8658359325

Nowe poglądy na rozwój rzeźby rasowej 427

w obrębie dna. Tworzeniu lejów i uwali towarzyszy przemieszczanie napływów z pozie mu wyższego w ich świeże dna. Są one uszczelniane i w ich poziomie odbywa się znowu korozja boczna, powstawanie zrównań.

Ryc. 4. Polje Bagno San Viq&nte. Jaskinie przydenne spełniają rolę pono-rów. Według H. Lehmanna (23) Fig. 4. Polje — San Vicente Bog. Bottom caverns play the role of swallow

B. Kras obszarów gorąco-suchych. O przebiegu krasowienia obszarów suchych mamy bardzo mało wiadomości. Ale też i warunki klimatyczne (mało opadów, wysokie temperatury, silne parowanie) nie sprzyjają rozwojowi rzeźby krasowej. Wiadomości o formach i zjawiskach krasowych w obszarach suchych są rozproszone w wielu pracach, przy czym opisywane formy przeważnie nie są datowane. Ostatnio ukazała się praca H. W i s s m a n n a pt.

holes. After Lehmann

Karst-Erscheinungen in Hadra-maut (43), w której omawia dzisiejsze zjawiska krasowe na wyżynie Hadramaut (Półwysep Arabski). W obszarze zbudowanym z wapienia eoceńskiego autor nigdzie nie znajdował żłobków ani

lejków krasowych, jaskinie zaś są

bardzo rzadkie i dziś nieczynne, o czym świadczy pokrywa sypkiego, jasnego pyłu, wyścielająca dna jaskiń oraz brak nacieków. Do zjawisk krasowych zalicza drobne jamy o średnicy 1—10 cm, którymi są czasem podziurawione powierzchnie wapienne. W nich znajdują się okruchy wapienia krystalicznego przyrośnięte do dna. Cementacji uległy także piargi stokowe (brekcje stokowe) rozpościerające się u podnóży stromych ścian. Powierzchnie skalne, po których spływa woda okresowa, są bardziej twarde aniżeli części podpowierzchniowe. Autor twierdzi, że jest to wynikiem przeobrażenia, przekrystalizowania powierzchni skalnej wskutek działalności wód opadowych, spływających po rozgrzanych powierzchniach. Bliżej nie charakteryzuje ani nie opisuje, na czym polega to przeobrażenie się; wyraźnie twierdzi, że nie są to skorupy naciekowe. Te impregnowane czy przekrystalizowane powierzchnie o barwie ciemnej są zjawiskiem powszechnym w obrębie powierzchni, po których woda spływa. Natomiast pod przewieszkami, w niszach, zagłębieniach, na przewieszonych ścianach nie ma tej pokrywy, a odbywa się wietrzenie pyłowe. Procesu wietrzenia Wissmann nie opisuje. Produkuje ono pył jasny, który jest wywiewany i w tych miejscach powstają i rosną nisze i zagłębienia. Podobny proces wietrzenia pyłowego i tworzenia zagłębień pod przewieszkami opisywał znacznie wcześniej S. Passarge ***, ale i w tej pracy przebieg pówstawania nie został jasno przedstawiony.

Z opisów tych wynika, że w obszarach o klimacie suchym krasowienie nie odgrywa prawie żadnej roli, że formy w wapieniach są przeważnie kon-

* **

Die Ausgestaltung der Trockenwusten im heissen Giirtel. Diisseldorfer Geogr. Yortrage. Breslau 1927.