8658359321

Nowe poglądy na rozwój rzeźby rasowej 425

Z połączenia dużej ilości lejów i uwali, rozrastających się wskutek erozji bocznej, powstają polja centralne (23), otoczone wyłącznie wzniesieniami wapiennymi. Dno skaliste takiego polja, wycięte w wapieniu, posiada deniwelacje do 15 i więcej metrów, ale jest ono wyścielone i uszczelnione gliną zwietrzeliniową, rezydualną oraz namułami rzecznymi o parometrowej miąższości. Wody bijące z wywierzysk płyną po tej równej, nieprzepuszczalnej powierzchni i podobnie jak w poljach marginalnych atakują obrzeżające wzniesienia kopiaste. Odbywa się tu inten-

Ryc. 3. Profil kopy (mogotu): a) jaskinie przydenne, b) nisze, c) zasłony stalaktytowe, d) jamy krasowe, e) jamy wypełnione, f) zaułki krasowe, g) izolowane skałki

krasowe. Według H. Lehmanna (23)

Fig. 3. Profile of a knob (mogot):    a) bottom cavern, b) notches, c) stalactite

curtain, d) karstic holes, e) filled up holes, f) karstic streets, g) isolated karst

klippes. After Lehmann

sywne, skoncentrowane podcinanie i rozpuszczanie — powstają przewieszki, nisze i jaskinie przydenne, którymi woda wnika ponownie w skały wapienne.

Dna poljów marginalnych i centralnych leżą w podobnej wysokości, w poziomie przewodników-rzek przepływających częściowo podziemnie (w obszarze mogotów), częściowo naziemnie (w obrębie poljów i głębokich lejów) poprzez obszar wapienny (23, 24).

Wszyscy badacze wykluczają tu istnienie poziomu wód krasowych w ujęciu Grunda (15), natomiast przyjmują istnienie cieków, przewodników podziemnych. Sieć strug podziemnych płynie w obszarze wapiennym w kierunku morza lub w kierunku obrzeżających skał nieprzepuszczalnych podpierających wody krasowe i w tym poziomie spływu wód podziemnych odbywa się intensywna korozja chemiczna i erozja mechaniczna. Powstają jaskinie, a na przecięciu przewodników z głębokimi lejami krasowymi dna lejów wyścielane są aluwiami, wody płyną naziemnie i rozpoczyna się boczne niszczenie, doprowadzające do poszerzania lejów, tworzenia uwali i rozrastania poljów. Taki pogląd na stosunki hydrograficzne w krasie tropikalnym jest bardzo zbliżony do poglądu C v i j i c i a