4042547792

Thierry de Montbrial

W latach 1973-1979 jako pierwszy dyrektor CAP starałem się stworzyć prawdziwy think tank, mający służyć Ministerstwu Spraw Zagranicznych, ale także Sekretariatowi Generalnemu Urzędu Prezydenta Republiki¹⁰, z którym utrzymywaliśmy bezpośredni kontakt; wspierałem też rozwój tego, co nazwałem „dyplomacją intelektualną”.

Jeśli chodzi o tę pierwszą kwestię, to Michel Jobert i jego następcy (Jean Sauva-gnargues i Louis de Guiringaud) dali nam - za zgodą Pałacu Elizejskiego - rzeczywistą swobodę myśli. Mogliśmy bez większych ograniczeń pisać artykuły i wypowiadać się publicznie; byliśmy więc niezależni i otwarci na świat zewnętrzny.

Oczywiście były pewne wyjątki. Początkowo mieliśmy zakaz podejmowania (!) tematu Wspólnej Polityki Rolnej. W sferze polityczno-wojskowej nasze prace na temat pojęcia „poszerzonego odstraszania”¹¹ i nasze kontakty - w szczególności ze współpracownikami lorda Carringtona, brytyjskiego sekretarza obrony - były z konieczności całkowicie poufne. Ich efekty byty jednak widoczne już w' ustawie o programowaniu wojskowym z 1976 r.

Inny przykład: gdy przebywałem z oficjalną wizytą w Izraelu w 1976 r., zabroniono mi wizyty na Wzgórzach Golan. Tak się złożyło, że podjąłem ryzyko i złamałem ten zakaz; była to dobra decyzja, gdyż nic tak dobrze nie pozwala zrozumieć problemów geopolitycznych czy geostrategicznych jak wizyty terenowe.

Przez wszystkie te lata działalność CAP była zdominowana przez różne aspekty kryzysu energetycznego, którego pierwsze sygnały trafnie zdiagnozowaliśmy już wiosną 1973 r., przez problematykę nowego międzynarodowego ładu gospodarczego, będącego następstwem czterokrotnego wzrostu cen ropy, czy też przez ewolucję państw komunistycznych i zagadnienia polityczno-wojskowe.

Poruszyłem tu już kwestię odstraszania. Trzeba też wspomnieć o znaczącej ewolucji stanow iska Francji wobec problemu proliferacji broni jądrowej (dużo później -w 1992 r. - zaowocowała ona przy stąpieniem Francji do Traktatu o Nierozprzestrzenianiu Broni Jądrowej)¹².

Jeśli chodzi o zagadnienia gospodarcze, to nie mówiło się jeszcze o zarządzaniu czy globalizacji; w centrum naszych zainteresowań były (już w'tedy!) międzynarodowy system walutowy (system walutowy z Bretton Woods upadł w 1971 r.), w ahania cen

¹⁰ Urząd Prezydenta Republiki pełni grosso modo funkcję Kancelarii Prezydenta RP. a sekretarz generalny - szefa Kancelarii. leli rola jest jednak ważniejsza niż. w Polsce z. racji silniejszej pozycji prezydenta we francuskim systemie politycznym.

" Koncepcja poszerzonego odstraszania, częściej znana jako „poszerzone sanktuarium", zakładała, że francuska broń jądrowa służyłaby nie tylko do obrony terytorium Francji (sanktuarium), ale i jej najbliższych sojuszników (RFN). Jej zwolennikiem byl prezydent Valery Giscard d'Estaing, ale pod naciskiem środowisk gaullislowskich musiał z niej zrezygnować.

¹² Francja była początkowo przeciwna koncepcji nieproliferacji i traktatowi NPT, uważając, że są to instrumenty, które mają w praktyce utrwalić hegemonię jądrową dwu supermocarstw kosztem mniejszych państw¹, w tym Francji.