8007348974

Rozwój rzeźby w ocenie 43

bocznymi dolinkami. Natomiast na zbocza odwietrznym woda opadowa spływa znacznie wolniej i łączy się w strużki, żywo erodujące podłoże lessowe. Zbocza pokrywają się żłobkami deszczowymi, które z czasem przekształcają się w wąwozy. Pomiędzy nimi wznoszą się wąskie grzędy i słupy lessowe z czapą darniową. Duża część wody wsiąka też w spękaną pokrywę lessową, w związku z czym powstają formy i zjawiska suffozji.

Holoceńska faza akumulacji rzecznej trwa prawdopodobnie od okresu subborealnego [35, 36]. Zaznaczyła się ona utworzeniem akumulacyjnej równiny zalewowej, stale podwyższanej w czasie wiosennych i letnich wylewów rzek.

Budowę holoceńskiej pckrywy można obserwować m. in. poniżej młyna w Pieczeniegach:

0,75 m — mulki niebieskoszare ze szczątkami roślinnymi; w spągu występują soczewki piasku żółtego, drobnoziarnistego.

Poniżej — piasek żółtawy, warstwowany, z wkładkami piasku brunatnego, zglinionego.

W budowie pokrywy biorą udział także warstwowane żwiry marglowe oraz mułki lessowate. W tej równinie zalewowej są wycięte koryta rzek; głębokość koryta Scieklca, Racławki, Strugi Gruszowskiej i Święcickiej wynosi od 0,3 do 0,5 m, zaś Kalinki i Nidzicy od 1,5 do 2,3 m. Taras zalewowy podnoszą stożki napływowe rozpościerające się u wylotu bocznych dolin oraz pokrywy deluwiów lessowych.

W dnie wąwozów i parowów strugi okresowo płynące gromadzą przede wszystkim słabo otoczone okruchy marglu, bo materiał drobny jest wynoszony zazwyczaj poza obręb młodych dolin. Miąższość pokryw, wyściełających dna parowów i starszych wąwozów, wynosi od 1,5 do 3 m.

U wylotów dolin, odwadnianych przez nikle strumienie stale lub okresowo płynące, występują stożki napływowe o nachyleniu powierzchni do 3°. Natomiast u wylotów dolin, odwadnianych przez żywo erodujące strugi okresowe tworzą się stożki o nachyleniu powierzchni około 6°. Stożki napływowe spychają nurt Nidzicy pod przeciwległe zbocze (pod Janowicami, Pieczeniegami, Swięcicami).

U wylotu zawieszonych młodych wąwozów rozprzestrzeniają się stożki napływowo-usypiskowe. Na stożek napływowy, utworzony przez strugę okresową w czasie ulewy, zsypuje się w okresie posuchy rozpylony less. Podczas następnego deszczu stożek zostaje częściowo rozmyty i nadbudowany napływami, na których z kolei gromadzi się materiał usypiskowy.

Rezultatem akumulacyjnej działalności wody płynącej powierzchniowo, czyli spłukiwania, są spłaszczenia, zbudowane z warstwowanych lessów deluwialnych. Takie pokrywy deluwialne zalegają m. in. u podnóża zboczy na dnie doliny Racławki i Nidzicy.