uwzgldnieniem wy|ej wymienionych któw  np. rysowanie ró|nych rodzajów trójktów oraz prostoktów, kwadratów i równolegBoboków. Obliczanie sumy któw w wieloktach. 3. Mno|enie i dzielenie liczb w zakresie 100. Równania. wiczenia z tabliczk mno|enia w zakresie 100. Ró|ne formy zapisu mno|enia. Rozwizywanie równaD typu 4· " = 16, " · 5 = 20 oraz zadaD prowadzcych do takich równaD. Mno|enie liczby jednocyfrowej przez liczby dwucyfrowe, zastosowanie prawa rozdzielno[ci mno|enia wzgldem dodawania w konkretnych sytuacjach. Mno|enie i dzielenie wyra|eD dwumianowanych przez liczby naturalne w zadaniach praktycznych. Obliczanie obwodu i pola prostokta, zastosowanie wzoru w konkretnych przykBadach. Jednostki pola  cm2, dm2, m2 i ich zastosowanie. Pami- ciowe mno|enie i dzielenie liczby dwucyfrowej przez jednocyfrow. 4. Mno|enie i dzielenie pisemne. Mno|enie i dzielenie sposobem pisemnym liczb dwu- i trzycyfrowych przez liczb jednocyfro- w. Analogie midzy algorytmami dodawania i mno|enia. Mno|enie i dzielenie wyra|eD dwu- mianowanych przez liczby naturalne. Domowa ksi|ka wydatków, bud|et rodzinny, wpBywy i wydatki. Konto osobiste w banku, wpBaty, wypBaty, zlecenia opBat staBych. 5. UBamki o mianownikach 3, 6, 5, 8, 10, 100. 1 1 PodziaB wielko[ci na równe cz[ci, przypomnienie uBamków , . PrzykBady uBamków o mia- 2 4 nownikach 3, 6, 5, 8, 10, 100. Obliczanie uBamka z danej wielko[ci w konkretnych sytuacjach. Porównywanie uBamków. Proste przypadki dodawania uBamków. Tarcza zegara i jej podziaB na równe cz[ci. Obliczenia zegarowe i rozwizywanie zadaD zwizanych z upBywem czasu. Wyra- |enia dwumianowane zwizane z pBaceniem, mierzeniem dBugo[ci, wa|eniem. Powtórzenie i utrwalenie wiadomo[ci o jednostkach dBugo[ci, czasu i jednostkach stosowanych przy wa|eniu. Zamiana jednostek dBugo[ci  km, m, dm, cm, oraz masy  kg i dag. 6. Liczby do miliona i uBamki dziesitne w systemie pozycyjnym. Odczytywanie i zapisywanie liczb mniejszych od 1 000 000. Porównywanie liczb zapisanych w tabelkach dziesitkowych. Rzdy w dziesitkowym systemie pozycyjnym. Zastosowanie wia- domo[ci o du|ych liczbach do wypeBniania przekazów pieni|nych, obliczeD kalendarzowych i zegarowych, mierzenia dBugo[ci i zamiany jednostek. Ró|ne zapisy uBamków o mianowniku 10 i 100, ich miejsce w tabelkach dziesitkowych. Porównywanie uBamków dziesitnych. 7. WBasno[ci prostych figur geometrycznych. Odcinki prostopadBe i równolegBe. Mierzenie odcinków i któw. Powtórzenie i utrwalenie wia- domo[ci o figurach pBaskich, kre[lenie okrgu za pomoc cyrkla, wyznaczanie kta prostego, ostrego i rozwartego bez stosowania miary stopniowej. Wyznaczanie pola prostokta i kwadratu  w terenie, na geoplanie, kratownicy  poprzez zliczanie jednostek kwadratowych. Powiksza- nie i pomniejszanie figur dwu- i trzykrotnie. RównolegBobok, wBasno[ci boków i któw, mierze- nie i porównywanie boków i któw w ró|nych czworoktach. 8. Dodawanie i odejmowanie pisemne w zakresie 1000. Wielokty. Pola i obwody figur. Dodawanie i odejmowanie liczb sposobem pisemnym. Wyra|enia dwumianowane, rozwizywa- nie zadaD praktycznych zwizanych z zakupami, obliczeniami zegarowymi, mas, dBugo[ci, pomiarami w terenie itp. Jednostki pola stosowane w praktyce  ar, hektar. Ró|norodne wicze- nia na sieci kwadratowej. Liczba kwadratów jednostkowych w danym prostokcie. Zmniejszanie i powikszanie figur na geoplanie. Równania i ich zastosowanie do rozwizywania zadaD tek- stowych. Wielokty i ich rodzaje, wBasno[ci trójkta. Rodzaje trójktów. Pole figur utworzonych z kwadratów, trójktów i równolegBoboków na sieciach kwadratowych, szacowanie pól, zaokr- glanie wyników. Jednostki pola  cm2, m2, dm2 i ich wzajemne zale|no[ci. 9. Mno|enie i dzielenie liczb wielocyfrowych. Podstawowe wBasno[ci sze[cianu. Mno|enie i dzielenie liczb wielocyfrowych przez liczb jednocyfrow. Analogie mno|enia z dodawaniem. Dzielenie z reszt. Wstpne opracowanie algorytmów mno|enia i dzielenia na pro- stych przykBadach. Równania. Opis sze[cianu i podstawowe jego wBasno[ci  [ciany, krawdzie, wierzchoBki, siatka. Intuicyjne zapoznanie z polem powierzchni i objto[ci, rozwizywanie za- daD realistycznych. Jednostki objto[ci  cm3, dm3 (litr jako jednostka pojemno[ci, dm3 = l). 10. UBamki. ProstopadBo[cian. Kolejno[ dziaBaD. UBamki zwykBe i uBamki dziesitne. Rozszerzanie i skracanie. Zamiana uBamków zwykBych na dziesitne i odwrotnie. Proste przypadki dodawania i odejmowania uBamków. Podstawowe wBa- sno[ci prostopadBo[cianu  [ciany, krawdzie, wierzchoBki, siatka. Pole powierzchni i objto[ w konkretnych sytuacjach  rozwizywanie zadaD realistycznych. Kolejno[ wykonywania dziaBaD w Batwych przypadkach. Stosowanie wzorów do obliczeD i rozwizywania zadaD teksto- wych. Szacowanie, zaokrglanie do dziesitek i setek. 11. Pomniejszanie i powikszanie figur. Zastosowania matematyki w |yciu. Pomniejszanie i powikszanie figur w skali 1:2, 2:1, 1:3, 3:1, 1:4, 4:1. Odczytywanie i interpre- towanie skali na planach i mapach. Rozwizywanie zadaD dotyczcych obliczeD zegarowych i kalendarzowych z zastosowaniem skróconych rozkBadów jazdy PKP i PKS. Zapisywanie dat. Zamiana jednostek. Planowanie trasy i wydatków zwizanych z wycieczkami i podró|ami. Po- miary terenowe i obliczanie odlegBo[ci z wykorzystaniem planów miast i mapy Polski. PROCEDURY OSIGANIA CELÓW Na drugim poziomie ksztaBcenia uczniów w [rednim wieku szkolnym, nie odstpuje si w programie matematyki od idei integracji. Równie| na tym poziomie pojcia matematyczne s konstruowane na podstawie obiektów i zjawisk codziennej rzeczywisto[ci, na podstawie sytuacji bliskich do[wiadczeniom dziecka zwizanych z przyrod, [rodowiskiem spoBecznym, |yciem kulturalnym, urzdzeniami technicznymi itp. Matematyka nie jest ograniczona tylko do liczb i rachunków, ale stara si by przedmiotem ciekawym, u|ytecznym w rozwizywaniu zadaD w codziennych sytuacjach, przedmiotem ukazujcym interesujce zale|no[ci w otaczajcej nas przestrzeni, przybli|ajcym pojcia z innych przedmiotów nauczania, uBatwiajcym zrozumienie problemów zdrowotnych, ekonomicznych, gospodarczych, ekologicznych itp. Wa|nym sposobem osigania zaBo|onych celów bdzie nawizywanie w dziaBalno[ci matematycznej uczniów do ich emocjonalnych odczu. Zarówno tre[ci nauczania, jak i metody bd nasycone elementami prze|y dzieci, ich ciekawo[ci, chci rozwizania zadania, spraw- dzenia hipotezy, uzyskania punktu lub wygranej. Aktywizacja emocjonalna powinna i[ w parze z aktywizacj intelektualn przy rozwizywaniu bardzo ró|norodnych zadaD. Podstaw wszelkiej dziaBalno[ci typu matematycznego powinna by konkretna dziaBal- no[ ucznia, konkretne czynno[ci na wycieczce, podwórku szkolnym, w klasie, w czasie wspól- nej zabawy itp. Impulsem do matematyzacji problemów wzitych bezpo[rednio z |ycia mo|e by zainteresowanie i pytania uczniów, ale tak|e specjalne kierowanie przez nauczyciela uwagi ucznia na aspekty matematyczne otaczajcej dziecko rzeczywisto[ci. W szczególno[ci wyciecz- ka z przydzielonymi zadaniami dla poszczególnych grup uczniów mo|e dostarczy im mo|liwo- [ci osobistego, bezpo[redniego poznania rzeczywisto[ci w jakiej |yj i w jakiej bd funkcjono- wa jako ludzie doro[li. Poczynione obserwacje i spostrze|enia w czasie wycieczki powinny ulec uporzdkowaniu, sklasyfikowaniu, porównaniu pod wzgldem ilo[ciowym, metrycznym, przestrzennym, a wic da okazj ciekawym zajciom matematycznym. Uczniowie klas 4-6 szkoBy specjalnej dla lekko upo[ledzonych umysBowo znajduj si  pod wzgldem rozwoju intelektualnego  w stadium operacji konkretnych. Wynika std potrzeba takiej organizacji nauczania, aby uwzgldnione byBo przechodzenie od operacji konkretnych, poprzez operacje wyobra|one do operacji abstrakcyjnych. MateriaBami do czynno[ci konkret- nych bd obiekty otaczajcej nas rzeczywisto[ci i rozmaite [rodki pogldowe. Po etapie pracy z konkretnymi materiaBami (ciciem, klejeniem, nakBadaniem, modelowaniem itp.) nastpi dziaBa- nie na obrazowych przedstawieniach rzeczy i zjawisk (schematach, rysunkach, planach, ilustra- cjach), by nastpnie skupi si na czynno[ciach typu abstrakcyjnego (sBowach, symbolach, ko- dach, grafach, tabelkach itp.). Je[li uczeD nie potrafi rozwiza zadania sformuBowanego w jzyku werbalno-symbolicznym (nawet prostego zadania tekstowego lub Batwego równania z okienkiem) nale|y pozwoli mu (a nawet pomóc w interpretacji zadania) przej[ na jzyk obrazu lub konkretnych czynno[ci. Wa|nym [rodkiem dydaktycznym sBu|cym osigniciu zaBo|onych celów bdzie praca z podrcznikiem, którego forma powinna by inna ni| forma podrcznika dla uczniów w szko- Bach ogólnodostpnychych. Podrcznik powinien by zbiorem tekstów sterujcych samodzieln prac ucznia, zawiera wzorowo rozwizane przykBady, ilustracje bdce podstaw tworzenia poj i opisów matematycznych, krótko i zrozumiale sformuBowane podstawowe wiadomo[ci. Podrcznik taki speBnia podwójn rol, z jednej strony sugeruje nauczycielowi konspekt zaj, z drugiej dostarcza materiaBu zadaniowego dla ucznia. Nauczyciel kieruje prac, kontroluje jej efekty, doradza, jak poprawi bBdy, uzupeBnia w razie potrzeby wiczenia zawarte w podrczniku. Bardzo wa|n rol ma tutaj równie| do speBnienia zeszyt ucznia, w którym bdzie on rozwizywaB zadania, zapisywaB sformuBowane wspólnie w klasie opisy figur geometrycznych, prawa, algorytmy. Zeszyt bdzie zawieraB notatki i rozwizane zadania rachunkowe i tekstowe, co wraz z podrcznikiem bdzie stanowi dobry materiaB do powtórek i utrwalania materiaBu. Aby uczniowie osignli pewn sprawno[ w liczeniu i stosowaniu matematyki w co- dziennym |yciu, konieczne jest cigBe powracanie do podstaw, czste powtórzenia poj, zasad obliczania, praw i algorytmów. Chodzi przy tym o operatywne stosowanie podstaw matematyki elementarnej w coraz to innych sytuacjach, na innych materiaBach, w zadaniach wzajemnie od- wrotnych, w przypadkach skrajnych, ró|nych formach zapisu tej samej operacji, tego samego zadania. Podsumowujc mo|na stwierdzi, |e nauczanie czynno[ciowe jest najwBa[ciwsz meto- d dla osignicia zamierzonych celów. PRZEWIDYWANE OSIGNICIA UCZNIÓW I SPOSÓB ICH OCENIANIA Wyniki po klasie 4 " UczeD rozumie zapis symboliczny dodawania, odejmowania i mno|enia w zakresie 20. " Potrafi wykona cztery dziaBania arytmetyczne w my[li lub przy pomocy [rodków dydaktycz- nych. " Porównuje liczby dwucyfrowe. " Dodaje i odejmuje peBne dziesitki. " Stosuje ze zrozumieniem zwroty o tyle wicej, o tyle mniej w konkretnych sytuacjach. " Rysuje prostokty, kwadraty i trójkty za pomoc szablonów lub ekierki i linijki. " Rozpoznaje odcinki prostopadBe i równolegBe. " Odczytuje godziny na zegarze, wa|y przedmioty na wadze szalkowej, dokonuje pomiaru dBu- go[ci w najbli|szym otoczeniu, oszacowuje warto[ zakupu, wydaje reszt, orientuje si w kalendarzu, umie zapisa dat. " Wykazuje si posiadaniem intuicji zwizanych z liczbami i dziaBaniami w zakresie 100 oraz dalszych setek. " Umie przy pomocy dorosBego rozwiza zadania analogiczne w zakresie kolejnych dziesitek i setek. Wyniki po klasie 5 " UczeD potrafi policzy elementy do 1000. " Umie wyró|ni w liczbie trzycyfrowej setki, dziesitki, jedno[ci. " Potrafi dodawa i odejmowa w zakresie 100, czasem przy pomocy [rodków dydaktycznych. " Umie obliczy iloczyn i iloraz w zakresie 50. " Potrafi uporzdkowa liczby naturalne od najmniejszej do najwikszej i odwrotnie. " Przy pomocy dorosBego rozwi|e zadanie tekstowe jedno- lub dwudziaBaniowe. Zaokrgli wynik do dziesitek. " Potrafi narysowa odcinki o danej dBugo[ci oraz odcinki równolegBe i prostopadBe. " W konkretnych przypadkach obliczy obwód prostokta i kwadratu (gdy dBugo[ci boków s niewielkimi liczbami naturalnymi). " Rozpoznaje figury pomniejszone i powikszone, przy pomocy nauczyciela potrafi takie figury narysowa na sieci kwadratowej. " Radzi sobie w sytuacjach praktycznych, wymagajcych mierzenia dBugo[ci, masy, korzysta- nia z zegara, kalendarza, posBugiwania si pienidzmi. " Posiada intuicje zwizane z uBamkami i liczbami wikszymi od 1000. Potrafi przy pomocy dorosBego takie liczby nazwa i porówna. Wyniki po klasie 6 " UczeD zna pisemne algorytmy dodawania i odejmowania i wykorzystuje je w zakresie 1000. " Potrafi wykona mno|enie i dzielenie w zakresie 100. " Zna rodzaje któw i mierzy je za pomoc ktomierza. " Rozró|nia proste uBamki zwykBe i potrafi przy pomocy nauczyciela obliczy uBamek z danej wielko[ci. " Rozpoznaje wyra|enia dwumianowane. Umie zamienia jednostki dBugo[ci, masy, jednostki monetarne. " Rozwizuje zadania tekstowe jednodziaBaniowe. Przy pomocy dorosBego rozwi|e zadania tekstowe dwudziaBaniowe. " Zna Batwe przykBady uBamków dziesitnych, zapisuje je w tabelce dziesitkowej i porównuje. " Potrafi narysowa okrg za pomoc cyrkla. " Obliczy pole prostokta i kwadratu przy Batwych danych i w sytuacjach praktycznych. Wy- ró|nia trójkty, kwadraty i prostokty spo[ród innych wieloktów. " Potrafi opisa podstawowe wBasno[ci sze[cianu i prostopadBo[cianu na podstawie modelu. " Umie powikszy i pomniejszy figury geometryczne w Batwych skalach, potrafi przy pomo- cy nauczyciela zastosowa te wiadomo[ci do odczytywania odlegBo[ci na mapach i planach. Charakteryzujc ogólnie umiejtno[ci absolwenta szkoBy podstawowej nale|y oczekiwa, |e potrafi on operatywnie wykonywa cztery dziaBania arytmetyczne w zakresie 100 pamiciowo lub w razie trudno[ci potrafi rozwiza zadanie pomagajc sobie schematycznym rysunkiem, liczydBem lub innym konkretem. Powinien on rozpoznawa liczby w zakresie 1000, dostrzega analogi w nazwach i zapisie liczb trzycyfrowych w tabelkach dziesitkowych. Rozumie zasa- dy dziesitkowego systemu pozycyjnego i umie rozBo|y liczb na jedno[ci, dziesitki i setki. Korzysta z algorytmu pisemnego dodawania i odejmowania w zakresie 1000. Stosowa mate- matyk w codziennych sytuacjach zwizanych z liczeniem, mierzeniem, wa|eniem, pBaceniem, kalendarzem, zegarem, rozkBadami jazdy, planami, mapami itp. Poniewa| uczniowie w szkole specjalnej s bardzo zró|nicowani pod wzgldem poziomu rozwoju intelektualnego, emocjonalnego i fizycznego, wobec tego w pracy na co dzieD bardzo wa|na jest indywidualizacja. Pociga to za sob konieczno[ oceny opisowej (jakkolwiek nie nale|y zupeBnie rezygnowa ze sprawdzianów) i oceny punktowej czy tradycyjnej, wyra|onej stopniem. KONTROLA I OCENA  DODATKOWE POMYSAY METODYCZNE Uatrakcyjnieniem oceniania uczniów mog by konkursy matematyczne na zdobywanie rozma- itych odznak  podobne do sprawno[ci harcerskich. Aby zdoby okre[lon sprawno[ matema- tyczn (odznaki mog przygotowa uczniowie z wy|szych klas na zajciach plastycznych), trze- ba wykaza si okre[lon wiedz. Propozycje dla kolejnych klas podane s w dalszym cigu. Oczywi[cie list tych sprawno[ci mo|na rozszerza. Klasa 4 Liczek Rozumie zapis symboliczny dodawania, odejmowania i mno|enia w zakresie 20. Potrafi wyko- na te dziaBania w my[li lub przy pomocy [rodków dydaktycznych. Porównuje liczby dwucy- frowe. Dodaje i odejmuje peBne dziesitki. Stosuje w konkretnych sytuacjach zwroty o tyle wi- cej, o tyle mniej. Geometra Kre[li prostokty, kwadraty, trójkty za pomoc szablonów. Rozpoznaje odcinki prostopadBe i równolegBe. Kontynuuje ukBadanki wedBug pewnej prawidBowo[ci. Urzdnik pocztowy Potrafi obsBu|y klienta (wa|y, przyjmuje pienidze, wydaje reszt, oblicza nale|no[ za listy). Zapisuje daty, umie posBugiwa si kalendarzem i zegarem. Klasa 5 Arytmetyk Liczy do 1000. Wyró|nia w danej liczbie cyfr setek, dziesitek, jedno[ci. Dodaje i odejmuje w zakresie 100. Mno|y i dzieli w zakresie 50. Porzdkuje liczby od najmniejszej do najwikszej i odwrotnie. Rozwizuje zadania tekstowe. WypeBnia przekazy pieni|ne. Kre[larz Rysuje odcinki o danej dBugo[ci oraz odcinki równolegBe i prostopadBe. Oblicza obwód prosto- kta i kwadratu. Dzieli prostokty na równe cz[ci. Klasa 6 Rachmistrz Pisemnie dodaje i odejmuje w zakresie 1000. Potrafi oszacowa wynik dodawania lub odejmo- wania. Wykonuje mno|enie i dzielenie w zakresie 100. Oblicza uBamek danej wielko[ci. Zamie- nia jednostki (np. dBugo[ci, masy, jednostki monetarne). Rozwizuje zadania tekstowe. Planimetra Rozró|nia kty ostre, proste i rozwarte. Kre[li okrgi za pomoc cyrkla. Oblicza pola prostok- tów i kwadratów o dBugo[ciach boków bdcych liczbami naturalnymi do 20.

Wyszukiwarka

Podobne podstrony:
Program Nauczania
Program nauczania klasy 4 6 SP (DKW 4014 59?)
Program nauczania matematyki gimnazjum
program nauczania informatyki podstawówka i gimnazjum
Program nauczania
Ludzkie ścieżki kompleksowy program nauczania etyki
Program wychowawczy szkoły
program nauczania biologia zp
Program nauczania30554
Program nauczania KO IV VI SP 2010
M Miszczynski Program nauczania
program nauczania
PROGRAM NAUCZANIA 4 6
program nauczania

więcej podobnych podstron