4180441322

Metody analizy (...) Opracował: dr Adam Kucharski

na:

•    Tendencję rozwojową (trend) - długookresową skłonność do jednokierunkowych zmian wartości zmiennej. Efekt działania stałego zestawu czynników.

•    Stały (przeciętny) poziom zmiennej - występujący w szeregu, w którym brak tendencji rozwojowej. Wartości oscylują wokół pewnego stałego poziomu.

•    Wahania cykliczne - długookresowe, rytmiczne wahania wartości zmiennej wokół trendu lub stałego poziomu.

•    Wahania sezonowe - wahania mające skłonność do powtarzania się w określonym czasie nie przekraczającym roku.

•    Wahania przypadkowe - losowe zmiany zmiennej o zróżnicowanej sile.

Wymienione wyżej elementy spotykamy praktycznie w dowolnych konfiguracjach (np. małe wahania losowe, stały poziom zmiennej i wahania sezonowe dla jednego szeregu) czego ilustracją jest rysunek 3.

t

t

Rysunek 3: Przykłady dekompozycji szeregu czasowego: (a) - Wahania przypadkowe i trend liniowy, (b) - Wahania sezonowe i stały poziom zmiennej.

Wahania przypadkowe można próbować eliminować, zaś trend wyodrębniać z szeregu, używając do tego celu tzw. metod wygładzania, które podzielimy na następujące grupy:

1.    metody mechaniczne (np. średnia ruchoma);

2.    metody analityczne (funkcje trendu).

3.3 Średnia ruchoma

Zaliczana do grupy metod mechanicznych średnia ruchoma, nie wymaga przyjmowania zbyt wielu założeń. Ograniczamy się jedynie do określenia liczby obserwacji, na podstawie których obliczamy średnią ruchomą. Sposoby jej wyznaczania różnią się między sobą. Jeżeli naszym celem jest jedynie wygładzenie szeregu i wyodrębnienie trendu, wówczas obliczamy tzw. średnią scentrowaną. Z kolei dla celów prognostycznych wykorzystuje się wariant wyznaczający średnią wartość dla przyszłych okresów. W obu przypadkach liczbę elementów branych pod uwagę przy obliczaniu średniej nazywamy stałą wygładzania (k).