3813573618

WSTĘP

W VI wieku przed Chrystusem, Sun Tzu, jeden z najwybitniejszych strategów militarnych w historii ludzkości, stworzył w Chinach pierwsze pełne kompendium wojskowe o nazwie „Sztuka Wojny” . Pisząc o „terenie”, jako miejscu walki, rekomendował on, aby objąć teren położony możliwie najwyżej, co pozwoli zdobyć przewagę nad przeciwnikiem i tym samym zwiększyć prawdopodobieństwo zwycięstwa ^{1 2} . Współcześnie zasada ta zyskuje nowe znaczenie w odniesieniu do przestrzeni kosmicznej. Państwo posiadające w swojej dyspozycji zaawansowaną technologię kosmiczną przeznaczoną do celów wojskowych jest w stanie osiągnąć dominację nad państwami niekorzystającymi z takiego potencjału³. Militarna ekspansja w przestrzeń kosmiczną stworzyła z kolei potrzebę zapewnienia specjalnej regulacji prawnej, korespondującej ze specyficznymi cechami tych działań i warunkami w jakich się odbywają.

Militaryzacja przestrzeni kosmicznej - to jest umieszczanie w kosmosie i na ciałach niebieskich obiektów, urządzeń i personelu wojskowego — rozpoczęła się wraz z wystrzeleniem pierwszego sztucznego satelity Sputnik-1 w 1957 r. Z biegiem lat obiekty kosmiczne o różnorakim przeznaczeniu stały się bardzo ważnym narzędziem w rękach wojsk wielu państw. Jednocześnie większość państw zgodziła się na forum Organizacji Narodów Zjednoczonych (ONZ), że przestrzeń kosmiczna powinna być wykorzystywana jedynie do celów pokojowych dla wspólnego interesu całej ludzkości. Z końcem XX-wieku Zgromadzenie Ogólne (ZO) ONZ przyjęło dodatkowo rezolucję mającą na celu zapobieżenie wyścigu zbrojeń w kosmosie⁴ . W rezolucji tej podkreślono, iż wyścig zbrojeń w kosmosie może stanowić ogromne zagrożenie dla międzynarodowego pokoju i bezpieczeństwa, a szerokie przystępowanie państw do

9

1

   Tekst polski: Sun Tzu, Sztuka Wojny, Wyd. II, Gliwice 2008. Kodyfikacje zasad działań wojennych pojawiały sie już wcześniej, m.in. w kodeksie Hammurabiego, w hinduskim kodeksie Manu, czy starożytnej Grecji i Rzymie. Nigdy nie były to jednak pełne wojskowe kompendia skupione wyłącznie na kwestii działań wojskowych, lecz regulowały jedynie pewne ogólne kwestie wraz z innymi dziedzinami prawa. Zob. T. Leśko, Międzynarodowe ograniczenia w prowadzeniu konfliktów zbrojnych. Warszawa 1990, str. 99; R. Bierzanek, Wojna a prawo międzynarodowe, Warszawa 1982, str. 28.

2

   Sun Tzu, op. cit., rozdział IX - „Wojsko w marszu”, str. 6 i 13; zob. także rozdział X - „Ukształtowanie terenu”, str. 6.

3

   Por. M. Bourbonniere, Legał Regime for Keeping Outer Space Free of Armaments, Annals of Air and Space Law (AASL), t. 27, nr 109, 2002; A. Rosas, The Militarization of Space and International Law, Journal of Peace Research (JPR), nr 20, 1983, str. 357-67; L. Tatę, The Status of Outer Space Treaty during "War” and “Those Measures Short of War”, Journal of Space Law (JSL), nr 32, 2006, str. 177-202.

4

   Rezolucja A/RES/54/53, ,J³revention ofan arms race in outer space” z 1 grudnia 1999 r.