614373508

Wybrane zagadnienia opiniowania sgdowo-informatycznego - Opiniodawcza rola informatyki

o w ograniczonym zakresie diagnostyka prognostyczna⁵⁸, odpowiadająca na pytanie „w jaki sposób ten stan powinien się rozwinąć w przyszłości"⁵⁹.

Wykonywanie tego rodzaju ekspertyz jest w Polsce stosunkowo rzadkie. Najczęściej po radę do eksperta zgłaszają się organizacje bądź to będące już w sporze sądowym, bądź to przygotowujące się do takiego, ewentualnie próbujące łagodzić skutki jakiegoś zdarzenia związanego z wystąpieniem problemów natury technicznej czy ekonomicznej. Zadania rzeczoznawcy są - w pewnym zakresie - podobne do roli biegłego, stąd też ekspertyza będąca efektem pracy takiej osoby, jeśli

⁵⁸    Pojęcie „diagnoza prognostyczna" może brzmieć nieco dziwnie, tradycyjnie bowiem diagnozę (z greckiego 6iayvcoorj od buk - rozdzielić i yvcoor) - wiedza, poznanie) przeciwstawia się prognozie (z greckiego 7iQÓyvcoor| od 7ię>ó - przed i yvcóar) - wiedza, poznanie). Zgodnie z tym „diagnozowanie to wnioskowanie polegające na ocenie zjawiska w przeszłości (wnioskowanie ex post, wnioskowanie w obrębie próby), a prognozowanie to wnioskowanie polegające na przewidywaniu wartości określonych zmiennych w przyszłości (wnioskowanie ex nn te -wnioskowanie poza próbę" (A. Zeliaś, B. Pawełek, S. Wanat: Prognozowanie ekonomiczne, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa 2003, s. 13), niemniej z bardziej ogólnego punktu widzenia przeprowadzenie analizy jakiegoś systemu bądź zjawiska może prowadzi do uzyskania wiedzy o jego zachowaniach, która pozwala zarówno na wnioskowanie o jego stanie obecnym, jak i - z pewnym prawdopodobieństwem - o jego stanach przeszłych i przyszłych (o ile oczywiście poznane reguły rządzące obecnie zachowaniem systemu można ekstrapolo-wać na jego zachowania wcześniejsze i późniejsze). Stąd też w części dyscyplin - w szczególności humanistycznych - mówi się właśnie o diagnostyce prognostycznej (por. np. B. Batog, K. Wawrzyniak: Diagnozowanie a prognozowanie ekonometrifczne - podobieństwa, różnice, zależności, „Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Szczecińskiego" Nr 394, „Prace Katedry Ekonometrii i Statystyki" Nr 15/2004, Szczecin 2004, s. 21-33; S. Ziemski: Problem i/ dobrej diagnozy, PWN, Warszawa 1973). Nie wnikając w subtelności znaczeniowe, można założyć, że proste rozważania dotyczące przyszłego zachowania systemu, powstałe przez ekstrapolację poznanych reguł nim rządzących poza próbę, da się zaliczyć do zadań rzeczoznawcy, natomiast budowanie złożonych prognoz, zawierających obszerne założenia co do przyszłych zdarzeń, jest raczej rolą doradcy niż eksperta.

⁵⁹    Oczywiście, o ile o stanie obecnym można wypowiadać się ze stosunkowo największą pewnością, o tyle ustalanie przyczyn i prognozowanie dalszego przebiegu zjawiska obarczone jest zazwyczaj większą niepewnością. Stąd też, o ile do oceny diagnozy identyfikacyjnej można stosować kryterium prawdziwości (zgodności ze stanem rzeczywistym), o tyle przy ocenie prognoz czy retrognoz (diagnoz kauzalnych, genetycznych), bardzo istotna jest formalna ocena poprawności sposobu wnioskowania.

29